Phản đối đánh giá của một số thành viên WWF

Tại buổi họp báo do Hiệp Hội chế biến và Xuất khẩu Thủy sản việt Nam tổ chức ngày 7/12, ở Hà Nội, ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch VASEP đã đề nghị WWF toàn cầu yêu cầu các tổ chức thành viên của mình tại châu Âu khẩn trương xem xét lại ý kiến đánh giá, công bố công khai hệ tiêu chí, các chỉ số đánh giá của chuyên gia tư vấn về quản lý sản xuất cá tra của Việt Nam và tiến hành sửa chữa những sai lỗi trong việc hướng dẫn người tiêu dùng châu Âu.

Theo nguồn tin của IntraFish, được xác nhận tại buổi làm việc giữa VASEP với đại diện Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên Việt Nam (WWF Việt Nam) chiều 6/12, một số sản phẩm cá tra Việt Nam vừa bị các thành viên của WWF ở 6 nước EU (Đức, Áo, Thụy Sỹ, Bỉ, Na Uy và Đan Mạch) chuyển từ “danh sách da cam” (sản phẩm có thể cân nhắc sử dụng) sang “danh sách đỏ” (sản phẩm không nên sử dụng) trong các bản hướng dẫn người tiêu dùng năm 2010-2011 ở các nước đó.

Đây là kết quả khảo sát do một công ty tư vấn độc lập do WWF các nước này thuê, tiến hành đánh giá hơn 100 loài loài thủy sản thực phẩm trên thế giới theo bộ tiêu chí phát triển bền vững mới sửa đổi của WWF.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) phản đối ý kiến đánh giá không đúng đắn, thiếu cơ sở khoa học và không phù hợp với thực tế đó của một số tổ chức WWF châu Âu và lo ngại rằng, việc đó có thể gây ra thiệt hại lớn cả cho người sản xuất lẫn người tiêu dùng, đồng thời ảnh hưởng bất lợi đến uy tín về tính khách quan, trung thực và minh bạch trong hành động của bản thân tổ chức WWF.

VASEP sẽ sẵn sàng cung cấp mọi thông tin, hợp tác, đối thoại, sẵn sàng tiếp thu mọi ý kiến phê bình đóng góp mang tính xây dựng. VASEP cũng chân thành hoan nghênh, kính mời và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho chuyên gia của các tổ chức thành viên WWF nghiên cứu làm rõ về vấn đề này.

"Chúng tôi tin rằng, với sự cộng tác với WWF và các tổ chức quốc tế khác, cá tra Việt Nam chắc chắn sẽ được phát triển bền vững và được đưa vào 'danh sách xanh' trong cẩm nang hướng dẫn người tiêu dùng toàn cầu trong một tương lai không xa," ông Dũng nói.

Trong hơn 2 năm qua, WWF đã nhận được sự hợp tác của đông đảo các nhà quản lý, nghiên cứu và người nuôi cá tra Việt Nam để tiến hành chương trình đối thoại nhằm xây dựng bộ tiêu chuẩn nuôi cá tra bền vững.

Vì vậy, hơn bất cứ tổ chức quốc tế nào khác, WWF phải nhận thức được những tiến bộ về mọi mặt trong thực tiễn sản xuất cá tra ở Việt Nam và đó cũng là cơ sở để họ tin tưởng có thể tiến hành cấp chứng nhận theo bộ tiêu chuẩn mới xây dựng từ năm 2011.

Họ cũng phải thừa nhận hàng loạt cơ sở nuôi cá tra đã, đang và sẽ được chứng nhận SQF và Global GAP - những bộ tiêu chuẩn thực hành nuôi trồng thủy sản bền vững đang được công nhận rộng rãi ở Mỹ và châu Âu, mà không cần phải chờ đến lúc cá tra nhận được chứng nhận ASC của WWF mới có thể sử dụng làm thực phẩm. Như vậy, khuyến nghị do một số thành viên WWF ở châu Âu đưa ra có thể ẩn chứa những mục tiêu không trong sáng.

