Văn hóa đọc cho thiếu nhi, bắt đầu từ người lớn

Với trẻ em Việt Nam, nhất là trẻ em thành thị hiện nay, đọc sách không phải là sở thích số một. Các em say mê các trò giải trí khác như chơi game, xem tivi nhiều hơn. Nếu có đọc sách thì phần lớn (87%) thường đọc truyện tranh và truyện giả tưởng dịch của nước ngoài. Về phía giáo viên, có đến 80% giáo viên cho biết đã không còn đọc sách thiếu nhi; 72% giáo viên TH và THCS thừa nhận họ hầu như không gợi ý cho học sinh của mình nên đọc sách gì. Đối với phụ huynh, trong tổng chi phí cho 1 trẻ em mỗi tháng, số tiền dành cho việc mua sách, báo chỉ chiếm 2%. Ngay cả những phụ huynh thường xuyên dành tiền mua sách cho con cũng không biết con mình mua sách gì, thích đọc sách gì. Từ đó, có đến 79% phụ huynh không cùng đọc sách với con, 86% phụ huynh không đọc một tác phẩm văn học thiếu nhi nào từ khi con họ biết đọc…

Ai cũng biết sách có ảnh hưởng rất lớn đến việc nuôi dưỡng tâm hồn và hình thành nhân cách của trẻ, thế nhưng chúng ta chưa hình thành ý thức trong việc xây dựng một nền văn hóa đọc cho thiếu nhi. Công việc rất quan trọng này lâu nay dường như được cả gia đình, nhà trường phó thác cho các nhà văn, các nhà xuất bản. Dấu ấn của các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo gần như không có. Về phương diện sáng tác, văn học Việt Nam bao năm qua chỉ quanh quẩn với những tác phẩm như "Dế mèn phiêu lưu ký" của Tô Hoài, thơ Trần Đăng Khoa, Phạm Hổ, một vài truyện của Phùng Quán, Nguyễn Nhật Ánh. Chính vì vậy, việc trẻ em Việt Nam trở thành đệ tử trung thành của truyện tranh nước ngoài và các loại hình giải trí khác là điều tất yếu.

Khi công nghệ thông tin ngày càng phát triển thì văn hóa xem có xu hướng lấn át văn hóa đọc. Trẻ em ngày nay say mê sử dụng các phương tiện nghe nhìn từ trò chơi điện tử đến phim ảnh trên truyền hình và internet. Còn sách có thế mạnh riêng là làm phong phú thêm trí tưởng tượng, kích thích sự sáng tạo và lòng ham học hỏi của trẻ nhưng lại đang dần rơi vào quên lãng.

Để xây dựng một nền văn hóa đọc lành mạnh cho thiếu nhi cần sự tham gia của người lớn, cụ thể là các bậc phụ huynh, các nhà quản lý văn hóa, thầy cô giáo và đội ngũ những người sáng tác. Cái yếu nhất của chúng ta hiện nay là không có tác phẩm hay phục vụ thiếu nhi. Nên chăng chúng ta cần phát động một phong trào sáng tác cho thiếu nhi, để từ đó tìm ra những tác phẩm thật sự có giá trị góp phần cải thiện nền văn hóa đọc đang rất đáng lo ngại của thiếu nhi hiện nay?