Xây dựng một lớp thanh niên mới có tâm, có trí, có tính tự trọng và tự chủ (*)

Hôm nay, tôi rất vui mừng đến dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam - Đại hội của những người trẻ tuổi đang tràn đầy sức sống, giàu nghị lực sáng tạo, rất tươi trẻ và khao khát ước mơ. Trước hết, tôi thân ái gửi tới Đoàn Chủ tịch Đại hội, các vị đại biểu khách quý và 800 thanh niên ưu tú dự Đại hội lời chào thân ái và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Chúng ta vẫn thường nói, tuổi trẻ là mùa xuân của nhân loại; thanh niên là rường cột của quốc gia. Thanh niên có mạnh dân tộc mới mạnh. Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, tuổi trẻ Việt Nam từ thế hệ này đến thế hệ khác đã luôn nêu cao lòng yêu nước, chí khí anh hùng, khát vọng cháy bỏng, tinh thần xung kích, sáng tạo, không quản ngại gian khổ, hy sinh vì một nước Việt Nam độc lập, tự do, giàu mạnh, hùng cường. Từ khi có Đảng, có Bác Hồ, dưới ngọn cờ vinh quang của Đảng, vai trò và sức mạnh của thanh niên nước ta càng được phát huy, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của dân tộc và bồi đắp thêm những phẩm chất tốt đẹp của thanh niên Việt Nam.

Chúng ta tự hào về thế hệ thanh niên thời kỳ kháng chiến đã cùng toàn dân "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh", "thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước", giành độc lập tự do cho dân tộc và thống nhất đất nước. Chúng ta cũng vui mừng và kỳ vọng vào lớp thanh niên ngày nay luôn trung thành tuyệt đối và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, nêu cao lòng yêu nước, ý chí tự cường, quyết tâm đưa đất nước ta vượt lên, thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từng bước xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Là người bạn đồng hành thân thiết của thanh niên, nơi tập hợp, đoàn kết rộng rãi các tổ chức thanh niên và các tầng lớp thanh niên, thời gian qua, đặc biệt trong nhiệm kỳ 2010-2014, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã có nhiều cố gắng đổi mới, sáng tạo trong tổ chức và hoạt động, đến gần hơn với nhu cầu, lợi ích chính đáng của thanh niên. Ba cuộc vận động "Thanh niên sống đẹp, sống có ích", "Thanh niên tình nguyện vì an sinh xã hội và bảo vệ môi trường", "Thanh niên lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng" và hai chương trình "Khi Tổ quốc cần", "Xây dựng, phát triển tổ chức Hội, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên" đã có tác động tích cực đến nhận thức, ý thức phấn đấu của đông đảo thanh niên, tạo môi trường thuận lợi để hội viên, thanh niên rèn luyện, phấn đấu; đồng thời đem lại lợi ích cụ thể cho cộng đồng và xã hội. Thông qua đó, tổ chức Hội được củng cố, phát triển; mặt trận tập hợp, đoàn kết thanh niên ngày càng rộng rãi. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và các tổ chức của thanh niên đã có đóng góp đáng kể trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt hoan nghênh, biểu dương và khen ngợi những kết quả của phong trào thanh niên và hoạt động của các cấp hội trong cả nước.
Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng, trong nhiệm kỳ vừa qua, hoạt động của Hội Liên hiệp Thanh niên và phong trào thanh niên còn không ít hạn chế. Tỷ lệ đoàn kết, tập hợp thanh niên còn chưa cao. Các cuộc vận động, các chương trình của Hội chưa được triển khai đồng bộ, đồng đều; có nơi còn hình thức, diện tác động chưa rộng. Phương thức vận động, tập hợp thanh niên vẫn chưa theo kịp sự vận động, biến đổi của thanh niên và điều kiện thực tiễn đất nước. Một bộ phận thanh niên còn có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; phai nhạt lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc. Trình độ học vấn của một bộ phận thanh niên còn thấp; tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh niên vẫn gia tăng. Đây là những vấn đề rất đáng lo ngại, trong đó có phần trách nhiệm của tổ chức Hội Liên hiệp Thanh niên.

Chúng ta đều đã biết, trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, bất kỳ quốc gia, dân tộc nào, thanh niên cũng là lực lượng quan trọng, đông đảo và có những đóng góp to lớn cho xã hội. Lịch sử mãi còn ghi danh Các Mác và Ăngghen, hai nhà tư tưởng vĩ đại của thế giới khai sinh ra Chủ nghĩa xã hội khoa học, viết nên Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản bất hủ ở độ tuổi 28-30. Ở Việt Nam, chúng ta tự hào có Bà Trưng, Bà Triệu, Đinh Bộ Lĩnh, Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Nguyễn Huệ... đã lập nên những chiến công vang dội hầu hết đều ở tuổi thanh niên. Trong thế kỷ XX, chúng ta có Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, người Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới, 21 tuổi ra đi tìm đường cứu nước, 35 tuổi sáng lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, 40 tuổi sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Người đã đào tạo nên và cùng với những học trò xuất sắc của mình như Trần Phú, Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Ngô Gia Tự, Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp... đã làm nên những chiến thắng oanh liệt, đánh đuổi giặc ngoại xâm, đưa nước ta thoát khỏi kiếp nô lệ, trở thành một nước độc lập, tự do, hòa bình và thống nhất, đang ra sức phấn đấu đi lên chủ nghĩa xã hội.

