Thúc đẩy áp dụng các công trình đoạt giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam vào cuộc sống

Hội thảo được tổ chức hằng năm nhằm tổng kết công tác tổ chức Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam và Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc; đánh giá việc trao giải thưởng và quy mô ứng dụng của các công trình, giải pháp đoạt giải vào sản xuất và đời sống. Năm nay, hội thảo có thêm nội dung kỷ niệm 30 thành lập Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) (1992-2022). 

Phát biểu khai mạc hội thảo, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp hội Việt Nam, Chủ tịch Quỹ VIFOTEC, Trưởng ban tổ chức hội thảo nêu rõ, trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, Quỹ VIFOTEC với sứ mệnh là cơ quan thường trực đã hỗ trợ và tôn vinh các nhà sáng tạo, các nhà khoa học thông qua việc tổ chức thành công 27 lần Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam, 16 lần Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc. Hàng nghìn công trình đoạt giải đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất và đời sống, đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội và an ninh - quốc phòng cho cộng đồng chính là nguồn động viên, khuyến khích các nhà khoa học, các nhà sáng tạo trong cả nước hăng say đóng góp trí tuệ cho sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước.

Các đại biểu tham dự hội thảo đã chia sẻ những kinh nghiệm triển khai và ứng dụng có hiệu quả của các công trình đoạt giải vào thực tiễn; những tồn tại cần khắc phục để công tác tổ chức Giải thưởng ngày càng tốt hơn. Đồng thời đề xuất những kiến nghị với Đảng, Nhà nước các cơ chế khuyến khích và đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

TS Nguyễn Văn Phát, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Thanh Hóa cho rằng, để hội thi, giải thưởng thực sự là phong trào lao động sáng tạo, phát triển rộng khắp cả về chiều rộng lẫn chiều sâu ở địa phương, cần chú trọng đến 4 vấn đề, trong đó, công tác tham mưu, xây dựng kế hoạch, quy chế cần phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh nhà, tổ chức các hoạt động tuyên truyền, vận động, kiểm tra đôn đốc thường xuyên.

Theo kinh nghiệm của GS.TSKH Trần Vĩnh Diệu, Trưởng ban giám khảo lĩnh vực công nghệ vật liệu, những công trình đạt được giải thưởng cao thường hội tụ được các yếu tố: Chủ nhiệm công trình đồng thời là người đứng đầu đơn vị đăng ký tham gia giải thưởng nên có thể huy động tài chính, nhân lực và trang thiết bị để phục vụ cho triển khai công trình nhằm đạt được bốn tiêu chuẩn của giải thưởng (tính mới, tính sáng tạo, hiệu quả kinh tế - xã hội - kỹ thuật, khả năng áp dụng rộng rãi); có phòng kỹ thuật hoặc trung tâm nghiên cứu và triển khai (R&D) tham gia; nội dung của công trình xuất phát từ nhiệm vụ nghiên cứu và sản xuất trọng tâm của đơn vị (công ty, nhà máy, viện, trường); có chiến lược phát triển dài hạn nên các sản phẩm mới kế tiếp nhau ra đời dựa trên nguyên tắc kế thừa và đổi mới.

Sau nhiều năm làm khoa học và tham gia giải thưởng, TS Lê Văn Tri, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ sinh học và môi trường nhận xét: Quỹ VIFOTEC thực sự đã chắp cánh cho các công trình khoa học. Quỹ đã liên tục, bền bỉ tổ chức, trao và tổng kết giải thưởng trong suốt 30 năm qua; đã hình thành được các Hội đồng khoa học chuyên sâu cho từng lĩnh vực có đủ trình độ, uy tín và công tâm trong xét thưởng các công trình; khi đánh giá công trình đã chú trọng rất cao tính ứng dụng, tạo ra sản phẩm và đem lại lợi ích cho xã hội; đã phối hợp được với nhiều tổ chức, ban, ngành để tuyên truyền, phát động giải thưởng nhằm huy động được nhiều nhà khoa học, nhiều lĩnh vực nghiên cứu cùng tham gia.

Giám đốc Quỹ VIFOTEC Nguyễn Xuân Tiến cho rằng, để công tác tổ chức giải thưởng, hội thi ngày càng tốt hơn và đưa các công trình đoạt giải được ứng dụng nhanh hơn vào sản xuất và đời sống, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn nghiệp vụ tham gia giải thưởng đến tận cơ sở; kiến nghị với Nhà nước cho vay vốn từ Quỹ Khoa học công nghệ để mở rộng sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của các công trình đoạt giải; có chính sách khuyến khích việc sử dụng các sản phẩm trong nước tạo ra, thay thế cho sản phẩm nhập ngoại; có chính sách trích thưởng từ lợi nhuận đem lại của các công trình, giải pháp để thưởng cho các tác giả đã tạo ra và tổ chức ứng dụng các sản phẩm khoa học công nghệ…

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang khẳng định: Những ý kiến đóng góp, chia sẻ của các nhà khoa học sẽ được Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp thu và trình Chính phủ để có thể ban hành những chính sách phù hợp tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động của thị trường khoa học công nghệ ở Việt Nam.

Tại hội thảo, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã trao cờ thi đua cho 6 đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác tuyên truyền giải thưởng, hội thi; trao cờ thi đua cho 13 đơn vị có thành tích xuất sắc trong việc ứng dụng công trình đoạt giải thưởng, hội thi vào sản xuất và đời sống; và trao Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam cho 32 cá nhân.