Cá tra là loài cá nuôi nước ngọt quan trọng hàng đầu, cung cấp loại thực phẩm có chất lượng dinh dưỡng cao, an toàn, với giá rẻ cho người tiêu dùng trên phạm vi toàn cầu. Việt Nam hiện đang cung cấp hơn 95% nguồn cá tra thương phẩm cho thị trường thế giới. Với sản lượng 1,5 triệu tấn mỗi năm (chiếm khoảng 1 % tổng sản lượng thủy sản khai thác và nuôi trồng thủy sản thế giới), cá tra đã trở thành một nguồn đạm động vật khối lượng lớn, giá rẻ cho nhân loại, qua đó giảm bớt sức ép lên các quần đàn thủy sản tự nhiên, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản của đại dương.

Năm 2008, Việt Nam đã cung cấp cho thế giới 625.000 tấn sản phẩm cá tra, trị giá 1.453 triệu USD. Mười tháng đầu năm 2010, Việt Nam đã xuất khẩu 538.201 tấn sản phẩm cá tra, giá trị 1.151 triệu USD, cho 124 quốc gia và vùng lãnh thổ trên tất cả các châu lục. Khối lượng xuất khẩu cá tra sang các thị trường trên thế giới tăng trưởng hằng năm, ngay cả trong thời kỳ kinh tế khó khăn nhất.

Chỉ riêng thị trường EU, năm 2008 đã nhập khẩu và tiêu thụ 224.311 tấn sản phẩm cá tra, giá trị 581,5 triệu USD, chiếm 40,0% tổng giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam. 10 tháng đầu năm 2010, EU tiêu thụ 184.360 tấn, trị giá 423 triệu USD, chiếm 36,8%.

Cá tra là một trong những loài thủy sản được đông đảo người tiêu dùng châu Âu ưa chuộng và thường xuyên lựa chọn cho bữa ăn gia đình, do chất lượng tốt, thơm ngon, bảo đảm tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và giá cả rất phải chăng.

Cá tra và các loài cá ăn hỗn hợp sử dụng rất ít đạm động vật, lại có thể thay thế bằng các nguồn đạm thực vật giá rẻ, tận dụng từ chế biến các loại phụ phẩm nông nghiệp. Đặc biệt, cá tra là loài cá bản địa của Đồng bằng sông Cửu Long, có sức chịu đựng rất cao, với ngưỡng ôxy rất thấp, có thể nuôi với mật độ rất cao. Năng suất nuôi hiện nay đạt 400-600 tấn/ha (trong 6-7 tháng nuôi), với giá thành dưới 1 USD/kg.

Hiện nay Việt Nam chỉ sử dụng 6.000ha mặt nước mà vẫn sản xuất mỗi năm 1,5 triệu tấn cá tra. Rõ ràng, cá tra là loài thủy sản có giá trị kinh tế-sinh thái tuyệt vời, vượt trội nhất trong các loài cá nuôi. Vì vậy, lẽ ra sản xuất cá tra phải được WWF ủng hộ để phát triển rộng hơn nữa nhằm mục tiêu bảo vệ các loài thủy sản hoang dã và tính đa dạng sinh học của thế giới như tổ chức này mong muốn.

Từ năm 2003, Việt Nam đã phổ biến áp dụng tiêu chuẩn của hệ thống quản lý SQF 1000CM của Hiệp hội Tiếp thị Thực phẩm (FMI) Mỹ. Các doanh nghiệp cá tra Việt Nam luôn chủ động cập nhật thông tin và áp dụng những tiêu chuẩn quốc tế tiên tiến, nhằm đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của người tiêu dùng.

