Xây dựng huyện thành quận: Hướng tới mục tiêu dân giàu, kinh tế mạnh Bài 2: Nhiều cách làm sáng tạo

Hình thành các nền tảng của đô thị

Nghị quyết về việc tán thành chủ trương thành lập quận Đông Anh và 24 phường thuộc quận Đông Anh đã được HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI thông qua tại kỳ họp thứ mười hai (tháng 7-2023). Kết quả này có được là do sự đoàn kết, thống nhất triển khai chủ trương phát triển lên quận gắn với xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn kiểu mẫu của huyện Đông Anh.

Chủ tịch UBND xã Nguyên Khê (huyện Đông Anh) Nguyễn Khắc Tuấn cho hay, để thực hiện hiệu quả đề án phát triển lên quận, xây dựng xã thành phường, Nguyên Khê xác định công tác tuyên truyền cần đi trước một bước. Xã đã tổ chức các hội nghị chuyên đề tuyên truyền, quán triệt đến các tổ chức chính trị - xã hội, các thôn, cán bộ, hội viên, đoàn viên và nhân dân.

“Từ tiền đề xây dựng nông thôn mới nâng cao kiểu mẫu, các địa phương của Đông Anh đang nỗ lực hoàn thiện các tiêu chí xây dựng xã lên phường theo định hướng chung. Đến nay, 13/13 tiêu chí xã lên phường của Nguyên Khê đều đạt. Trong đó nổi bật có nhiều tiêu chí khó, song Nguyên Khê đã “về đích”, như: Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp; đất công trình giáo dục; đất cây xanh sử dụng công cộng.

Đi trên những tuyến đường bê tông rộng đẹp, sạch sẽ, ngõ có số, tường có tranh, xung quanh cây cảnh, điện đường sáng... có thể cảm nhận rõ tốc độ “phố hóa” rất nhanh của vùng quê Vân Hà. Bí thư Đảng ủy xã Vân Hà (huyện Đông Anh) Nguyễn Đình Chiến thông tin, Vân Hà đạt chuẩn nông thôn mới từ giai đoạn 2010-2015. Ngay sau đó, xã luôn nỗ lực để tiếp tục hoàn thiện, nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được, hướng tới xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và phát triển xã thành phường. Cùng với việc tích cực chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, chăm lo cho giáo dục, y tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh… Vân Hà đã huy động sự chung tay, đồng thuận của nhân dân để hoàn thành các con đường liên thôn. Tuyến đường trục chính của xã cũng đã được đầu tư hệ thống điện cao áp đô thị; các tuyến đường trục thôn đã có đèn chiếu sáng đồng bộ. Các công trình như trường học, trụ sở UBND xã, nhà văn hóa, nghĩa trang liệt sĩ… cơ bản đã được xã đầu tư nâng cấp, xây mới. Đến nay, Vân Hà đã đạt 12/13 tiêu chí thành phường, trong đó có nhiều tiêu chí vượt chỉ tiêu đề ra.

Cùng với Nguyên Khê và Vân Hà, xã Dương Xá (huyện Gia Lâm) cũng là một trong những địa phương dẫn đầu thành phố trong xây dựng mô hình “Thôn thông minh” gắn với chủ trương phát triển xã thành phường. Bí thư Chi bộ thôn Thuận Quang (xã Dương Xá) Nguyễn Nhân Khả cho biết, sau khi Đảng ủy, UBND xã giao cho thôn làm điểm xây dựng mô hình “Thôn thông minh”, Thuận Quang đã quán triệt sâu rộng trong nhân dân, để tất cả các gia đình và toàn thể nhân dân trong thôn cùng tham gia và đã được 100% nhân dân đồng tình ủng hộ.

Trong quá trình triển khai, thôn Thuận Quang đã huy động xã hội hóa để lắp đặt hệ thống wifi tốc độ cao miễn phí; lắp 16 camera an ninh giám sát tại các khu vực công cộng, tuyến đường trục chính; thành lập trang thông tin thôn, xóm, các đoàn thể trên nền tảng mạng xã hội Zalo, giúp người dân nhanh chóng tiếp cận thông tin mới một cách chính xác, thuận tiện. Từ mô hình điểm ở thôn Thuận Quang, xã Dương Xá đã nhân rộng ra 7 thôn, tổ dân phố còn lại, hướng tới mục tiêu xây dựng “Xã thông minh” vào cuối năm 2023, tạo tiền đề đưa Dương Xá trở thành đô thị thông minh khi trở thành phường.

Trong khi đó, tại xã Yên Sở (huyện Hoài Đức) quá trình phát triển nông thôn mới và xây dựng huyện thành quận, xã thành phường cũng đã mang lại những đổi thay rõ nét trong phát triển kinh tế - xã hội. Qua đó, thu nhập bình quân của người dân Yên Sở trung bình đạt 76 triệu đồng/người/năm; hơn 80% số dân của xã sử dụng điện thoại thông minh có cài đặt các ứng dụng liên quan công việc, đời sống. Trung tâm văn hóa xã và 9/9 nhà văn hóa thôn đều được lắp wifi công cộng, từ nguồn ngân sách xã và xã hội hóa… Đáng chú ý, xã đã lắp đặt được 51 điểm camera an ninh thông minh với tổng trị giá gần 110 triệu đồng từ nguồn xã hội hóa, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn.

Chung tay xây dựng “phố trong làng”

Quá trình phát triển huyện thành quận ngoài những thuận lợi cũng có không ít khó khăn, bởi đây là một chủ trương mới với nhiều mục tiêu không thể ngày một, ngày hai có thể hoàn thiện.

