Nâng niu tất cả chỉ quên mình

Gần gũi, khiêm tốn, giản dị

Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, ở đời thì phải thân dân, hết sức gần gũi quần chúng, tôn trọng phục vụ quần chúng. Lòng nhân ái của Bác Hồ sâu thẳm như biển cả nhưng đồng thời lại thiết thực như hạt gạo, hạt muối. Mục đích cao nhất của Người là làm sao cho mọi người đều có cơm ăn, áo mặc và được học hành. Giữa mùa đông rét mướt, Bác đã cởi chiếc áo của mình cho một tù binh. Bác không thích gọi một trận đánh tiêu diệt nhiều địch là một trận đánh đẹp. Bác thích cái đẹp, cái nghĩa ở đời là tình người, “thương yêu lẫn nhau”.

Tình thương yêu con người được thể hiện trong mối quan hệ bạn bè, đồng chí với mọi người bình thường trong quan hệ hằng ngày. Nó đòi hỏi mọi người phải luôn luôn chặt chẽ, nghiêm khắc với mình, rộng rãi độ lượng với người khác. Nó đòi hỏi thái độ tôn trọng con người, phải biết cách nâng con người chứ không phải vùi dập con người. Người Việt Nam ta thường tâm niệm “Thương người như thể thương thân”, đó là đạo lý, là lẽ sống của dân tộc được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Bác Hồ đã đúc kết lại truyền thống đó: “Nhân dân ta từ lâu sống với nhau có tình có nghĩa. Từ khi có Đảng lãnh đạo giáo dục, tình nghĩa ấy càng cao đẹp hơn, trở thành đồng bào, đồng chí, tình nghĩa năm châu bốn biển một nhà”.

Trước khi đi vào cõi vĩnh hằng, Bác không quên dặn lại: “Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”. Phải chăng Bác muốn nhắn nhủ mỗi người chúng ta rằng “Tình yêu thương lẫn nhau” là điều quan trọng hàng đầu để bảo đảm đoàn kết và bao trùm lên tất cả trong các quan hệ giữa người với người. Vì vậy, Bác đã dạy: “Trong lúc tranh đấu rất dễ mất một người cán bộ. Vì vậy, Đảng phải yêu thương cán bộ. Nhưng thương yêu không phải là vỗ về, nuông chiều, thả mặc. Thương yêu là giúp họ học tập thêm, tiến bộ thêm... Thương yêu luôn luôn chú ý đến công tác của họ, kiểm thảo họ... cốt làm cho họ thêm hăng hái, thêm gắng sức. Phải vun đắp chí khí của họ, để đi đến chỗ “Bại cũng không nản, thắng cũng không kiêu...”.

Trong cuộc sống hằng ngày, chính Người đã lấy tình thương của mình để che chở, nâng đỡ mọi người và vì lẽ đó, Bác Hồ là người đầy lòng nhân ái cao cả, đẹp lạ thường. Và chính tình yêu bao la của Bác tạo nên một huyền thoại thẩm mỹ về lòng nhân ái Hồ Chí Minh, đó là lòng yêu trẻ, kính già, tôn trọng phụ nữ, thương yêu mọi người, nhất là nhân dân lao động. Bác sống hiền hòa với mọi người, nhưng khi cần kiên quyết, Bác kiên quyết đến mức quyết liệt, tất cả vì dân, vì nước. Bác đau lòng khi phải phê chuẩn án tử hình đối với Đại tá quân nhu Trần Dụ Châu, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trương Việt Hùng khi họ phạm tội tham ô, hủ hóa, ăn chơi trác táng, để lấy lại cho Đảng, Nhà nước cuộc sống trong sạch, lấy lại niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước.

Về nếp sống, Bác Hồ dạy phải khiêm tốn, giản dị... Theo Người, đây chính là vấn đề làm người, làm người thì phải chính tâm, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, đó là đạo đức của người cách mạng, là gốc, là cái căn bản để thực hiện lý tưởng và mục tiêu cách mạng. Trong suốt thời gian đi tìm chân lý cho dân tộc, mặc dù phải trải qua những ngày gian nan, vất vả và tiếp xúc với mọi hoàn cảnh, Bác Hồ luôn luôn thể hiện một cuộc sống khiêm tốn, giản dị. Bác Hồ coi đức tính khiêm tốn, giản dị là chân lý của cuộc sống. Người khuyên: “Người đảng viên, người cán bộ tốt muốn trở nên người cách mạng chân chính... do lòng mình mà ra. Lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào thì mình sẽ tiến đến chỗ chí công vô tư. Mình đã chí công vô tư, thì khuyết điểm sẽ càng ít, mà những tính tốt ngày càng thêm... Tính tốt ấy gồm: Nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm... Nó là đạo đức vĩ đại, nó không phải vì danh vọng của cá nhân, mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người”. Vì vậy, Người luôn nhắc nhở mọi người: “Phải học lấy bốn đức tính: Cần, kiệm, liêm, chính”.

