Phân cấp, phân quyền lĩnh vực công thương để các địa phương không chỉ “nhận quyền” mà còn “làm được việc”

Tại hội nghị, Bộ trưởng đã giới thiệu chuyên đề về các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực công thương khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Chuyển từ quản lý, giám sát sang hỗ trợ và đồng hành

Theo Bộ trưởng, lĩnh vực công nghiệp và thương mại là lĩnh vực đan xen nhiều loại hình quản lý, nhiều cấp độ can thiệp. Việc khơi thông hành lang pháp lý là điều kiện tiên quyết để chuyển đổi mô hình quản lý từ tập trung sang linh hoạt, từ giám sát sang hỗ trợ và đồng hành.

Bộ Công Thương với vai trò cơ quan quản lý đa ngành đã chủ động đề xuất, xây dựng dự thảo Nghị định phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại.

Dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ và sự đồng hành của các bộ, ngành liên quan, dự thảo này không chỉ cụ thể hóa tinh thần các nghị quyết lớn của Đảng, mà còn phản ánh rõ quyết tâm hành động của Chính phủ trong công cuộc cải cách hành chính quốc gia.

Đây là bước đi cần thiết và chủ động, mang tính linh hoạt cao để tháo gỡ điểm nghẽn trong điều hành, đồng thời, tăng cường tính chịu trách nhiệm của các cấp, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. Thực tiễn quản lý thời gian qua cũng cho thấy, khi cơ sở được trao quyền đúng mức, gắn với trách nhiệm cụ thể, thì hiệu quả thực thi được nâng lên rõ rệt.

Trên thực tế, trong tổng số hơn 400 nhiệm vụ, quyền hạn có thể phân quyền, phân cấp trong ngành Công Thương, đã có 208 nhiệm vụ được chuyển giao cho địa phương, đạt tỷ lệ 52%. Không dừng lại ở con số, đây còn là bước chuyển từ tư duy “tập trung hóa quyền lực” sang “chia sẻ quyền lực để tăng hiệu quả”. Đồng thời, 150 trong tổng số 486 thủ tục hành chính cũng đã được phân cấp và đơn giản hóa, chiếm tỷ lệ 30,8%, giảm đáng kể gánh nặng thủ tục, giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí.

Tất cả những nội dung trên không chỉ phản ánh sự chủ động, quyết liệt của Bộ Công Thương mà còn mở ra kỳ vọng về một bộ máy hành chính năng động, phục vụ, thay vì kiểm soát cứng nhắc như trước. Việc xây dựng các quy định về phân cấp một cách “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm” cũng là cơ sở để các địa phương mạnh dạn thực hiện, tránh tình trạng né tránh trách nhiệm do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng.

“Kích hoạt” tính chủ động, sáng tạo từ cơ sở

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, nếu Nghị định phân cấp, phân quyền là khung xương cho quản lý ngành, thì dự thảo Nghị định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp chính là mạch máu, giúp dòng chảy hành chính lan tỏa mạnh mẽ tới từng cấp cơ sở.

“

39 nhiệm vụ sẽ được phân định cho cấp tỉnh và cấp xã, kèm theo 21 thủ tục hành chính cụ thể, mở ra một kỷ nguyên quản lý gần dân, sát dân và vì dân hơn. Lần đầu tiên, các nội dung, như: Quản lý chợ, kinh doanh khí, thuốc lá, an toàn hóa chất, điện lực, xúc tiến thương mại, xuất nhập khẩu, công nghiệp hỗ trợ, thậm chí cấp phép bán lẻ thuốc lá... được trao về cho chính quyền cấp tỉnh, cấp xã theo lộ trình và năng lực thực tế.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Điều này không chỉ thể hiện niềm tin vào năng lực quản trị của địa phương, mà còn là bước đi thực tiễn để kích hoạt tính chủ động, sáng tạo từ cơ sở.

Bộ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Bộ không chỉ phân cấp cho tỉnh, mà mạnh dạn giao cả cấp xã những nhiệm vụ cụ thể, như: Thẩm định phương án ứng phó thiên tai công trình thủy điện, bảo vệ công trình điện lực, quản lý cụm công nghiệp… để phát huy vai trò chủ thể quản lý tại chỗ”.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, việc trao quyền đi kèm với trách nhiệm. Do đó, Nghị định mới ban hành cũng quy định rõ cơ chế chuyển tiếp, phối hợp, hướng dẫn và kiểm tra, tránh gây gián đoạn hoặc mâu thuẫn trong quản lý.

Những hồ sơ đã tiếp nhận trước ngày Nghị định có hiệu lực sẽ tiếp tục giải quyết theo quy định cũ. Những văn bản, quyết định đã ban hành vẫn giữ nguyên hiệu lực. Sự chuyển tiếp này thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bảo đảm tính ổn định trong quản lý nhà nước.

Bên cạnh thuận lợi, thách thức đi kèm cũng rất lớn. Bởi, không phải địa phương nào cũng đủ nhân lực chuyên môn sâu hoặc kinh nghiệm quản lý trong lĩnh vực công thương. Rủi ro thiếu đồng bộ, thiếu thống nhất trong cách thực hiện ở các tỉnh, thành phố cũng là vấn đề cần được tính đến. Chính vì vậy, sự hỗ trợ, giám sát, hướng dẫn từ Bộ Công Thương sẽ là yếu tố then chốt giúp các địa phương không chỉ “nhận quyền” mà còn “làm được việc”.

Theo Bộ trưởng, việc triển khai mạnh mẽ các nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong ngành Công Thương là bước đột phá đúng lúc khi nhu cầu đổi mới mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang ngày càng cấp bách. Đây cũng là bước đi đúng hướng khi nền hành chính đang cần một cú hích để chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị hiện đại. Từ đó, mở ra bài học lớn về tư duy cải cách: Dám trao quyền, dám chịu trách nhiệm và dám hành động vì mục tiêu chung.