TP Hồ Chí Minh: Phát triển đô thị hiện đại cần cân bằng với không gian xanh công cộng

Thành phố Hồ Chí Minh sau khi hợp nhất tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã mở rộng không gian đô thị lên gấp hơn 3 lần, dư địa phát triển của thành phố rất lớn. Các chuyên gia nhận định: Trong quy hoạch phát triển đô thị, cần quan tâm nhiều hơn đến yếu tố chất lượng sống, môi trường... theo hướng xanh và bền vững. KTS Ngô Viết Nam Sơn đã chia sẻ góc nhìn này.

- Ông đánh giá thế nào về việc lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh vừa có những quyết định hợp lòng dân khi “hy sinh” đất vàng để xây dựng không gian văn hóa, công viên cây xanh?

- Tôi rất mừng và tôi nghĩ nhiều người dân thành phố Hồ Chí Minh cũng rất vui mừng.

Từ năm 2016, khi biết được khu đất cảng Nhà Rồng - Khánh Hội (quận 4 cũ) được giao cho nhà đầu tư làm dự án nhà ở với quy mô hơn 3.000 căn hộ, tôi rất lo lắng và đề nghị lãnh đạo thành phố không nên xây dựng “bức tường cao ốc” tại khu vực này. Bởi việc cao tầng hóa này chắn tầm nhìn ra sông và chắn gió mát từ sông thổi vào sẽ “hủy hoại” tiềm năng thu hút đầu tư để chỉnh trang khu đô thị quận 4 (cũ) ở phía sau.

Không nên tiếp tục cho phép cách phát triển kém bền vững - cao tầng hóa và tư nhân hóa - chiếm dụng làm “của riêng” đối với không gian hành lang xanh ven sông Sài Gòn, vốn phải được dành cho không gian công cộng. Đó là nơi mà mọi người dân đều có thể đến nghỉ ngơi, thư giãn, vui chơi.

Tôi tin, quyết định dừng một dự án nhà ở trên khu đất “kim cương”, giá trị thương mại lớn để dành không gian công cộng phục vụ cộng đồng là một quyết định không dễ dàng của lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh. Nhưng quyết định này mang tầm nhìn chiến lược, được người dân ủng hộ, bởi đã đặt lợi ích dài hạn cho cộng đồng, lợi ích về môi trường sống lên trên lợi ích kinh tế ngắn hạn trước mắt.

- Ông có góp ý gì với thành phố Hồ Chí Minh về việc sử dụng “đất vàng” cho mục đích phục vụ cộng đồng?

- Tôi ủng hộ chính sách dành toàn bộ đất trung tâm ven sông, rạch làm không gian xanh và văn hóa công cộng. Có 3 điều tôi muốn gửi gắm đến lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh.

Thứ nhất, không gian ven sông không chỉ cần tăng diện tích cây xanh, mà còn cần kết hợp với không gian văn hóa, công trình công cộng.

Thứ hai, với những công trình hiện hữu, đừng vội đập phá để xây mới hoàn toàn mà nên kết hợp với chỉnh trang để giữ gìn bản sắc lịch sử. Chỉ nên phá bỏ những công trình xuống cấp, tính thẩm mỹ kém, còn lại thì nên cân nhắc cải tạo chuyển đổi chức năng để phục vụ cho thiết chế văn hóa như khu trưng bày, bảo tàng, nhà triển lãm, khu biểu diễn nghệ thuật, thư viện…

Thành phố có thể tham khảo cách làm của nhiều khu ven sông nổi tiếng thế giới như Bilbao Waterfront tại Tây Ban Nha, San Francisco Fisherman’s Wharf và Baltimore Inner Harbor tại Mỹ.

Thứ ba, mở rộng chỉnh trang khu vực lân cận để đồng bộ hạ tầng đô thị và hạ tầng xã hội. Chẳng hạn, dọc bờ sông Sài Gòn khu vực cảng Nhà Rồng - Khánh Hội không xây dựng cao tầng thì có thể chỉnh trang quy hoạch cao tầng khu quận 4 (cũ) phía sau, hiện đang thấp tầng, nhếch nhác, nhiều khu “ổ chuột”. Như vậy, vừa bảo đảm nhu cầu nhà ở, vừa bảo đảm mỹ quan đô thị, nâng cao chất lượng sống cho người dân.

- Theo ông, việc phát triển đô thị như thế nào mới bền vững, phù hợp cho giai đoạn phát triển mới của thành phố Hồ Chí Minh?

- Tôi từng tư vấn quy hoạch khu Phố Đông (Thượng Hải, Trung Quốc). Sau này làm quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm, lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh lúc bấy giờ có mời tôi tham gia nhóm tư vấn quy hoạch Thủ Thiêm.

Bán đảo Thủ Thiêm có vị trí khá tương đồng với Phố Đông (Thượng Hải). Vì vậy, theo tôi, nên định hướng Thủ Thiêm là khu cao tầng nhất khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh. Còn không gian trung tâm lịch sử bờ tây sông Sài Gòn ngay đối diện Thủ Thiêm thì chỉ nên chỉnh trang nâng cấp, không nên khuyến khích xây thêm nhà cao tầng nữa.

Việc hạn chế xây dựng cao tầng bờ Tây khu trung tâm không hề làm giảm cơ hội cho nhà đầu tư, mà chỉ chuyển hướng sang bờ Đông và ra vùng ven. Quy hoạch Thủ Thiêm hiện đã lạc hậu, sẽ hợp lý hơn nếu định hướng thành khu vực nhiều nhà cao tầng để tạo điểm nhấn khu trung tâm hai bờ Đông - Tây sông Sài Gòn, nhờ lợi thế quỹ đất rộng và hạ tầng mới hiện đại.

Ngoài ra, sau khi thành phố Hồ Chí Minh hợp nhất tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, dư địa phát triển, khi diện tích “siêu đô thị” tăng gấp ba, là rất lớn. Thành phố có thể khuyến khích chuyển trọng tâm xây dựng cao tầng từ khu trung tâm ra các khu đô thị công nghệ cao tại Bình Dương (cũ), các khu đô thị kinh tế biển tại Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ).

Với lợi thế giá trị đất còn thấp, quỹ đất dồi dào và tiềm năng phát triển, chúng ta sẽ vừa giải quyết bài toán về giãn dân, giảm áp lực khu trung tâm hiện hữu, vừa giải quyết bài toán phát triển kinh tế vùng “siêu đô thị” và cung cấp nhà ở giá phải chăng cho người dân.

Trân trọng cảm ơn ông!