Phát huy bản lĩnh và bản sắc của nhà thơ hôm nay

Thơ ca là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống. Thơ không chỉ là tiếng nói tâm hồn, cất tiếng ước mơ, thỏa mãn nhu cầu giải trí mà còn có vai trò trong giáo dục, cổ vũ lao động, chiến đấu, xây dựng; đồng thời là nét văn hóa đẹp, đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận định, trong kho tàng văn chương dân tộc, rất nhiều tác phẩm dũng cảm thể hiện những vấn đề bất cập, phức tạp một cách trung thực, gay gắt và vẫn còn tồn tại. Những tác phẩm ấy xuất phát từ bản lĩnh của nhà thơ. Bản lĩnh không phải sự mù quáng, cố chấp, bảo thủ. Bản lĩnh là sự tự tin vào tính thiện lương của mình. Từ đó, họ tạo ra bản sắc, nét riêng có trong thơ ca, đóng góp hiệu quả vào đời sống tinh thần và đời sống thơ ca. Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế mạnh mẽ, bản sắc nhà thơ chính là thế mạnh để từng cá nhân, từng cộng đồng gia nhập và tạo lập vị thế.

Cùng chung quan điểm, nhà thơ Trần Anh Thái, Chủ tịch Hội đồng Thơ (Hội Nhà văn Việt Nam) nhận định, người viết có bản lĩnh là phải tự tin, can đảm lựa chọn và dám đến cùng con đường sáng tác mình đã lựa chọn. Có bản lĩnh thì mới tìm được bản sắc và chỉ khi có bản sắc mới xác định được đó có phải nhà thơ chân chính hay không.

Đi sâu phân tích, nhà thơ Hoàng Kim Ngọc nhận định, bản lĩnh nhà thơ được thể hiện ở sự lao động hết mình; tự tin, dấn thân cho nghệ thuật; dám vượt lên cái cũ để đổi mới, đột phá, kiên trì bền bỉ xác lập một hướng đi cho thơ mình; dám dò dẫm tìm đường, mở một lối đi riêng. Bản lĩnh của nhà thơ còn là giữ vững lập trường khi xác định sứ mệnh của nhà thơ là phải chống lại cái ác và tôn vinh vẻ đẹp nhân văn. Còn bản sắc nhà thơ là tài năng thơ được kết tinh, có khả năng hấp thụ văn hóa nhân loại để biến thành năng lượng sáng tạo.

“Từ bản lĩnh đến bản sắc nhà thơ là một quá trình lao động chữ nghĩa bền bỉ để tạo cho mình một giọng điệu riêng, biểu tượng riêng, cấu trúc diễn ngôn riêng có giá trị độc đáo và để lại dấu ấn trong lòng bạn đọc yêu thơ”, nhà thơ Hoàng Kim Ngọc phân tích về yêu cầu của mỗi nhà thơ hiện nay.

Ở một góc độ khác, trong thời đại công nghệ thông tin phát triển hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đã đặt chân vào công việc sáng tác như viết tiểu thuyết, làm thơ, vẽ tranh... Nhà thơ Khuất Bình Nguyên cho rằng, bản lĩnh và bản sắc nhà thơ là yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa tác phẩm của con người sáng tác và trí tuệ nhân tạo sáng tác.

“Bản lĩnh của người làm thơ không phải chỉ ở tầm cao tư tưởng và khái quát nghệ thuật mà cùng với đó là biết loại bỏ những chữ, những câu thừa làm nên những tác phẩm thơ sâu sắc về ý tưởng, bay bổng về cảm xúc. Khi kết thúc bài thơ, người đọc thấy ngân lên những làn sóng của siêu thực để trang thơ rộng hơn cuộc đời của chính nó”, nhà thơ Khuất Bình Nguyên nhấn mạnh. Điều này khẳng định, trí tuệ nhân tạo không làm được.

Tuy nhiên, nhà thơ Nguyễn Quang Hưng phân tích, bản lĩnh, bản sắc hay cá tính của nhà thơ không tự nhiên mà có, cũng như không phải đã hình thành rồi thì ổn định, vững chãi. Thơ ca cần có năng khiếu, tài năng, thậm chí cả bản năng, nhưng không thể thiếu sự trải nghiệm để đắp bồi bản lĩnh, không thể thiếu tri thức và lửa sáng tạo, đổi mới để định hình và mài sắc cá tính. Do đó, người sáng tác thơ hôm nay phải luôn tự thân trau dồi, rèn giũa khi bước đi trên con đường chuyên nghiệp và mong muốn đóng góp cho sự phát triển của thơ ca nước nhà.

Bên cạnh người sáng tác, sự cổ vũ, động viên, tạo điều kiện của các cơ quan, tổ chức, hội nghề nghiệp, đơn vị hoạt động chuyên môn, báo chí từ trung ương đến địa phương là rất cần thiết. Thiết thực nhất là đầu tư nhiều sân chơi, không gian, tổ chức các hoạt động để tìm kiếm, giới thiệu những cá tính sáng tác thơ độc đáo đến công chúng...