Mesut Oezil: Thiên tài nghịch lý

Oezil chính thức rời xa sân cỏ sau 17 năm gắn bó với trái bóng tròn. Tài năng xuất chúng một thời của nền bóng đá Đức và thế giới là mẫu cầu thủ nghịch lý khi thành công trong màu áo đội tuyển quốc gia nhưng thất bại ở cấp độ câu lạc bộ. Anh đã nói lời giã từ, giới mộ điệu vẫn khắc khoải câu hỏi: Oezil là thiên tài hay kẻ lỗi thời giữa dòng chảy của bóng đá hiện đại.

Từ U21 đến World Cup

Khi đội tuyển U21 Đức giành ngôi vô địch châu Âu năm 2009, Oezil là một trong những cầu thủ thi đấu nổi bật nhất. Cùng năm, ngôi sao từng được ví như người kiến thiết tương lai tiếp tục gây ấn tượng trong màu áo Werder Bremen tại Bundesliga. Nhưng World Cup 2010 mới thực sự là sân chơi đưa tên tuổi Oezil vụt sáng trên bản đồ bóng đá thế giới, theo The Athletic.

Tại giải đấu ở Nam Phi, Đức ghi 4 bàn vào lưới Australia ở vòng bảng, trước khi tiếp tục đánh bại hai đối thủ hùng mạnh là tuyển Anh và Argentina. Ở những trận đấu này, Oezil luôn là chất xúc tác góp phần tạo nên những tình huống phản công mẫu mực. Với Oezil trong đội hình, tuyển Đức trình diễn lối chơi khác biệt hoàn toàn so với Euro 2008. “Nationalelf” lần đầu tiên “lột xác” sau nhiều năm và Oezil là trung tâm của sự thay đổi thú vị này. 

Trực tiếp theo dõi Oezil thi đấu là một trải nghiệm mê hoặc. Không nhiều cầu thủ giỏi hơn ngôi sao sinh năm 1988 ở khả năng khai thác khoảng trống giữa các tuyến. Oezil luôn biết cách thay đổi vị trí trên sân khi đối đầu với cầu thủ đối phương. Nếu bị trung vệ theo sát, anh sẽ lùi sâu. Khi rơi vào “tầm ngắm” của tiền vệ phòng ngự, Oezil lại chủ động dâng cao. Nhờ sự linh hoạt này, anh khiến đối thủ bỏ vị trí, từ đó tạo ra những tình huống có lợi cho đồng đội.

Số 10 đa dụng

Oezil không phải là số 10 gò bó ở khu vực trung tâm hoặc dễ dàng bị khóa chặt bởi các tiền vệ phòng ngự đối phương. Khi cần thiết, anh sẽ đóng vai trò của một tiền vệ cánh thay vì tiền vệ trung tâm. Những tình huống kiến tạo của Oezil luôn đậm chất nghệ sĩ.

Oezil đạt đến đỉnh cao phong độ những năm tháng khoác áo Real Madrid. Trong 3 năm dưới quyền chỉ đạo của HLV Mourinho, anh thỏa sức thăng hoa ở cánh trái với những đường chuyền quyết định hướng đến vị trí của Ronaldo và cả những tình huống di chuyển tạo khoảng trống cho người đồng đội.

Chiến lược gia người Bồ Đào Nha không phải lúc nào cũng đặt niềm tin vào Oezil. Nhưng tuyển thủ người Đức vẫn là mẫu tiền vệ kiến thiết đậm chất Mourinho nếu xét về tốc độ.

Sự đối lập ở cấp câu lạc bộ và tuyển quốc gia

Quyết định chuyển đến Ngoại hạng Anh năm 2013 đồng nghĩa với việc Oezil bỏ lỡ cơ hội 4 lần cùng Real Madrid vô địch Champions League trong 5 mùa giải sau đó. Những trải nghiệm tuyệt đẹp của anh trong giai đoạn đầu khoác áo Arsenal cũng nhanh chóng qua đi. 

Với giá trị chuyển nhượng kỷ lục ở thời điểm đó (hơn 40 triệu bảng), Oezil trải qua nửa đầu mùa giải 2015-2016 đầy hứng khởi nhưng tỏ ra kém hiệu quả ở phần còn lại. Phong độ sa sút dưới thời HLV Emery, những tranh cãi về hợp đồng... khiến đoạn kết của anh tại Emirates giống như một vở kịch tẻ nhạt. 

Ở sân chơi quốc tế, Oezil vẫn rực sáng, đặc biệt là những đóng góp quan trọng trong hành trình cùng tuyển Đức đăng quang World Cup 2014. Người hâm mộ vẫn sẽ nhớ đến những màn trình diễn của tiền vệ từng 5 lần giành danh hiệu “Cầu thủ Đức xuất sắc nhất năm” tại các giải đấu lớn giai đoạn 2010-2016. 

Oezil có thể xuất chúng trong màu áo tuyển quốc gia nhưng không còn là chính mình khi trở lại câu lạc bộ - nơi sở hữu thứ bóng đá nhiều khác biệt. Bóng đá cấp quốc gia chậm hơn, ít những tình huống di chuyển và chuyền bóng phức tạp, các cá nhân cũng có thể chơi tự do hơn. Những điều này phù hợp với Oezil, nhưng chỉ ở cấp đội tuyển. So với cấp câu lạc bộ, bóng đá cấp tuyển đi sau cả thập kỷ về mặt chiến thuật.

Oezil rõ ràng không thành công ở cấp câu lạc bộ. Anh thường tỏ ra lười biếng những lúc “đói” bóng. Trong một số trận đấu, Oezil không ngăn chặn tiền vệ hay hậu vệ cánh đối phương mỗi khi cần thiết. Cầu thủ có biệt danh “Nemo” thậm chí yếu thế ở những tình huống bị đối thủ áp sát quyết liệt. 

Arteta, người sau này trở thành huấn luyện viên của Oezil, từng tạo điều kiện cho “Nemo” nhưng nhanh chóng nhận ra những khoảnh khắc lóe sáng vẫn không thể bù đắp cho thiếu sót của tiền vệ này. Khi ông quyết định loại bỏ đồng đội cũ khỏi kế hoạch, không huấn luyện viên hàng đầu nào tỏ ý muốn chiêu mộ Oezil.

Thiên tài hay kẻ lỗi thời?

Khi không còn “đất diễn”, Oezil quyết định trở lại Thổ Nhĩ Kỳ chơi bóng. Nhưng kế hoạch này không thể giúp anh viết nên đoạn kết tươi sáng. Danh tiếng của Oezil thậm chí không đủ để người hâm mộ có thể gọi tên câu lạc bộ cuối cùng anh khoác áo trước khi giải nghệ.

Theo một cách nào đó, trong Oezil chất chứa nhiều mâu thuẫn. Từ hình mẫu cầu thủ hiện đại, anh bỗng chốc trở nên lỗi thời. “Nemo” có khả năng phản công tốc độ nhưng cũng có thể không bắt kịp nhịp độ trận đấu. 

Dù được tung hô là “Vua kiến tạo” nhưng Oezil vẫn không được đánh giá cao nếu chỉ dựa vào những thống kê. Là tài năng hiếm có ở thế hệ của mình, Oezil đã tụt lại phía sau bởi lối chơi tốc độ, phần nào bắt nguồn từ nền bóng đá Đức.

Nhưng tất cả những nghịch lý lại khiến Oezil trở nên đặc biệt. Anh như người ngoài cuộc, và có lẽ không được nhìn nhận trong chính thời đại của mình kể cả khi từng được xem như người dẫn đường chỉ lối của bóng đá những năm 2010.