Nhắc lại một đôi điều như vậy vào giờ phút trang trọng này để muốn khẳng định rằng: Lịch sử nước ta đã từng dành những trang chói lọi cho tuổi trẻ nước ta; và tiền đồ xán lạn của dân tộc đang nằm trong tay và chờ đón tuổi trẻ nước ta. Đảng ta đã nhiều lần xác định: Thanh niên là chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước.

Trong những năm tới, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Tuy hòa bình, hợp tác vẫn là xu thế lớn nhưng xung đột vũ trang, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, hoạt động ly khai, bạo loạn, mất ổn định chính trị, khủng bố, tranh chấp lãnh thổ... còn diễn ra gay gắt ở nhiều nơi. Trong nước, chúng ta đang ra sức phấn đấu đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; phát huy dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; phát triển kinh tế nhanh, bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; giữ vững ổn định chính trị - xã hội; tăng cường hoạt động đối ngoại; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia; tạo nền tảng để sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Tuy nhiên, chúng ta cũng gặp không ít khó khăn, thách thức, nhất là tác động của suy thoái kinh tế, tài chính, những tiêu cực và tệ nạn xã hội, vấn đề bảo vệ chủ quyền biển, đảo..., làm ảnh hưởng nhất định đến tư tưởng và đời sống nhân dân, trong đó có thanh niên. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước, cần phải phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò xung kích của thanh niên với tư cách là lực lượng xã hội đông đảo, trẻ tuổi, giàu tiềm năng. Điều đó đòi hỏi Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và các tổ chức thành viên của Hội phải tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào hành động cách mạng, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên. Báo cáo chính trị của Ủy ban Trung ương Hội khóa VI trình Đại hội lần này đã nêu ra khá cụ thể. Tôi chỉ nhấn mạnh thêm một số vấn đề để Đại hội thảo luận, quyết định.

Một là, đối với tổ chức xã hội rộng rãi như Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, một trong những nhiệm vụ bao trùm quan trọng hàng đầu trong những năm tới là phải tiếp tục xây dựng và tăng cường khối đại đoàn kết, tập hợp rộng rãi mọi tầng lớp thanh niên, bảo đảm sự thống nhất cao về tư tưởng và hành động, phấn đấu thực hiện có kết quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hướng tới mục tiêu chung là giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, tạo môi trường hòa bình thuận lợi để xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh; nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc; đưa nước ta từng bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công". Bất kỳ công việc nào, dù lớn, dù nhỏ, dù khó khăn, gian khổ đến đâu, nếu có sự đoàn kết thống nhất, đồng tâm hiệp lực thì nhất định sẽ thực hiện thành công. Lịch sử dân tộc ta đã chứng minh điều đó. Ngày nay, khi đất nước ta đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ, đi trên con đường mới mẻ, chưa có tiền lệ, phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm, lại phải đối phó với sự chống phá quyết liệt dưới mọi hình thức của các thế lực thù địch, thì Hội Liên hiệp Thanh niên càng phải là mái nhà chung của đông đảo các tầng lớp thanh niên, tập hợp rộng rãi thanh niên thực hiện mục tiêu, lý tưởng mà Đảng và Bác Hồ đã xác định. Đặc biệt, chúng ta cần chú ý tập hợp, đoàn kết thanh niên công nhân, thanh niên nông dân, thanh niên trí thức, thanh niên dân tộc, thanh niên tín đồ tôn giáo, thanh niên ở ngoài nước,... bằng nhiều hình thức, biện pháp thật phong phú, sinh động, thiết thực, phù hợp với đặc điểm, lứa tuổi thanh niên.

Hai là, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam cần tiếp tục cùng với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh làm tốt công tác giáo dục, định hướng thanh niên, góp phần xây dựng một lớp thanh niên mới có tâm, có trí, có tài, có tính tự trọng và tự chủ. Có "tâm" là có lòng yêu nước, yêu chế độ; yêu thương bản thân, gia đình; sống có văn hóa, nghĩa tình, giàu lòng nhân ái, vì mọi người. Có "trí" là có kiến thức, vững về chuyên môn, nghiệp vụ; hiểu biết về lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội,... Có "tài" là có năng lực làm việc, khả năng sáng tạo; dám nghĩ, biết làm, tìm tòi và làm chủ khoa học công nghệ hiện đại. "Tự trọng" là có ý thức giữ gìn nhân cách, hình ảnh tốt đẹp của bản thân, của cộng đồng, của đất nước; biết gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc. "Tự chủ" là có khả năng tư duy độc lập, làm chủ bản thân; có "sức đề kháng", biết chọn lọc điều hay, lẽ phải; học tập, lao động, cống hiến bằng chính năng lực của bản thân, không bị tác động bởi những âm mưu và hành vi xấu, độc, tiêu cực.