Hiện nay, đa số doanh nghiệp cá tra Việt Nam đã và đang xây dựng các chuỗi sản xuất khép kín, nhằm quản lý chặt chẽ mọi yếu tố có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng và an toàn thực phẩm của sản phẩm cá tra. Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng thành công hệ thống truy xuất nguồn gốc với các công nghệ hiện đại như định vị bằng tần số vô tuyến và rất chú trọng thực hiện trách nhiệm xã hội đối với cộng đồng.

Từ đầu năm 2010, nhiều nhà máy và vùng nuôi cá tra Việt Nam đã được cấp chứng nhận Global GAP - tiêu chuẩn cao nhất của ngành nuôi thủy sản có trách nhiệm và bền vững toàn cầu. Hiệp hội VASEP đã chính thức đề nghị và được Chính phủ ủng hộ Chương trình áp dụng Global GAP cho toàn bộ các trang trại nuôi cá tra thương phẩm trong kế hoạch 2011-2015.

Tháng 12/2009 Chính phủ đã phê duyệt Đề án sản xuất và tiêu thụ cá tra đến năm 2020. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (MARD), VASEP và cộng đồng doanh nghiệp cũng đang tích cực thảo luận để trình Chính phủ ban hành Nghị định về sản xuất và tiêu thụ cá tra, tạo cơ sở pháp lý vững chắc bảo đảm sự phát triển bền vững lâu dài của lĩnh vực kinh tế quan trọng này.

Đặc biệt, việc quản lý tác động môi trường của hoạt động nuôi và chế biến cá tra, xử lý nước thải từ ao nuôi và nhà máy chế biến trước khi thải ra môi trường, kiểm soát chặt chẽ các hóa chất, kháng sinh sử dụng cho cá nuôi đã và đang rất được chú trọng.

Chương trình kiểm soát môi trường nước được Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm Thủy sản (NAFIQAD) thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiến hành trong nhiều năm qua cho thấy chất lượng môi trường của vùng hạ lưu Mekong đáp ứng tốt những tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế. Tác động đến môi trường của hoạt động nuôi và chế biến cá tra được kiểm soát chặt chẽ, và đang ngày càng được giảm thiểu, chất lượng môi trường, hệ sinh thái và tính đa dạng sinh học đang được cải thiện nhanh chóng qua từng năm.

Cũng như Việt Nam, nhiều phản ứng tức thời và gay gắt của các công ty thương mại thủy sản lớn và có uy tín ở EU như Tập đoàn Findus và Tập đoàn Birds Eye Iglo cho thấy việc làm này gây thiệt hại cho chính người tiêu dùng và các doanh nghiệp một số nước EU nhập khẩu và kinh doanh cá tra, nhất là trong thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính đầy khó khăn hiện nay. Nó còn gây tổn hại đến quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước EU, gây khó khăn nghiêm trọng cho đời sống của hàng vạn gia đình nông dân nuôi cá và người lao động trong các xí nghiệp chế biến thủy sản ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Những thông tin không chính xác và lỗi thời đó cũng có thể sẽ làm giảm lòng tin của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân Việt Nam vào tính khách quan, trung thực và minh bạch của Tổ chức WWF.

Việt Nam hoàn toàn chung tay với Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên trong những hành động có hiệu quả nhằm thực hiện các mục tiêu bảo vệ môi trường, tài nguyên sinh thái, bảo vệ quyền tồn tại và phát triển bền vững của thế giới động thực vật phong phú của hành tinh trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang là thách thức ngày càng gay gắt trên quy mô toàn cầu.

Hiệp hội VASEP đề nghị WWF Toàn cầu yêu cầu các tổ chức thành viên của mình ở châu Âu khẩn trương xem xét lại ý kiến đánh giá, công bố công khai hệ tiêu chí, các chỉ số đánh giá của chuyên gia tư vấn về quản lý sản xuất cá tra của Việt Nam và tiến hành sửa chữa những sai lỗi trong việc hướng dẫn người tiêu dùng châu Âu.