“Xanh hóa” sản xuất công nghiệp

Tạo ra sản phẩm thân thiện với môi trường
Tiêu chuẩn "các hệ thống quản lý môi trường" ISO 14001 được ban hành từ năm 1996, đến nay có hàng chục DN được cấp chứng chỉ "đạt tiêu chuẩn". Việc dán nhãn sinh thái hoặc các nhãn tương tự đã thực hiện ở một số sản phẩm. Nhãn sinh thái khuyến khích nhà sản xuất thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường tốt hơn, trên cơ sở giảm thiểu các tác động môi trường, giữ gìn tài nguyên thiên nhiên, giảm tiêu thụ năng lượng... Sản phẩm có nhãn sinh thái được người tiêu dùng lựa chọn ngày càng nhiều, đã khuyến khích nhà sản xuất thay đổi công nghệ nhằm đáp ứng được các tiêu chí môi trường và yêu cầu của người tiêu dùng.

Thời gian qua, một số DN và cơ quan nghiên cứu của nước ta đã đưa ra nhiều sản phẩm sinh thái, với nhiều mặt hàng khác nhau. Trong đó, có trường đại học đã chế tạo thành công xe máy chạy bằng khí đốt thay cho chạy bằng xăng, tiết kiệm nhiều nhiên liệu và giảm thiểu ô nhiễm không khí. Công ty CP Bóng đèn - Phích nước Rạng Đông đã sản xuất nhiều loại bóng đèn tiết kiệm điện, có loại chỉ bằng 1/2 so với bóng thường. Nhiều DN nhỏ và vừa sản xuất các loại hầm biogas phù hợp với quy mô sử dụng của các gia đình, trang trại, sản xuất tập trung, tận dụng chất thải để làm phân, đun nấu, giảm bớt ô nhiễm môi trường... Đến nay đã có hơn 300 DN thuộc các thành phần kinh tế đầu tư, đổi mới công nghệ để tiết kiệm năng lượng, tạo ra các sản phẩm sạch phục vụ nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Cơ hội tiếp cận "công nghiệp xanh" còn hạn chế
Hướng tới mục tiêu hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước vào năm 2020, nước ta cần tiếp tục duy trì nhịp độ phát triển công nghiệp, nhưng nên theo cách thức "xanh, sạch và bền vững". Vì vậy, cần thay đổi nhận thức theo cách: tăng trưởng kinh tế không được đi đôi với gia tăng tiêu thụ năng lượng, lạm dụng quá mức nguyên, vật liệu và không ngừng phát thải khí, chất thải vào môi trường sống...

Hiện nay, mục tiêu phát triển "công nghiệp xanh" đã được xây dựng, giải pháp cũng được thiết kế và theo đánh giá của ngành chức năng là đem lại hiệu quả tối ưu, nhưng cơ hội tiếp cận "công nghiệp xanh" còn hạn chế, do chi phí đầu tư vượt quá khả năng tài chính của các DN nhỏ và các hộ gia đình. Vì vậy, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích phát triển các ngành kinh tế thân thiện với môi trường, nhất là đối với khu vực kinh tế tư nhân do quỹ tài chính của họ eo hẹp, chỉ phấn đấu hoàn thành mục tiêu đơn thuần vì sự tồn tại và phát triển, chứ không tính đến yếu tố bền vững. Họ không sẵn sàng dành chi phí để thay thế thiết bị, ứng dụng công nghệ sạch vào quy trình sản xuất và đặc biệt không chú tâm đến việc hạn chế sử dụng nguyên, vật liệu, tiết kiệm và tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng. Qua điều tra của ngành chức năng, các DN nước ta, nhất là khu vực kinh tế tư nhân chưa nhận được sự hỗ trợ nhiều về tài chính, hay các cơ chế chính sách đặc thù từ phía Nhà nước nhằm khuyến khích ứng dụng công nghệ sạch vào quy trình sản xuất. 

 "Xanh hóa" trong sản xuất công nghiệp của các DN sẽ thực sự có hiệu quả khi chi phí chuyển giao công nghệ được giảm tối đa và có sự tăng cường hỗ trợ về cơ chế, chính sách, nhằm khuyến khích DN mạnh dạn đầu tư vào ngành công nghiệp thân thiện với môi trường.