Thêm nhiều phát hiện khảo cổ quan trọng tại Di chỉ Vườn Chuối

Từ cuối tháng 3-2024, Viện Khảo cổ học phối hợp Bảo tàng Hà Nội, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội và các cơ quan liên quan tiến hành khai quật khu vực phía tây Di chỉ Vườn Chuối với tổng diện tích 6.000m².

TS. Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học, cho biết: “Cuộc khai quật phía tây Di chỉ Vườn Chuối đã triển khai 60 hố khai quật, mỗi hố có diện tích 100m², bước đầu đã có những phát hiện quan trọng.

Đầu tiên là phát hiện mặt bằng khu cư trú thời tiền Đông Sơn. Di tích nằm ở vị trí cao nhất của gò Vườn Chuối, cấu trúc hình lòng chảo với rìa ngoài cao hơn bên trong khoảng 0,5m. Di tích có chiều dài khoảng 90m, rộng 35m và còn tiếp tục mở rộng sang phía đông di chỉ. Bên trong di tích là dấu tích các giai đoạn văn hóa Tiền Đông Sơn. Khả năng di tích được hình thành trong giai đoạn Phùng Nguyên muộn - Đồng Đậu sớm, với lớp cư dân đầu tiên đến cư trú ở khu vực này.

Đây là phát hiện rất quan trọng trong nghiên cứu thời đại Kim khí ở miền Bắc Việt Nam, giúp chúng ta có những hiểu biết rõ hơn về cách thức xử lý các không gian cư trú nhằm ứng phó với hiểm nguy từ môi trường tự nhiên cũng như xã hội. Đồng thời, việc xây dựng công trình quy mô như trên cũng phần nào phản ánh về một xã hội có tổ chức và phân công lao động ở trình độ khá cao.

Thứ hai, là khu mộ táng có niên đại kéo dài từ giai đoạn Phùng Nguyên muộn - Đồng Đậu sớm đến giai đoạn muộn của văn hóa Đông Sơn. Đến nay đã phát hiện hơn 70 mộ táng tiền Đông Sơn và 40 mộ táng Đông Sơn. Trong đó, một đặc điểm quan trọng là mộ táng tiền Đông Sơn có tục nhổ răng cửa ở người trưởng thành nhưng đến giai đoạn văn hóa Đông Sơn thì không còn thấy tục lệ này.

Hệ thống di cốt trong các mộ táng thuộc các giai đoạn khác nhau vẫn còn được bảo tồn khá tốt, hứa hẹn sẽ đưa đến những hiểu biết sâu hơn khi triển khai nghiên cứu về nhân chủng học, di truyền, bệnh lý, vận động, chế độ dinh dưỡng... của người Việt cổ trong thời đại Kim khí ở miền Bắc Việt Nam.

Đợt khai quật này cũng cho thấy di tích đã nhiều lần bị xâm phạm, đào trộm trong những năm qua.

Thứ ba là những dấu tích vật chất của công trình kiến trúc liên quan đến nhà ở của người Đông Sơn lần đầu được tìm thấy tại Vườn Chuối. Kết quả khai quật đã bước đầu nhận diện khả năng người Đông Sơn cư trú trong các ngôi nhà dài tương tự những ngôi nhà dài của một số tộc người Trường Sơn - Tây Nguyên vẫn còn sử dụng cho đến gần đây. Phát hiện này mở ra triển vọng mới về việc tìm hiểu kiến trúc nhà ở thường nhật trong một ngôi làng Việt cổ thời Đông Sơn, cũng như cách thức bố trí không gian cư trú trong làng.

Theo TS Nguyễn Ngọc Quý, những kết quả thu được qua đợt khai quật từ tháng 3-2024 đến nay đã bổ sung tư liệu khẳng định Vườn Chuối là một ngôi làng đã được con người thời đại Kim khí khai phá, làm chủ một cách lâu dài, phát triển liên tục từ giai đoạn Phùng Nguyên muộn - Đồng Đậu sớm đến Đông Sơn và hậu Đông Sơn - cách đây từ 4.000 đến 2.000 năm. Những kết quả khai quật - nghiên cứu đã góp phần cung cấp chứng cứ hiện vật về sự có mặt của con người từ rất sớm trên khu vực Hà Nội ngày nay. Đây là di chỉ khảo cổ hiếm và quý trong thời đại Kim khí ở cả khu vực miền Bắc Việt Nam.