Nói về những khó khăn khi triển khai chủ trương phát triển thành phường, Chủ tịch UBND xã Tân Lập (huyện Đan Phượng) Nguyễn Văn Học chia sẻ, khi thực hiện đề án, Tân Lập đã bám sát các tiêu chí, chọn việc dễ làm trước, khó làm sau. Đơn cử như việc rà soát lại các ao hồ, quỹ đất công để có phương án cải tạo ao, xây dựng vườn hoa công viên. Nhờ có sự đoàn kết chung sức, đồng lòng của các cấp ủy Đảng, chính quyền từ xã đến thôn, đến năm 2016, Tân Lập đã xây dựng được 11 vườn hoa sân chơi, cải tạo được 14/20 ao, hồ. Số ao còn lại, Tân Lập cũng đã có chủ trương đầu tư để thực hiện trong thời gian tới.

Tuy nhiên, việc “quá độ” từ xã lên phường cũng đặt ra cho xã rất nhiều việc làm cần giải quyết. Ví dụ như việc quản lý an ninh trật tự tại Khu đô thị Tân Tây Đô (nằm trên địa giới hành chính của Tân Lập nhưng dân lại do Ban Quản lý tòa nhà quản lý) với hàng chục nghìn người sinh sống. Chủ tịch UBND xã Tân Lập Nguyễn Văn Học cho biết, xã đã phải cử lực lượng công an xã, huyện và tăng cường Công an huyện xuống địa bàn, hỗ trợ giải quyết những vướng mắc nảy sinh trong quá trình quản lý địa bàn của xã và khu đô thị. Trong số này có việc Đài Truyền thanh xã phát thanh hằng ngày là chuyện thường nhật ở nông thôn. Thế nhưng, cư dân đô thị Tân Tây Đô lại cho rằng họ bị… làm phiền. Cán bộ xã đã phải từng bước giải thích với cư dân. Nói đúng, làm đúng, nên xã Tân Lập cũng đã có được sự đồng thuận của người dân.

“Dù còn nhiều khó khăn cần giải quyết, song người dân Tân Lập rất mong xã sớm phát triển thành phường. Bởi lẽ, khi phát triển thành phường, hạ tầng của xã sẽ tiếp tục được đầu tư để đáp ứng các tiêu chí đô thị. Vị thế của người dân cũng sẽ khác hơn khi giao dịch, làm ăn với đối tác. Bởi một doanh nghiệp có trụ sở đặt tại phường chắc chắn sẽ tự tin hơn “mác” doanh nghiệp làng”, Chủ tịch UBND xã Tân Lập Nguyễn Văn Học chia sẻ.

Trong khi đó, quá trình “biến” một xã thành phường tại xã Thọ Xuân (huyện Đan Phượng) cũng không ít gian nan, vất vả. Theo Chủ tịch UBND xã Thọ Xuân Lê Xuân Hưng, đây là hành trình nỗ lực phấn đấu của địa phương trong rất nhiều năm. Từ đầu những năm 2010, Thọ Xuân đã triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới, tạo ra những đổi thay rõ nét diện mạo nông thôn. Trước khi xây dựng nông thôn mới, Thọ Xuân là xã khó khăn của huyện Đan Phượng. Các tuyến đường giao thông của xã còn lầy lội, đi lại khó khăn, cản trở quá trình phát triển kinh tế - xã hội và đời sống người dân. Cùng với sự quan tâm hỗ trợ của Nhà nước và xã hội hóa được hàng tỷ đồng, hàng nghìn ngày công lao động của nhân dân, nhiều hộ gia đình sẵn sàng hiến đất, mở rộng các tuyến ngõ còn nhỏ hẹp… Năm 2015, Thọ Xuân đã hoàn thành xây dựng nông thôn mới. Năm 2021 hoàn thành xây dựng nông thôn mới nâng cao và năm 2022 hoàn thành xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu với 2 lĩnh vực: Giáo dục và đào tạo; y tế. Hiện thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn xã đã đạt trên 77 triệu đồng/người/năm.

Bí thư Chi bộ thôn Cương Ngô xã Tứ Hiệp (huyện Thanh Trì) Trần Văn Vinh cũng cho biết, trước đây, đường vào các thôn rất nhỏ, nay toàn đường rộng 5m, được trải nhựa, đổ bê tông. Từ khi mở đường, tất cả các hộ có nhà mặt tiền chạy dài theo các con đường mới mở đều chuyển sang kinh doanh hoặc cho thuê nên đã nhanh chóng hình thành “phố trong làng”; đời sống người dân ngày một ấm no, hạnh phúc. Đặc biệt, người dân đã thay đổi nếp sống sinh hoạt, cách nghĩ, cách làm. Từ việc tham gia bảo vệ môi trường, không vứt rác bừa bãi đến việc trồng cây xanh, thảm hoa để thôn, xóm ngày càng xanh, sạch đẹp, trở thành nơi đáng sống đều được nhân dân tích cực tham gia…

Những kết quả mà 5 địa phương được thành phố lựa chọn phát triển huyện thành quận đã giúp bộ mặt nông thôn đổi thay từng ngày, đời sống vật chất tinh thần của người dân từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, những tiêu chí chưa đạt vẫn là thách thức đòi hỏi các địa phương sớm hoàn thiện để xứng đáng với vị thế trở thành quận của Thủ đô.

(Còn nữa)