Phục dựng nhiều nghi thức truyền thống tại Lễ hội Vật chùa Ón

Lễ hội Vật chùa Ón - Ôn Hòa Tự bao gồm nhiều nghi lễ truyền thống độc đáo, gồm: Lễ dâng hương, hoa, lễ vật; nghi thức thỉnh chuông đình Mông Phụ… và đặc biệt là Hội thi đấu vật truyền thống. Cũng trong khuôn khổ lễ hội, còn có nhiều sự kiện, hoạt động hấp dẫn như: Hội thi thả diều sào; thực hành nghệ thuật thư pháp và tục xin chữ đầu xuân; trải nghiệm trò chơi dân gian ô ăn quan, đánh chắt; tập làm diều sáo, bánh trôi - bánh chay; tham quan không gian chợ quê; thưởng thức ẩm thực dân gian làng cổ…, thu hút đông đảo công chúng và du khách tham dự. 

Thông tin từ Ban quản lý di tích Làng cổ Đường Lâm, chùa Ón - Ôn Hòa Tự là một trong những di tích độc đáo của xứ Đoài, gắn với nhiều giai thoại, huyền tích hấp dẫn. Chùa nằm giữa cánh đồng, cách cổng làng Mông Phụ vài trăm mét, được dựng bởi đá ong và gạch chỉ. Trong chùa không có tượng Phật, cũng không có sư sãi trông coi. Các hoạt động cúng tế chỉ diễn ra trong 2 ngày trong năm là mùng ba tháng ba và ngày mùng một tháng tư âm lịch; các ngày tết cổ truyền hay rằm, mùng một hiếm khi có hoạt động dâng hương, tế lễ tại đây. 

Dù không có tài liệu ghi chép chùa xây dựng vào triều đại nào, nhưng căn cứ vào dòng chữ còn lưu lại trên hai câu đầu của chùa, dân làng Mông Phụ phỏng đoán chùa Ón có thể được xây vào năm 966 (Bính Dần), tính đến nay đã là 1.053 năm. 

Tục truyền, chùa do một vị tướng dựng lên để trấn yểm long mạch cho làng Mông Phụ. Ông là người Trung Hoa, vì mến người, mến cảnh nơi đây mà khi mãn hạn quan đã không về nước, xin dân làng cho ở lại để khai khẩn, trồng cấy. Lúc rảnh rỗi ông thường dạy dân làng võ nghệ. Chính vì vậy, hội vật nơi đây khác hẳn với hội vật ở những làng quê khác. Người dân tổ chức hội vật như một hình thức giải trí, nhằm nêu cao tinh thần thượng võ. Lễ hội Vật chùa Ón - Ôn Hòa Tự tạo thêm điểm nhấn hấp dẫn cho hành trình du lịch di sản trong không gian làng cổ.