Áp lực từ nhiều phía

Từ đầu năm đến nay, nhu cầu tiêu thụ xi măng trên cả nước đều giảm mạnh (khu vực miền Nam giảm mạnh nhất, tiếp đến là miền Trung và miền Bắc). Bảy tháng 2011, toàn ngành chỉ tiêu thụ được 28,75 triệu tấn xi măng, đạt hơn 51% kế hoạch năm. Nguyên nhân là do thị trường BĐS đang trầm lắng và một số lý do khách quan khác. Trong khi đó, năng lực sản xuất xi măng lại tăng mạnh. Đến nay, tổng công suất của ngành đã đạt 65 triệu tấn. Đại diện một công ty xi măng cho biết, nhu cầu giảm mạnh nhất là ở thị trường xi măng bán cho các công trình lớn, như cầu đường, các tòa chung cư và cao ốc thương mại. Với phân khúc này, thị trường miền Nam là nơi bị ảnh hưởng nặng nhất. Từ đầu năm đến nay, mức tiêu thụ ở phân khúc này tại miền Nam đã giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Tình hình tiêu thụ tại các khu vực khác cũng không sáng sủa hơn. Bởi tình trạng ảm đạm của thị trường BĐS và việc cắt giảm, đình hoãn một số công trình vốn ngân sách theo Nghị quyết 11 của Chính phủ cũng tác động đến việc tiêu thụ sản phẩm của DN, dẫn đến vòng quay vốn của DN không hiệu quả. Trước đây, chỉ 1 tháng hay 1,5 tháng sau khi giao hàng là được thanh toán tiền, nhưng nay 3-5 tháng mà chưa thanh toán xong tiền. Vòng quay vốn chậm, trong khi lãi suất vay ngân hàng cao, càng làm cho chi phí tăng. Đó là chưa kể, các chi phí đầu vào cũng đồng loạt tăng, mạnh nhất là than, với mức tăng 41%. Chỉ riêng phần này đã làm cho giá thành sản xuất clinker, bán thành phẩm xi măng tăng 12%, tiếp đến là dầu DO tăng gần 20%. Các chi phí khác như cước vận tải, giá phụ liệu, bao bì... cũng tăng khá cao. Chi phí tăng, nhưng các DN không dám điều chỉnh giá bán tương ứng, bởi cung đang vượt cầu. Đã vậy, nhiều DN xi măng đến hạn trả nợ vay đầu tư với số tiền cả nghìn tỷ đồng, rồi việc điều chỉnh tỷ giá...

Tất cả những khó khăn đó đã tạo sức ép cho một số DN của ngành xi măng có khả năng đến bên bờ "vực thẳm". Tuy nhiên, theo các chuyên gia, sự mất cân đối giữa cung và cầu chưa phải là vấn đề lớn với ngành xi măng hiện nay. Bởi, các nhà máy hiện chạy hết công suất, lượng xi măng dư thừa so với sức tiêu thụ của thị trường nội địa là hơn 10 triệu tấn. Nếu kinh tế nước ta tiếp tục tăng trưởng, thì cung - cầu sẽ sớm cân bằng. Song, vấn đề đáng lo ngại là ở chỗ việc xây dựng nhà máy xi măng vẫn phát triển. Với xu hướng này, đến năm 2015, công suất của ngành xi măng sẽ đạt 90 triệu tấn. Và khi đó sẽ xảy ra tình trạng khủng hoảng thừa. Vì thế, ngành chức năng cần có biện pháp rà soát, cân nhắc khi phát triển thêm các dự án xi măng.