Đối với cán bộ, công chức nhà nước, Bác dạy rằng: “Những người trong các công sở từ làng cho đến Chính phủ trung ương đều có nhiều hoặc ít quyền hành... Cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền nhỏ. Nếu không giữ đúng cần, kiệm, liêm, chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt của dân”, “Người mà không liêm không bằng súc vật, ai cũng ham lợi thì nước sẽ nguy”. Đây chính là sức mạnh của chân lý, đạo lý làm người. Khiêm tốn, giản dị giúp cho con người, đặc biệt là cán bộ, đảng viên tránh được cái hư hỏng của con người, mà như Bác đã dạy: Xét cho cùng cái xấu trong con người là danh và lợi, bao nhiêu thứ bệnh quy về đấy, bao nhiêu tác hại là do đấy.

Nói đi đôi với làm

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, lời nói là thể hiện lương tâm, bản lĩnh, lý trí và tình cảm ở trong mỗi con người, việc làm là thể hiện hành vi đạo đức cụ thể của con người. Người bảo: “Nói cái gì phải cho tin - nói và làm cho nhất trí - làm thế nào cho dân tin”. Ở Bác Hồ, lời nói phải đi đôi với hành động, lý luận đi đôi với thực tiễn, nói để mà làm, làm phải đúng như điều đã nghĩ, đã nói. Thống nhất giữa lời nói và việc làm là nguyên tắc đạo đức của Bác Hồ, bởi đó là sự thể hiện ở tấm gương đạo đức của bản thân Người và những lời Người răn về đạo đức.

Sức thuyết phục mạnh mẽ trong tấm gương đạo đức của Bác Hồ là ở chỗ, dù việc lớn hay nhỏ, đối với Người bao giờ cũng là lời nói đi đôi với việc làm. Bác nêu cho cán bộ đảng viên một luận điểm quan trọng: “Trước mặt quần chúng không phải ta cứ viết lên trán chữ cộng sản mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”... “Tự mình phải chính trước, mới giúp được người khác chính. Mình không chính, mà muốn người khác chính là vô lý”. “Nếu chính mình tham ô bảo người ta liêm khiết có được không? Không được. Mình trước tiên phải siêng năng, trong sạch thì mới bảo người ta trong sạch, siêng năng được”.

Bác Hồ đề xuất toàn dân tiết kiệm gạo để giúp đồng bào bị đói thì Người thực hiện nhịn ăn trước. Khi kinh tế khó khăn, đời sống dân còn khổ, mọi người ăn cơm độn ngô, khoai, sắn, Bác bảo cán bộ ăn độn bao nhiêu phần trăm, độn cho Bác từng ấy giống như cán bộ, như dân. Khi về thăm các địa phương, Bác mang cơm nắm với muối vừng để tiết kiệm gạo của nhân dân.

Người khước từ ở ngôi nhà sang trọng của Toàn quyền Đông Dương trước đây, chỉ mong muốn: “Riêng về phần tôi thì làm một cái nhà nho nhỏ, nơi có non xanh, nước biếc để câu cá, trồng rau... Không dính líu gì đến vòng danh lợi”. Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước đi dép cao su, mặc áo vá vai, dùng loại ô tô bình thường nhất... Bác làm những việc như thế để thực hiện điều Bác nói “Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, vật liệu chúng ta dùng, đều do mồ hôi nước mắt của nhân dân mà ra. Vì vậy, chúng ta phải đền bù xứng đáng cho nhân dân. Muốn làm như vậy, chúng ta phải cố gắng thực hiện cần, kiệm, liêm, chính”. Đạo lý này, lẽ sống này hẳn sẽ là một tấm gương soi sáng cho ta trong việc thực hiện mục tiêu của Đảng đề ra: Xóa đói, giảm nghèo, công bằng xã hội.

Nói đi đôi với làm mà Bác Hồ dạy chúng ta, và những việc mà Bác làm để làm “mực thước” cho mỗi chúng ta, đó chính là lẽ sống “Thật” và “Thật sự”. Vì “Thật” đối lập với giả, với dối; “Thật sự” đối lập với qua loa, nửa vời, là thứ vũ khí hữu hiệu để chống lại những kẻ gian giảo, xảo quyệt nói không đúng với làm, nói một đằng làm một nẻo, dùng lời nói để giấu tội lỗi, như Bác Hồ đã chỉ rõ: “Có những người miệng thì nói phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, nhưng bị vật chất dỗ dành mà phạm vào tham ô, lãng phí, hại đến Tổ quốc, nhân dân”.

Học tập, làm theo đạo lý làm người mà Bác Hồ đã nêu gương sáng, đấy là mục tiêu việc đẩy mạnh “Học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” hướng tới, để thực sự là người cách mạng, là cán bộ phục vụ tốt cho nhân dân.