Thiếu giáo viên - Thách thức lớn trước thềm năm học mới

Dù Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT, giao quyền tuyển dụng giáo viên cho sở giáo dục và đào tạo, song thực tế triển khai vẫn gặp khó khăn.

Bài toán không dễ tìm lời giải

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hết năm học 2024-2025, cả nước có gần 1,28 triệu giáo viên từ mầm non đến trung học phổ thông, tăng gần 22.000 người so với năm học trước.

Dù vậy, tình trạng thiếu giáo viên vẫn phổ biến ở nhiều địa phương. Nhiều nơi, trong đó có thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh cũng đang đứng trước nhiều khó khăn trước việc giải bài toán thiếu giáo viên.

Từ năm 2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Bộ Nội vụ báo cáo Trung ương bổ sung đủ 65.980 biên chế giáo viên cho các địa phương. Tuy nhiên, cả nước còn khoảng 60.000 biên chế được giao chưa tuyển dụng được.

Tại hội nghị tập huấn thực hiện việc quản lý giáo dục theo bộ máy chính quyền địa phương hai cấp do Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa tổ chức, ý kiến các sở giáo dục và đào tạo cho rằng, thiếu giáo viên là vấn đề mà các phường, xã gặp phải nhiều nhất hiện nay. Nguyên nhân cơ bản là những khó khăn, vướng mắc trong khâu tổ chức tuyển dụng.

Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Hiếu cho biết, ngành Giáo dục thành phố đang gặp khó khăn do chưa có sự phân cấp rõ ràng trong tuyển dụng. Nếu việc này không rõ ràng, khi sử dụng, điều động, luân chuyển nhà giáo từ phường, xã này sang phường, xã khác sẽ là vấn đề khó khăn trong thời gian tới.

Một khó khăn khác đến từ quy định thực hành sư phạm trong tuyển dụng giáo viên theo Luật Nhà giáo mới ban hành. Trong khi tinh thần của Luật là cần bảo đảm năng lực sư phạm thực tiễn, thì tại các địa phương có quy mô lớn như Hà Nội, việc tổ chức thực hành sư phạm cho hàng nghìn thí sinh cùng lúc lại vô cùng khó khăn.

Gỡ vướng khâu tuyển dụng

Giữa bối cảnh nhiều khó khăn, Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 24-7-2025 “hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của sở giáo dục và đào tạo thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và phòng văn hóa - xã hội thuộc UBND xã, phường, đặc thu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo” được kỳ vọng sẽ là cú hích tháo gỡ những vướng mắc lâu nay trong công tác tuyển dụng giáo viên.

Thông tư chính thức trao quyền tuyển dụng, điều động, luân chuyển và biệt phái giáo viên cho sở giáo dục và đào tạo - đơn vị trực tiếp sử dụng đội ngũ nhà giáo.

Theo đánh giá của nhiều giám đốc sở giáo dục, quy định mới này là bước tiến quan trọng, giúp tuyển dụng được thực hiện sát thực tế và nhanh chóng hơn. Sở giáo dục và đào tạo chủ động biệt phái giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu ngay trong học kỳ, bảo đảm không để học sinh thiếu thầy. Đồng thời, việc tập trung tuyển dụng về một đầu mối cũng sẽ giúp quy trình minh bạch, công bằng, hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, để cơ chế này phát huy hiệu quả thực sự, nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống quy định liên quan đến tiêu chuẩn, hình thức và nội dung tuyển dụng giáo viên.

Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cho rằng để việc tuyển dụng giáo viên đạt hiệu quả, cần linh hoạt hơn trong yêu cầu thực hành sư phạm, thay vì áp dụng cứng nhắc.

Với những địa phương có quy mô lớn giáo dục lớn như Hà Nội, việc tổ chức phần thi thực hành giảng dạy cho hàng nghìn thí sinh là rất khó khả thi, bởi cần huy động một lượng lớn giám khảo, công tác chấm thi khó bảo đảm tính công bằng và đồng đều giữa các hội đồng.

Do đó, ông Trần Thế Cương đề xuất nên mở rộng hình thức thực hành sư phạm, có thể bao gồm các nội dung như soạn giáo án, xử lý tình huống sư phạm để các địa phương chủ động lựa chọn phương án phù hợp với quy mô tuyển dụng và điều kiện thực tế.

Nhiều lãnh đạo sở giáo dục và đào tạo cũng cho rằng cần giảm yêu cầu hành chính, tăng cường đánh giá năng lực sư phạm thực tế. Việc mở rộng khái niệm "thực hành sư phạm" bao gồm cả soạn giáo án, xử lý tình huống sư phạm thay vì chỉ dạy thực tế cũng là một gợi ý thiết thực giúp địa phương linh hoạt áp dụng.

Về mặt tổ chức, Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT xác định rõ vai trò và ranh giới quyền hạn giữa sở giáo dục và đào tạo và phòng văn hóa - xã hội cấp xã. Trong đó, phòng cấp xã đóng vai trò tham mưu, đề xuất nhu cầu đội ngũ nhà giáo thuộc thẩm quyền quản lý, báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định chứ không có quyền quyết định tuyển dụng hay điều động giáo viên.

Trong khi đó, Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT nêu rõ, sở giáo dục và đào tạo chủ trì thực hiện theo quy định của Luật Nhà giáo, quy định của pháp luật có liên quan và phân cấp của UBND cấp tỉnh đối với việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, viên chức, người lao động trong các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh.

Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo thông tin, trong giai đoạn từ nay đến khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn thi hành chính thức có hiệu lực, Bộ đã ban hành một số hướng dẫn cụ thể nhằm tháo gỡ vướng mắc cho địa phương.