Thăng trầm y tế tư nhân

Trước và sau ngày 10-10-1954, cơ sở y tế do chính quyền quản lý không nhiều. Người Pháp có các BV Cống Vọng (Bạch Mai ngày nay), Đồn Thủy (108 và Hữu nghị), Quân y Võ Tánh (Phụ sản TƯ), Mắt (Hàng Gà), Saint Paul (BV S. Paul ngày nay hợp nhất từ 3 BV B, Ba Đình, S. Paul của người Pháphồi đó), Viện Radium (K). TP Hà Nội có vài phòng thăm bệnh phát thuốc ở Bà Triệu, Mai Hắc Đế, Lương Yên, Phan Phù Tiên làm kiểu nhà tò vò viện trợ Mỹ lắp sẵn, phòng bài trừ da liễu Sinh Từ.

Việc khám chữa bệnh trong thành phố chủ yếu do gần 400 cơ sở y tế tư nhân đảm nhiệm. Về y, có những BV khá lớn, của BS Đặng Vũ Lạc ở 92 Trần Hưng Đạo, BS Hoàng Thủy Ba ở Ngõ Trạm - Phùng Hưng, của BS Nguyễn Ngọc San phố Sơn Tây... Phòng khám có tiếng là của các BS Phùng Ngọc Tuệ, Nguyễn Viêm Hải, Trần Lâm Bảo, Trương Hán Thu, nhà hộ sinh Trương Thị Tâm, nhà trồng răng Trịnh Đình Kim. Và hơn 50 nhà hộ sinh, nhà trồng răng, phòng tiêm... Về dược, TP có 36 hiệu thuốc tư (pharmacie). DS hạng nhất Vũ Đỗ Thìn tốt nghiệp ở Pháp là người Nam đầu tiên mở hiệu thuốc năm 1934 ở Đinh Tiên Hoàng (trước đó chỉ DS hạng nhất người Pháp được mở), rồi đến các hiệu Nguyễn Đình Luyện ở Hàng Đào, Trương Công Quyền ở Lê Thái Tổ... Rồi ra xuất hiện các hiệu thuốc tây có tiếng, pha chế theo đơn BS như Chương Văn Vĩnh ở Hàng Khay, Hoàng Xuân Hãn ở Tràng Thi, Thẩm Hoàng Tín ở Cửa Nam... TP không có cơ sở sản xuất thuốc nào. Thông qua những hiệu trên (làm đại lý ăn hoa hồng của các hãng thuốc Pháp), thực dân biến HN thành một thành phố tiêu thụ thuốc của Pháp. Đối tượng của họ chủ yếu là quan chức, người giàu có, còn lớp dưới thì đa phần do y học cổ truyền, BV Bảo hộ, trại tế bần, nhà thương làm phúc, phòng thăm bệnh ban ơn đảm nhiệm. Y học cổ truyền có hơn 300 cơ sở. Lương y nổi tiếng là các cụ Nguyễn Tử Siêu, Đặng Văn Cáp, Nguyễn Trọng Minh, Nguyễn Văn Yến, Nguyễn Thiện Quyến... Nhà gia truyền có tiếng: lang Vòng, cam Hàng Bạc, dầu cù là Chính Đại, Lê Cường, Lý Sáng, Phó Gia Tường, Phạm Bá Quát, Lê Huy Phách, các nhà thuốc ở Hàng Buồm, Lãn Ông, Thuốc Bắc. Làng thuốc nam Đại Yên, các gánh thuốc lá chữa bệnh thông thường cũng không thể không kể đến.

Thời bao cấp, chiến tranh, thuốc men vô cùng hiếm, phân phối theo định lượng, cơ số, tích kê, đơn từ để kiểm tra xem y bác sĩ kê đơn, mậu dịch viên bán thuốc có ăn chênh lệch không. Mẹt bán thuốc la liệt ở Bắc Qua, Hàng Mã, Hàng Chiếu, chợ Giời, phố Huế..., lắm lúc do người mù đảm nhiệm. Đây là thời kì rất khó khăn về mặt khám bệnh, chữa bệnh cho dân.

Đến năm 1986, với chính sách đổi mới, y tế tư nhân lại khôi phục, nhất là từ năm 1990. Sở Y tế thống kê đến cuối năm 2006, TP có 1.119 cơ sở y, 2.146 cơ sở dược, 343 cơ sở y học cổ truyền. Tính cụ thể, hệ thống này có 7 BV, 100 phòng khám đa khoa, 4 nơi có đầu tư nước ngoài, 832 phòng khám, 12 phòng siêu âm, 16 phòng X- quang, 12 phòng xét nghiệm cao cấp. Nhiều cơ sở khang trang, sạch đẹp, nhà cửa đạt chuẩn của ngành, áp dụng các kĩ thuật cao cấp như chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ, siêu âm, điện tâm đồ, xét nghiệm... Nhờ vậy thầy thuốc chẩn đoán, điều trị bệnh nhanh và hiệu quả cao hơn trước. Y học cổ truyền thực sự phát triển, với hệ thống lương y truyền thống cũng như mới đào tạo, các BV, khoa phòng hoặc độc lập hoặc nằm trong BV chung... Trong 366 doanh nghiệp dược, nhiều cơ sở sản xuất đạt GMP, GPP, GSP. Việc cung ứng, lưu thông thuốc thuận lợi hơn với 1.541 nhà thuốc tư, 100 đại lý ở ngoại thành, và đủ chủng loại, từ thông thường tới biệt dược.

Tính trung bình, một năm, y tế tư nhân khám, làm dịch vụ, điều trị cho 1,7 triệu lượt người, tham gia vào mạng lưới chăm sóc sức khỏe ban đầu, y tế cộng đồng, làm truyền thông... Nhờ ở rộng khắp, sát dân, hệ thống này đã phổ biến kiến thức y học, phòng chống dịch, giảm gánh nặng cho hệ thống nhà nước. Đây là những điểm mạnh rõ ràng. Nhưng giống hệ thống nhà nước, nó cũng chịu ảnh hưởng của cơ chế thị trường: BS bán thuốc giá cao, nhất là biệt dược, làm khó cho người nghèo; nhà thuốc bán đắt, sản phẩm kém chất lượng hoặc quá hạn, hành nghề quá phạm vi. Tình trạng làm không phép, quảng cáo sai sự thực, thuốc giả, DS không điều hành nhà thuốc đứng tên mình... vẫn còn. Nhưng dù sao, phải thấy là vai trò của y tế tư nhân đang có tác dụng tích cực, góp phần bảo vệ sức khỏe cho nhân dân Thủ đô.

DS Đinh Văn Luân

(TTK Hội Dược học Hà Nội)

- - - - - - - - -

Cùng bạn viết

Thăng Long - Hà Nội không phải chỉ có những chuyện trong quá khứ. Trong thời gian tới, đề tài ưu tiên của chúng tôi là thời chúng ta đang sống; những con người, sự kiện, công trình mới..., để nói lên sức sống của thành phố hôm nay.

Địa chỉ thư điện tử: thi1000nam@hanoimoi.com.vn

Phông chữ VnArial.

BTC