Xây dựng hành lang pháp lý vững chắc cho ngành công nghiệp công nghệ số tại Việt Nam

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Hà Nội Lê Xuân Rao nêu rõ: Thế giới đang chứng kiến một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của công nghệ số, nơi mà trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (loT), chuỗi khối (Blockchain) và nhiều công nghệ tiên tiến khác đang làm thay đổi hoàn toàn cách sản xuất, kinh doanh và vận hành xã hội.

Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã xác định công nghiệp công nghệ số là trụ cột quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo đảm an ninh quốc gia trên không gian mạng. Tuy nhiên, để ngành công nghiệp này phát triển mạnh mẽ, đóng góp hiệu quả vào nền kinh tế, cần một khung pháp lý rõ ràng, toàn diện và linh hoạt nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, bảo vệ quyền lợi của người dân và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Hội thảo được tổ chức nhằm thu thập ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách để xây dựng một dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số có tính thực tiễn cao, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới và điều kiện đặc thù của Việt Nam.

TS. Lê Hồng Hà, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam bày tỏ sự đồng tình với việc cần thiết phải xây dựng Luật Công nghiệp công nghệ số. Theo ông, dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số phiên bản 5.8 ngày 2-3-2025 đã có một cấu trúc khá logic, các chương, mục được phân chia rõ ràng, dễ theo dõi, bao quát nhiều lĩnh vực quan trọng của ngành công nghiệp công nghệ số. Nhiều quy định trong dự thảo có tính khả thi cao và phù hợp với tình hình thực tế phát triển công nghiệp công nghệ số ở Việt Nam. Dự thảo đã cố gắng bao quát các xu hướng phát triển công nghệ số mới nhất, như trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, dữ liệu lớn...

Tuy nhiên, một số quy định còn mang tính nguyên tắc chung, cần có hướng dẫn chi tiết hơn để có thể triển khai hiệu quả. Mặt khác, vì công nghệ số phát triển rất nhanh, cần có cơ chế để văn bản có thể được cập nhật thường xuyên nhằm bảo đảm tính phù hợp.

Theo TS. Lê Hồng Hà, nhằm tăng tính khả thi, sự minh bạch và bao quát của Luật, đồng thời thúc đẩy môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển công nghiệp công nghệ số, Ban soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung giải thích thuật ngữ “hệ sinh thái bán dẫn” để tránh hiểu sai về phạm vi; bổ sung quy định về bản quyền, sở hữu trí tuệ trong ngành công nghiệp công nghệ số, đặc biệt là đối với sản phẩm trí tuệ nhân tạo và nội dung số; bổ sung quy định về đạo đức trong phát triển và sử dụng trí tuệ nhân tạo; bổ sung quy định về quản lý rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư trong lĩnh vực tài sản số. Ngoài ra, cần rà soát kỹ tính thống nhất với các luật hiện hành như: Luật An ninh mạng, Luật Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ… để tránh xung đột.

Ông Nguyễn Hoàng Kiên, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông nhận xét, qua nhiều lần ý kiến, phiên bản Dự thảo Luật lần này gồm 8 chương 56 điều về cơ bản là khá đầy đủ. Một số cơ chế được coi là “đột phá” về khoa học và công nghệ như: Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, cơ chế khoán… đã được cập nhật vào dự thảo Luật. Dự thảo Luật cũng đã dành hẳn Chương III (Điều 34 đến Điều 37) quy định về Phát triển doanh nghiệp công nghệ số. Tuy nhiên, Luật còn có 16/56 điều (Điều 8, Điều 13, Điều 14, Điều 16, Điều 17, Điều 19, Điều 23, Điều 25, Điều 29, Điều 35, Điều 38, Điều 41, Điều 47, Điều 48, Điều 50, Điều 52) chờ “Chính phủ quy định chi tiết” hoặc “Thủ tướng Chính phủ phê duyệt” (Điều 8-Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ số; Điều 46 - Phát triển công nghiệp bán dẫn) hoặc Bộ Khoa học và Công nghệ quy định, hướng dẫn (Điều 15, Điều 26, Điều 28, Điều 31, Điều 51). Vì vậy, sẽ cần thời gian để Luật đi vào cuộc sống.

Cũng theo ông Nguyễn Hoàng Kiên, một số điều khoản của Luật Công nghiệp Công nghệ số liên quan đến nhiều luật khác như: Luật Công nghệ thông tin, Luật Dữ liệu, Luật Công nghệ cao, Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa… Vì vậy, để các điều khoản này khả thi trong thực tiễn thì cũng cần rà soát tính đồng bộ với các luật khác.

Phát biểu kết luận hội thảo, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Hà Nội Lê Xuân Rao hoan nghênh các ý kiến đóng góp tâm huyết và cho biết sẽ tổng hợp để gửi tới Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý để góp phần hoàn thiện dự thảo, dự kiến được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ IX (2025).