Shibam - thành phố thẳng đứng cổ xưa nhất

Với kiến trúc đặc biệt, thành phố có từ hơn 16 thế kỷ qua, Shibam là nơi sinh sống của 7.000 cư dân và được biết đến với tên gọi "Manhattan của sa mạc". Shibam nổi tiếng với những tòa cao ốc chọc trời xây bằng gạch bùn liền kề nhau. Đây là ví dụ cổ xưa hoàn hảo nhất về quy hoạch đô thị theo chiều thẳng đứng. Trong đó, các tường cổ Shibam và bức tường quanh thành phố này đã được ghi vào danh mục Di sản văn hóa thế giới của UNESCO năm 1982.

Shibam nổi tiếng với những tòa cao ốc xây bằng gạch bùn.

Sử sách cho biết, tại các vùng sa mạc khô cằn, gỗ và đá là vật liệu rất khan hiếm, nhưng lại có nhiều cát, đất sét và bùn. Với sự thông minh và bản năng sinh tồn, cư dân tại các vùng sa mạc Yemen đã tạo ra nơi trú ngụ an toàn bằng những vật liệu sẵn có. Nguyên liệu được sử dụng để xây dựng các tòa nhà cao tầng ở Shibam chỉ là bùn nhão. Người ta trộn rơm lẫn với bùn, thêm cát và nước để làm cho bùn cứng và gắn lại thành viên gạch. Những viên gạch hình chữ nhật sau một tuần phơi dưới ánh nắng chói chang của vùng sa mạc trở nên rắn chắc và sẵn sàng để đưa vào xây dựng.

Số liệu thống kê chưa đầy đủ cho thấy, hiện Shibam có khoảng 500 nhà tháp cao từ 5 đến 11 tầng, mỗi tầng gồm 1, 2 căn hộ. Đặc biệt, có những tòa nhà cao đến 30m, được xây dựng từ thế kỷ thứ XVI, là những kiến trúc gạch bùn cao nhất thế giới và là mô hình nhà chung cư cao tầng đầu tiên của nhân loại. Trên cùng một tòa nhà nhưng giữa các tầng độ dày, mỏng cũng khác nhau. Ở những tầng dưới, tường dày 1,5-2m, càng lên cao tường càng mỏng dần. Kết cấu này giúp tòa nhà vững vàng và khó sụp đổ. Để bảo vệ khỏi mưa và xói mòn, bùn không chỉ dùng để tạo ra gạch xây nhà, mà còn được sử dụng để gia cố phần tường bên ngoài các công trình, như một lớp vữa trát tường rất hữu hiệu để chống lại các vết nứt; đồng thời tạo vẻ thẩm mỹ cho các tòa nhà.

Những ngôi nhà cao tầng ở Shibam không giống như các tòa nhà cao tầng hiện đại có nhiều hộ gia đình sinh sống. Ở đây, mỗi tòa nhà thuộc quyền sở hữu của một gia đình. Tất cả mọi người trong gia đình tập trung sinh hoạt chủ yếu từ tầng thứ ba trở lên của tòa nhà; tầng một và tầng hai dùng làm kho tích trữ lương thực và chuồng gia súc. Điều thú vị là, nhà không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là kho lương thực phòng khi thành phố bị kẻ thù vây hãm trong thời gian dài. Chu vi của thành phố được giới hạn bằng hệ thống tường bảo vệ với 20 cổng ra vào. Các tòa nhà trong thành phố thông với nhau bằng những lối đi ngoài hành lang bên trên. Cách thiết kế này giúp người dân dễ dàng di chuyển từ nhà này sang nhà khác để ứng chiến khi thành phố bị kẻ thù xâm nhập.

Nằm giữa sa mạc mênh mông ở cực Nam của bán đảo Ả rập, Shibam được ví như "viên ngọc giữa sa mạc". Các công trình kiến trúc độc đáo bằng bùn của Shibam được gìn giữ và bảo tồn đến nay như một niềm kiêu hãnh của tính cộng đồng và tinh thần tự lực của người dân nơi đây.