Ngăn chặn sách lậu trên không gian mạng

Dù cuộc chiến với sách giả, sách lậu trên không gian mạng gian nan và phức tạp hơn, nhưng các đơn vị, cơ quan liên quan quyết tâm hợp sức và có nhiều biện pháp góp phần đẩy lùi vấn nạn này.

Muôn hình vạn trạng

Chỉ tốn ít thời gian tìm kiếm trên mạng internet, đặc biệt qua các sàn giao dịch trực tuyến, nền tảng mạng xã hội, bạn đọc có thể dễ dàng mua được cuốn sách nổi tiếng với giá chỉ bằng 50%, thậm chí 20% so với giá bìa. Những trang có tên như Tổng kho sách, Sách nhà Tôm, Tủ sách Đầu tư, Sách hay mỗi ngày… sẵn sàng “nhảy xổ” vào màn hình độc giả để giới thiệu hàng trăm, hàng nghìn cuốn sách “best seller” (bán chạy) với giá rất rẻ.

Là nạn nhân của việc mua sách giả trên mạng internet, chị Nguyễn Quỳnh Liên (phường Khương Mai, quận Thanh Xuân) cho biết, bộ sách “Harry Potter” 7 tập (giá bìa 1.550.000 đồng), chị mua với giá 499.000 đồng vì tin lời quảng cáo thanh lý để nhà xuất bản in sách hình thức mới. Nhưng khi nhận sách, chị Liên thấy giấy cong vênh, rời khỏi gáy; màu mực không đều; nhiều trang bị nhòe, lệch chữ so với cạnh giấy…

Phía Công ty cổ phần Sách Alpha (Alpha Books) thống kê, trong số 1.000 tựa sách của đơn vị này có tới 20-30% sách bị in lậu. Có những cuốn xuất bản khoảng 2-3 tuần, hiệu ứng truyền thông tốt, lập tức bị làm giả, bán công khai trên các nền tảng mạng. Công ty cổ phần Sách Thái Hà (Thái Hà Books) cũng thông tin, có hơn 100 tựa sách đang bị in lậu, chiếm 60% số tựa sách bán chạy của đơn vị.

Bên cạnh vấn nạn sách in lậu được bán trên không gian mạng internet, theo Vụ trưởng Vụ Kế hoạch và Thư ký biên tập (Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật) Hoàng Mạnh Thắng, hiện nay ebook (sách điện tử), audiobook (sách nói) cũng dễ dàng bị sao chép. Công nghệ hiện đại giúp việc lưu hành các hình thức sách điện tử nhanh chóng và dễ dàng hơn so với in lậu. Hàng loạt sách mới, sách bán chạy do các đơn vị xuất bản trong nước nắm giữ bản quyền bị các cá nhân, tổ chức tự ý sao chép và phát tán công khai trên các trang mạng xã hội. Ngoài ebook, những trang này còn tạo ra các dạng audiobook chia sẻ với mục đích thu phí hoặc tính lượt truy cập để kinh doanh quảng cáo…

Chống sách giả, sách lậu bằng công nghệ

Sách giả, sách lậu khiến các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xuất bản tuân thủ pháp luật chịu thiệt hại lớn; tác giả, chủ sở hữu tác phẩm không thu được phí tác quyền; cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn để phát hiện vi phạm và xử lý, thị trường bất ổn do cạnh tranh thiếu lành mạnh. Về phía độc giả, việc mua sách giả không chỉ thiệt hại về vật chất mà cả tinh thần. Chất lượng sách thấp, đặc biệt là ebook dạng hình ảnh, audiobook giọng đọc ngọng, không truyền cảm… khiến người đọc không thể cảm thụ đầy đủ nội dung cuốn sách.

Để ngăn chặn, đẩy lùi sách giả, sách lậu trên không gian mạng, hiện nay, các đơn vị, nhà xuất bản đã và đang nỗ lực thực hiện và đề ra những giải pháp phù hợp. Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Khoa học và kỹ thuật Bùi Minh Cường cho biết, nhà xuất bản đã hợp tác để ứng dụng các thành tựu của công nghệ CheckVN vào phát triển nghiên cứu, xây dựng hệ thống chống giả điện tử cho các xuất bản phẩm; in ấn tem chống hàng giả điện tử cho xuất bản phẩm và văn hóa phẩm. Theo đó, giải pháp truy xuất nguồn gốc chống vi phạm bản quyền tác giả, tác phẩm và chống hàng lậu, hàng giả đã được xây dựng với 3 phần: Ứng dụng trên điện thoại thông minh; tem thông minh chống hàng giả CheckVN Book; hệ thống quản lý, kiểm soát xuất bản và chống giả điện tử.

Còn theo ông Hoàng Mạnh Thắng, bên cạnh sử dụng tem chống hàng giả quét mã QR định danh thứ tự từng cuốn sách, nhà xuất bản còn đẩy mạnh công tác truyền thông trên các website chính thức và các trang mạng xã hội, cách phân biệt sách thật, sách giả… Đối với sách điện tử, các đơn vị xuất bản nên áp dụng giải pháp bảo vệ bản quyền đối với người chủ sở hữu nội dung kỹ thuật số và đặt nội dung kỹ thuật số đó dưới sự kiểm soát của một chương trình máy tính nhằm giảm thiểu rủi ro về vấn nạn ăn cắp bản quyền nội dung trên không gian mạng.

Cùng với các đơn vị hoạt động xuất bản, Giám đốc bản quyền Công ty cổ phần Sách Thái Hà Vũ Thủy đề xuất, các cơ quan quản lý cần ngăn chặn tất cả các tài khoản của đơn vị, trang bán sách giả đã được phản ánh, cảnh báo; tăng cường kiểm soát hình thức, chiến dịch bán sách với chiết khấu cao…

Phó Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng, các đơn vị cần quan tâm phát triển công nghệ sản xuất tem chống hàng giả, đồng thời đề xuất chung tay thực chuyên trang quảng bá sách của các đơn vị xuất bản, trong đó có chuyên mục phát hiện sách giả và những hành vi vi phạm bản quyền; nghiên cứu để thành lập một trung tâm bảo hộ bản quyền đối với xuất bản phẩm. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền để độc giả ý thức và có trách nhiệm trong việc mua, sử dụng sách thật là biện pháp lâu dài để đẩy lùi nạn sách lậu.