Tảng băng chìm

Ở đây, tảng băng chìm là câu chuyện lớn hơn rất nhiều ẩn dưới vụ việc cụ thể của một bản dịch, một dịch giả. Đó là liên kết xuất bản, khoảng trống trong đội ngũ dịch giả, chất lượng bản dịch, văn hóa tranh luận…

Đầu tiên, phải khẳng định, sự việc này không phải không có những yếu tố tích cực. Việc bạn đọc chỉ ra những lỗi sai sơ đẳng với dẫn chứng cụ thể cho tác phẩm dịch của một dịch giả đã có giải thưởng, ở một NXB và một đơn vị làm sách tư nhân cũng ít nhiều có thương hiệu - rõ ràng là một việc làm có lợi cho công chúng, cho văn học dịch nói chung. Trần Tiễn Cao Đăng, người chuyển ngữ tiếng Việt tác phẩm "Những thứ họ mang" cũng đã thừa nhận "những lỗi sai tương đối thô thiển mà người đọc đã chỉ ra, và gửi lời cảm ơn đến độc giả đó". Động thái ấy ở dịch giả cũng đáng ghi nhận! Chỉ có một băn khoăn, bên liên kết (thực chất là người tổ chức thực hiện toàn bộ nội dung tác phẩm) đã làm tốt hiệu đính, biên tập chưa? Và liệu có còn nhiều dịch phẩm có lỗi sơ đẳng như vậy… vẫn đang trên đường đến với độc giả?

Thêm nữa, bên cạnh những điều rõ mười mươi, bên cạnh những ứng xử thẳng thắn và tôn trọng lẫn nhau giữa độc giả - dịch giả, lại có những vấn đề còn dùng dằng trong quan điểm của hai bên, khiến câu chuyện "nóng" lên từng hồi, thậm chí kéo bạn đọc về hai phía rõ rệt. Nó chạm đến văn hóa tranh luận - lắm khi đi xa hơn cả bản thân vụ việc về độ phức tạp.

Nhuận bút cho người dịch quá "bèo"; dịch giả tâm huyết đếm trên đầu ngón tay, đó là một thực tế. Ngoảnh lại phía sau những dịch giả đã có tiếng…, lưa thưa người dịch trẻ có nghề, có tâm. Nhưng bản dịch vẫn ra ào ào. Có phải vì lợi nhuận thuộc về các đơn vị làm sách? Và mỗi vụ tranh luận nếu chỉ nặng về hạ thấp nhau liệu có phải vô tình làm mồi cho thói tò mò của độc giả, "PR" hộ cho nhà sách bán tác phẩm được "rôm" hơn…? Trong khi đó sự thúc đẩy thực sự cho nền dịch thuật nước nhà, cổ vũ cho dịch giả lại không được bao nhiêu

Tảng băng chìm là ở đấy!