Quan hệ Mỹ - Trung: Vẫn tồn tại nhiều rào cản

Theo đó, Trung Quốc và Mỹ cần duy trì các kênh trao đổi và liên lạc ở mọi cấp, đẩy mạnh hoạt động của các cơ chế song phương như Đối thoại kinh tế và chiến lược, tham vấn cấp cao về giao lưu nhân dân. Hai bên cũng sẽ mở rộng và tăng cường hợp tác thực tế trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, thương mại, quân sự, chống khủng bố, năng lượng, thực thi pháp luật, môi trường và cơ sở hạ tầng; củng cố nền tảng xã hội cho các quan hệ song phương; tôn trọng sự khác biệt về lịch sử, văn hóa, truyền thống và hệ thống xã hội cũng như con đường phát triển của nhau. Bên cạnh đó, hai bên cũng sẽ tăng cường đối thoại và hợp tác trong các vấn đề của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; phối hợp giải quyết các thách thức toàn cầu cũng như khu vực.

Với bản đề xuất trên, Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết sẽ đưa mối quan hệ này "đi đúng hướng" khi nhấn mạnh đây là một trong những mối quan hệ song phương quan trọng nhất trên thế giới. Những bản hợp đồng kinh tế khổng lồ, đội doanh nghiệp tháp tùng "nghìn tỷ" cho thấy Trung Quốc muốn đề cao hợp tác kinh tế như một trụ cột trong quan hệ Mỹ - Trung. Thế nhưng ảnh hưởng của những dự án "hoành tráng" có thể khiến người Mỹ quên đi những bất đồng đang tồn tại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới? Ngay trước thềm chuyến thăm, nhiều thông tin cho biết Mỹ đang cân nhắc áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế chống lại các công ty và cá nhân tại Trung Quốc được hưởng lợi từ các vụ tấn công mạng nhằm vào những mục tiêu ở Mỹ. Dường như để tạo hòa khí, Bắc Kinh đã cam kết trừng phạt tội phạm an ninh mạng bên trong biên giới của mình. Vì thế, dù đã nhận được cam kết không tham gia vào các hoạt động gián điệp mạng từ Trung Quốc tại cuộc hội đàm lần này, nhưng Tổng thống B.Obama vẫn thẳng thẳn bày tỏ "sự quan ngại sâu sắc của giới chức và doanh nghiệp Mỹ trước tình trạng gia tăng các cuộc tấn công mạng từ Trung Quốc". Cho rằng hai nước đã đạt được "sự hiểu biết chung" về các hoạt động an ninh mạng, nhưng ông chủ Nhà Trắng vẫn không ngần ngại thể hiện sự băn khoăn khi cho rằng: "Vấn đề là liệu sau lời nói có kèm theo hành động hay không?". Một thông điệp mạnh mẽ cũng được vị tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ đưa ra khẳng định Washington sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Trung Quốc và sử dụng các công cụ của mình để truy đuổi những kẻ tội phạm mạng nếu Mỹ nhận thấy không có đủ hành động trên thực tế.

Dù không là một chủ đề chính, nhưng Tổng thống B.Obama đã thẳng thắn đề cập tới vấn đề Biển Đông như một mối quan tâm hàng đầu của Mỹ tại khu vực. Thời gian qua, Washington nhiều lần bày tỏ quan ngại về hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trên Biển Đông cũng như hành động quân sự hóa quy mô lớn vùng biển này. Mỹ cũng khuyến cáo Trung Quốc phải ngừng các hoạt động có thể làm phức tạp hoặc leo thang căng thẳng nhằm tạo không gian cho các biện pháp ngoại giao. Lập trường của Nhà Trắng phản ánh quan điểm của giới chức Mỹ thúc giục chính quyền của Tổng thống B.Obama tiến hành những bước đi quyết liệt, mạnh mẽ để ngăn chặn các hành động leo thang của Trung Quốc.

Vì thế trong cuộc hội đàm lần này, Tổng thống B.Obama đã đề nghị Trung Quốc giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ bằng luật pháp quốc tế, cho rằng cần có một nghị quyết giữa các quốc gia tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. Ông B.Obama nhấn mạnh dù Mỹ không phải là bên có tranh chấp tại hai vùng biển này, song Washington mong muốn các bên tôn trọng những quy định và luật pháp quốc tế.

Không phải cho đến bây giờ mà ngay khi nắm giữ vị trí lãnh đạo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thể hiện khát vọng xây dựng một mối quan hệ nước lớn kiểu mới giữa hai cường quốc giữa hai bờ Thái Bình Dương. Chuyến thăm này một lần nữa là dịp để Trung Quốc hiện thực hóa chiến lược này. Tuy nhiên, những bất đồng bao phủ, những lợi ích lâu dài bị đe dọa... là các rào cản để mối quan hệ nhiều thăng trầm Mỹ -Trung sớm đạt được những mục tiêu như mong đợi.