Thấy gì từ "phép cộng gai góc"?

Phép cộng của hai nhân vật có tiếng là "gai góc" - Chu Lai và Lê Hùng - hóa ra lại không ồn ào như tưởng tượng. Có lẽ bởi đây là một tác phẩm sân khấu chèo cần giữ nét mượt mà dễ đi vào lòng người. Có lẽ bởi sự ngầm hiểu giữa những người sáng tạo về cách thức xây dựng nhân vật người chiến sĩ giải phóng quân Việt Nam dũng cảm, mưu trí mà giản dị, khiêm nhường...

Đó là một câu chuyện về đời sống tâm tư, tình cảm đồng chí đồng đội của những người chiến sĩ cách mạng xả thân vì độc lập, tự do của Tổ quốc trong giai đoạn kháng chiến ác liệt. Trong hàng ngũ ấy có những người cơ hội, giả dối, toan tính mưu cầu danh lợi; có những người thẳng thắn, kiên định đấu tranh với sự sai trái bất chấp sự an nguy của chính mình. Cái hay của vở diễn là không khai thác nhân vật một chiều với những hình tượng đẹp đẽ, toàn diện như thường gặp trước đó ở các tác phẩm sân khấu về đề tài chiến tranh cách mạng. Một Sáu Thành (Quốc Khánh đóng) đã không ít lần làm trái lời chỉ huy, tự mình vạch ra chiến thuật đánh địch và dù đạt kết quả tốt nhưng vẫn bị khép tội vô kỷ luật. Một Năm Bèo (Đình Lục đóng) vì tin lời vu cáo nên đã định hãm hại đồng đội, nhưng rồi cũng chính anh đã lấy thân mình đỡ làn đạn cho người đồng đội ấy. Một ông bí thư tỉnh ủy biết rõ ai là người lập công trong các trận chiến nhưng vẫn im lặng làm ngơ để rồi sau này tự mình đứng ra làm chứng, vạch mặt kẻ xấu...

Trong vở diễn, Chu Lai và Lê Hùng gặp nhau ở việc xây dựng thành công hình ảnh người Hà Nội dũng cảm, trọng nghĩa, lãng mạn mà kiêu hùng, thể hiện qua nhân vật Sáu Thành. Các nhân vật nữ thể hiện rõ tính cách mà không cần những tình huống lên gân. Họ là Út Vân (Hiền Lương đóng), người sau một thời gian làm y tá đã được điều ra Bắc học tập, trở thành cán bộ nguồn. Là Diệu Hương, cô sinh viên văn khoa Sài Gòn bỏ học đi làm cách mạng nhưng nhận ra mình vẫn có ích hơn khi tiếp tục trở về học tập, tránh để người khác lợi dụng mình để thực hiện ý đồ xấu.

Vở diễn giữ được "sắc chèo" trong suốt gần hai giờ. Giai điệu truyền thống rõ sức hút đối với người xem. Các diễn viên tròn vai. Đặc biệt là toàn bộ dàn nhạc chèo chơi live ngay sát sân khấu dưới sự chỉ huy của nghệ sĩ Văn Minh giúp cho vở sống động, giàu cảm xúc. Cách xếp cảnh của đạo diễn khá dễ chịu, nếu cảnh trước là sự đau thương, hy sinh, mất mát thì cảnh sau lại êm đềm, vui vẻ, như để xoa dịu tâm trạng người xem. Tuy thế, những khán giả kỹ tính sẽ thấy vở diễn còn nhiều điểm chưa được như ý. Cách bài trí sân khấu khá đơn điệu, cho cảm giác tẻ nhạt. Gần chục cảnh, gồm cả quá khứ và hiện tại, diễn trong một không gian hầu như không cần thay đổi phông nền...

"Người chiến sĩ năm xưa" sẽ được đưa đi lưu diễn phục vụ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ở nhiều địa phương trên cả nước vào dịp kỷ niệm 40 năm ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.