Để làm được điều đó, các chương trình, hoạt động của Hội phải tiếp cận phù hợp giữa lợi ích của tổ chức và nhu cầu của thanh niên, phù hợp với đặc điểm, tính cách của giới trẻ; kịp thời nắm bắt, dự báo và định hướng tư tưởng thanh niên; tuyên truyền để thanh niên hiểu và đấu tranh chống lại các âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; giúp thanh niên hình thành và nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn. Bản thân mỗi thanh niên cần phải tự giác, ra sức học tập, tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu vươn lên để ngày càng tiến bộ, tự hoàn thiện mình và đảm đương công việc trọng trách trong thời kỳ mới.

Ba là, để tập hợp, đoàn kết rộng rãi và giáo dục thanh niên, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam cần có hình thức và biện pháp thích hợp để giúp thanh niên trải nghiệm và trưởng thành thông qua phong trào hành động cách mạng. Cần lưu ý rằng, trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đang đổi mới, mở cửa và hội nhập sâu rộng, cần nhận thức và giải quyết một cách biện chứng, hài hòa các mối quan hệ giữa phẩm chất và năng lực; lý tưởng và lợi ích; cống hiến và hưởng thụ; lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể...; không nên đơn giản, tuyệt đối hóa một mặt nào. Nghĩa là phải vừa phát huy vai trò xung kích, sáng tạo, tinh thần tình nguyện, khơi dậy tiềm năng to lớn của thanh niên, động viên thanh niên đi đầu thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn ở từng địa phương, đơn vị; đồng thời phải hết sức chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của thanh niên, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để thanh niên cống hiến, phấn đấu, tự rèn luyện, tìm được lẽ sống cao đẹp cho mình. Cố nhiên, đối với thanh niên thời đại Hồ Chí Minh, vấn đề cống hiến, hy sinh cho lý tưởng cách mạng luôn được đặt lên hàng đầu. Bác Hồ đã dạy: Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi nước nhà đã làm gì cho mình, mà ngược lại, phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà?

Bốn là, cần chú trọng chăm lo củng cố, xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, trong đó trọng tâm là nâng cao chất lượng hội viên; sinh hoạt chi hội, tổ, đội, nhóm; xây dựng lực lượng cán bộ cốt cán trong hội viên, thanh niên; củng cố và nâng cao chất lượng tổ chức và hoạt động của các thành viên tập thể của Hội. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần phát huy tốt vai trò nòng cốt chính trị của mình trong việc định hướng, hỗ trợ, tạo điều kiện để Hội hoạt động; nhưng Đoàn không làm thay Hội. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam với tư cách là tổ chức xã hội rộng rãi của thanh niên cần tích cực tuyên truyền, vận động và tổ chức cho thanh niên tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể nhân dân.

Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn đặt niềm tin yêu và kỳ vọng vào thế hệ trẻ. Mong rằng các bạn sẽ tiếp nối truyền thống của các thế hệ cha anh, kiên định con đường mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn, cống hiến nhiều nhất cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới. Nhân dịp này, tôi cũng đề nghị các cấp ủy và tổ chức Đảng, các cơ quan chính quyền, đoàn thể và toàn xã hội thường xuyên quan tâm, chỉ đạo, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi và môi trường xã hội lành mạnh để Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam hoạt động ngày càng có hiệu quả, giúp thế hệ trẻ nỗ lực học tập, rèn luyện, ra sức phấn đấu, không ngừng tiến bộ, trưởng thành, cống hiến sức lực và trí tuệ cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đất nước.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam là một sự kiện quan trọng, ngày hội của các tầng lớp thanh niên Việt Nam. Chúng ta tin tưởng rằng, sau Đại hội này, phong trào thanh niên sẽ có bước phát triển mới mạnh mẽ hơn nữa, đóng góp xứng đáng vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, thực hiện bằng được mục tiêu cao cả: Xây dựng Tổ quốc ta ngày càng hùng cường, đất nước ta ngày càng giàu mạnh, nhân dân ta ngày càng hạnh phúc, sánh vai với các cường quốc năm châu, như Bác Hồ hằng mong muốn.

Một lần nữa, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi tới các bạn hội viên, thanh niên cả nước lời chúc thắng lợi.

Chúc Đại hội lần thứ VII Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam thành công tốt đẹp.

(*) Đầu đề do Hànộimới đặt.