Ngành da giày trước những triển vọng mới

Để hoàn thành mục tiêu này, các doanh nghiệp trong ngành cần đổi mới quản trị, quy trình sản xuất, đầu tư nhân lực và công nghệ... đáp ứng yêu cầu của thị trường và phát triển bền vững.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân đã trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới xung quanh nội dung này.

Sẵn sàng đối mặt thách thức

- Xin bà cho biết về kết quả xuất nhập khẩu của ngành da giày năm qua?

- Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu ngành da giày đạt gần 24 tỷ USD, giảm khoảng 15% so với cùng kỳ năm trước. Tuy có sự suy giảm nhưng đây là kết quả khả quan so với thực tế sản xuất và những khó khăn của các doanh nghiệp thời gian qua.

Sản phẩm da giày, túi xách Việt Nam hiện có mặt ở 150 thị trường, trong đó tập trung vào 5 thị trường chính gồm Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Trong đó, thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 35%; EU chiếm 26%. Riêng Trung Quốc hiện chiếm 9% tỷ trọng với kim ngạch ngày càng tăng. Năm 2023, nếu như các thị trường xuất khẩu trên đều giảm thì xuất khẩu sang Trung Quốc có xu hướng tăng. Đây cũng là thị trường tạo dư địa tăng trưởng cho ngành trong năm 2024 này.

Ngoài định hướng giữ vững các thị trường chính là Mỹ và EU do sức mua lớn, đồng thời đã ghi dấu ấn tốt về giày dép "made in Vietnam", ngành da giày đang hướng tới đa dạng hóa thị trường, nhất là các thị trường Việt Nam đã ký hiệp định thương mại tự do.

2024 vẫn là năm đầy thách thức, song ngành da giày vẫn có nhiều triển vọng để phát triển. Cụ thể, chúng ta đã ký kết 16 hiệp định thương mại với nhiều thị trường rộng lớn cùng những chính sách rất cởi mở. Mặt khác, chúng ta có đội ngũ lao động có kỹ năng tốt với hơn 30 năm hoạt động trong lĩnh vực sản xuất giày dép xuất khẩu.

- Bà đánh giá thế nào về sự vào cuộc của doanh nghiệp ngành da giày trước yêu cầu bức thiết được đặt ra về phát triển bền vững?

- Nhiều năm qua, sản xuất theo mô hình phát triển bền vững đã được các doanh nghiệp thực hiện theo yêu cầu của khách hàng hoặc tự nguyện nhằm nâng cao năng lực nội tại. Điều này hiện càng trở thành yêu cầu bắt buộc. Ví dụ như thị trường EU ban hành chính sách về sản phẩm sinh thái hay trách nhiệm mở rộng đối với nhà sản xuất cũng như truy xuất chuỗi cung ứng…

Các chính sách này yêu cầu tất cả các quốc gia xuất khẩu hàng hóa vào thị trường EU phải tuân thủ. Đây rõ ràng là một trong những thách thức lớn đối với các nhà sản xuất, trong đó có doanh nghiệp Việt Nam. Chúng ta muốn tham gia thành công vào chuỗi cung ứng thì không có cách nào khác là phải tuân thủ.

Để tuân thủ các quy định này, các doanh nghiệp phải nâng cấp năng lực nội tại. Việc này phải bắt đầu từ công nghệ, quản lý, trong khi chi phí đầu vào đang ngày càng tăng còn giá đầu ra tăng thấp, gây nên sức ép lớn đối với doanh nghiệp.

Xây dựng kế hoạch dài hơi

- Riêng với quy định Cơ chế định giá carbon (CBAM) của EU, các doanh nghiệp ngành da giày của nước ta có sự chuẩn bị ra sao, thưa bà?

- Được đánh giá có phát thải lớn trong quá trình sản xuất, nên ngành da giày cũng nằm trong đối tượng chịu tác động từ CBAM. Tuy nhiên các quy định này chưa áp dụng ngay đối với mặt hàng da giày, mà còn từ 5 đến 7 năm nữa để chuẩn bị. Thời điểm này, các doanh nghiệp cần đưa ra kế hoạch dài hơi, trong đó cần nhận thức không chỉ đơn giản là thay đổi một phần trong quá trình sản xuất mà gần như phải thay đổi toàn bộ, từ công nghệ, quản lý cho đến vận hành… Vì vậy, kế hoạch thay đổi phải có chiều sâu đối với hệ thống các nhà máy sản xuất và cần tìm hiểu toàn bộ quy trình để tuân thủ các tiêu chuẩn này.

- Hiệp hội đã làm gì để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và đáp ứng các yêu cầu này?

- Với vai trò của mình, Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam đã tổ chức các hội thảo, khóa đào tạo để phổ biến thông tin, nâng cao năng lực cũng như kết nối mạng lưới các doanh nghiệp. Trên thực tế, các doanh nghiệp không thể hoạt động đơn lẻ nếu muốn ra biển lớn, do đó phải tạo mạng lưới tốt hơn để nắm bắt tình hình và có những kế hoạch chuẩn bị sâu hơn, tốt hơn, rút kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau để tham gia xuất khẩu thành công. Đặc biệt, chúng tôi thực hiện hỗ trợ các doanh nghiệp cải thiện các mô hình sản xuất, kinh doanh; tập trung đào tạo nâng cao kỹ năng cho người lao động để có thể sử dụng các thiết bị, máy móc hiện đại.

Hiệp hội cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận những nguồn lực. Trong đó có nguồn lực về tài chính giúp doanh nghiệp có dòng tiền tiếp tục phát huy sản xuất kinh doanh hay hỗ trợ doanh nghiệp về đổi mới công nghệ hoặc tham gia các chương trình từ các tổ chức quốc tế, giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực về quản lý cũng như kỹ thuật, đáp ứng các tiêu chuẩn và chất lượng của các thị trường xuất khẩu trong thời gian tới.

- Trân trọng cảm ơn bà!