Suy ngẫm từ cái chết của ba mẹ con nhà Voọc

Xin được bắt đầu bằng tấm ảnh tôi đã chụp được ở trên núi Nam Nung, đỉnh núi cao nhất của tỉnh mới lập Đắk Nông. Hình ảnh ba mẹ con nhà voọc (một loài linh trưởng quý hiếm, đẹp, có mức độ tiến hóa cao) đã ôm nhau chết rục trong rừng. Nguyên nhân cái chết là do voọc mẹ đi kiếm ăn bị trúng bẫy của cánh thợ săn kẹp “tay”, đành nằm ôm gốc cây chờ chết...

Bẫy được cánh thợ săn tự chế bằng dây phanh xe đạp, xe máy buộc thòng lọng ở tán cây rừng, rồi đào hố, thả thức ăn vào đó để nhử. Bất kỳ con gì thò “tay” bốc thức ăn đều bị thòng lọng dây phanh “nắm lấy”, thít chặt rồi giữ rịt cho đến chết. Con vật rồi sẽ chết vì đói.

Mỗi sợi phanh xe đạp cũ, nhưng kẻ giết rừng có thể chế ra một cái bẫy. Và, con voọc mẹ này đã trúng bẫy rồi bị trói tay treo lơ lửng trên cây. Hai chú voọc con có thể là quá đau lòng cho voọc mẹ xấu số nên đã nằm phủ phục dưới chân mẹ và chết dưới cái bụng đói lả của mẹ. Sự khôn ngoan, tình nghĩa của các loài voọc, vượn, đười ươi có mức tiến hóa rất cao sẵn sàng chết theo mẹ (hoặc con) như thế này đã được các nhà khoa học ghi nhận bằng tư liệu, hình ảnh, không có gì là lạ.

Cũng có thể 2 con voọc con chết theo mẹ bởi một lý do còn đau lòng hơn nữa: ấy là con voọc mẹ bị treo tay mắc bẫy khi đang còn căng bầu sữa nuôi hai con nhỏ, mỗi đứa con chỉ to hơn... bắp ngô răng ngựa một chút. Hai voọc con khát sữa, đói sữa đã nằm phủ phục dưới bầu vú bị treo lơ lửng dọc thân cái cây đã trói chết mẹ nó. Voọc mẹ đói rạc mà chủ bẫy vẫn không tới tóm cổ về làm món giả cầy, bởi người ta cứ đặt bẫy hú họa trong rừng sâu, có khi đặt bẫy rồi lại quên cả đường tới thăm bẫy. Hai con voọc con đã chết theo mẹ. Xác của chúng rồi cũng rữa rục về với đất rừng Nam Nung. Duy có vòng tròn thòng lọng bằng dây phanh xe đạp đã thít chết tay voọc ấy chắc là cứ lơ lửng thế rồi tiến mãi lên ngọn cái cây đang lớn đó...?

Tỉnh Đắk Nông nằm cách Hà Nội khoảng 1.500km. Cách tỉnh lị Gia Nghĩa 40km có một ngọn núi cao nhất tỉnh, là nóc nhà của tỉnh, ngọn núi mang tên Nam Nung. Hội Văn học nghệ thuật tỉnh cũng đã lấy tên ngọn núi này để đặt tên cho một tạp chí văn học nghệ thuật.

Ngọn núi này từ sau ngày giải phóng miền Nam chưa có một đoàn cán bộ nào khảo sát một cách đầy đủ và quy mô như đoàn chúng tôi. Đoàn do đồng chí Nguyễn Văn Thử, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy Đắk Nông dẫn đầu, có lực lượng công an, bộ đội biên phòng đi cùng. Chúng tôi đem theo la bàn, hệ thống định vị toàn cầu GPS, có các người giỏi đi rừng leo núi dẫn đường.

Qua một đêm mắc võng hạ trại ngủ giữa rừng hoang, đi suốt 2 ngày ròng rã thì chúng tôi lên tới đỉnh 1.529m của dãy Nam Nung. Tôi (từ Hà Nội vào) và 2 phóng viên của đài và báo tỉnh trở thành những người làm báo đầu tiên có mặt trên “nóc nhà tỉnh Đắk Nông”. Cũng ở độ cao xấp xỉ 1.500m so với mực nước biển đó, đoàn thám hiểm chúng tôi ai cũng buồn trước cái chết của ba mẹ con nhà voọc.

Ba mẹ con nhà voọc đã chết là một loài chà vá (voọc), hiện ở Việt Nam chỉ ghi nhận còn được hơn 200 con trong thực địa núi rừng. Cũng có thể hơn một chút, cũng có thể quá nửa con số này đã bị bắn và bẫy chết rồi, vì cũng trong chuyến leo núi này, tôi còn chụp được tấm ảnh về một con voọc bị nhồi bông trưng bày ngoài thị trấn Kiến Đức.

Tôi đã quen thân và gắn bó với ông Tilo Nalder, người Đức. Năm nay ông 65 tuổi, đã có hơn mười năm tình nguyện sống ở Việt Nam nghiên cứu, làm mọi thứ để cứu hộ các loài thú linh trưởng có nguy cơ tuyệt chủng ở các nước Đông Nam Á. Ông Tilo hiện là Giám đốc Trung tâm Cứu hộ thú linh trưởng Cúc Phương, ông từng mở triển lãm ảnh về vẻ đẹp sặc sỡ và quyến rũ của các loài voọc, vượn... Ông cũng nung nấu ý tưởng sẽ làm một triển lãm ảnh tố cáo những kẻ giết voọc. Đó là những bức ảnh lay động nhân tâm. Ông Tilo chụp được những bức ảnh người ta thả nguyên cả một con voọc vào bình ngâm rượu. Con voọc tội tình ngồi như một đứa trẻ trong bào thai, như một cháu bé ngồi trong bồn tắm! Ông chụp cảnh con voọc bị dính bẫy, tay gẫy giập, mặt voọc con thiểu não đang ngồi nhìn các bác sĩ thú y người Đức băng bó “tay chân” què gãy cho mình. Ông chụp ảnh chú voọc chà vá chân đen vừa bị bắn chết nằm sõng soài trên cỏ xanh, vẻ mặt voọc còn ngơ ngác...

Theo CAND