“Ma trận” thực phẩm chức năng trên TikTok

Thực phẩm chức năng bán trên TikTok bị “tuýt còi”

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), trong thời gian vừa qua, website và tài khoản Tiktok: https://vidananochinhhang.com/; https://vt.tiktok.com/ZS84kjuug/; https://vt.tiktok.com/ZS84kRLgJ/ đã quảng cáo sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vida Nano vi phạm quy định của pháp luật về quảng cáo thực phẩm, nội dung quảng cáo không đúng công dụng của sản phẩm khi quảng cáo loại này như thuốc chữa bệnh.

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vida Nano do Công ty TNHH BIGSHARK (địa chỉ trụ sở chính: 234 Trịnh Đình Cửu, phường Định Công, quận Hoàng Mai, Hà Nội) công bố và chịu trách nhiệm về sản phẩm.

Tại biên bản làm việc số 37/BB - ATTP ngày 16-3-2023, ông Vũ Tiến Dũng, người đại diện theo ủy quyền của Giám đốc Công ty TNHH BIGSHARK đã khẳng định rằng, về nội dung quảng cáo trên các website và TikTok nêu trên công ty không thực hiện và không chịu trách nhiệm về việc này.

Cục An toàn thực phẩm đang phối hợp với các cơ quan chức năng xác minh, xử lý vụ việc nói trên theo quy định hiện hành. Trong quá trình xác minh, Cục An toàn thực phẩm đề nghị người tiêu dùng không căn cứ vào các nội dung quảng cáo sai sự thật nêu trên để quyết định mua và sử dụng vì sản phẩm có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng.

Theo ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông), có không ít nội dung quảng cáo đưa thông tin giả, sai sự thật xuất hiện trên nền tảng TikTok, Facebook, YouTube... Tuy nhiên, tình trạng này đã giảm từ cuối năm 2022, sau khi có sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý liên quan.

Ngoài làm việc với Bộ Y tế để xác minh thông tin về các loại thuốc, nhà thuốc, thực phẩm chức năng, Bộ Thông tin và Truyền thông đã làm việc với Google và đi đến giải pháp là phát triển một thuật toán chặn lọc. Tuy nhiên, với lượng thông tin khổng lồ sản sinh mỗi ngày trên các nền tảng như TikTok, nếu các nền tảng này không chủ động hợp tác để chặn lọc triệt để bằng các thuật toán thì việc chặn/ gỡ nội dung vi phạm sẽ kém hiệu quả. Do đó, Bộ Thông tin và Truyền thông dự kiến trong tháng 5 tiến hành thanh tra, kiểm tra toàn diện đối với nền tảng mạng xã hội TikTok để rà soát mạnh tay, triệt để xử lý các nội dung tiêu cực.

Cẩn trọng khi mua thực phẩm chức năng trên TikTok

Ra mắt vào giữa tháng 4-2022, TikTok Shop đánh dấu sự hình thành mảng kinh doanh thương mại điện tử của TikTok tại thị trường Việt Nam. Trên Tik-Tok, các thương hiệu và người nổi tiếng được khuyến khích quảng cáo sản phẩm của họ thông qua video, livestream để tăng doanh số bán hàng. Người dùng có thể mua sắm thông qua các gian hàng của người bán trực tiếp trên ứng dụng.

Tuy nhiên, TikTok Shop đang trở thành điểm tập trung mới của hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Không riêng tại Việt Nam, người dùng trên khắp thế giới cũng phản ánh về tình trạng này.

TikTok Shop đã đưa ra tuyên bố nghiêm cấm hàng giả, yêu cầu tất cả sản phẩm được bán qua mạng xã hội này phải là hàng thật, và cam kết bảo vệ chủ sở hữu trước tình trạng vi phạm bản quyền, thương hiệu. Với hành vi vi phạm thì tùy vào mức độ và tần suất vi phạm, TikTok sẽ có biện pháp cảnh cáo, cưỡng chế, xử phạt hay báo cáo để cơ quan chức năng tiến hành xử lý.

Về nguyên tắc, để bảo đảm hàng hóa bán qua TikTok đúng quy định của pháp luật thì chủ shop cần cung cấp bằng chứng ủy quyền thương hiệu cho TikTok. Với từng sản phẩm, trước khi được người bán tạo và đăng tải nội dung quảng cáo đều phải qua sự kiểm duyệt nghiêm ngặt. Tuy nhiên, trên thực tế, gian thương vẫn tìm ra cách để quảng cáo và bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, “qua mặt” sự kiểm soát của TikTok. Ví dụ, để bán hàng nhái thương hiệu, người bán che mọi logo nhận diện trên sản phẩm hoặc bao bì, vỏ hộp. Khi thiết lập mô tả sản phẩm, họ không lồng ghép tên thương hiệu mà chỉ dùng biểu tượng hoặc từ nói lái, chung chung.

Cũng theo quy định, TikTok phải quản lý chặt chẽ các mặt hàng liên quan đến người có thai, mỹ phẩm, thuốc giảm cân, thực phẩm chức năng. Gian hàng muốn kinh doanh các mặt hàng này phải cung cấp giấy xác nhận, chứng từ liên quan. Tuy nhiên, hiện người bán hàng có rất nhiều cách để “lách luật” như nhờ các đơn vị hỗ trợ xây dựng kênh, người bán sẽ được hướng dẫn để được thông qua hoặc mở ngành hàng nhanh chóng hơn.

Ngay cả khi không được duyệt bán sản phẩm trên TikTok Shop, người bán vẫn có thể sử dụng nền tảng để đăng tải video quảng cáo hàng giả, hàng kém chất lượng và dẫn người mua qua các kênh bán hàng khác. 

Do đó, để tránh mua phải các loại thực phẩm chức năng, hàng giả, hàng kém chất lượng, người mua hàng cần kiểm tra thông tin cụ thể về người bán hàng; kiểm tra độ uy tín của trang web bán hàng do người bán cung cấp (nếu có); tìm kiếm tên thương hiệu/ cá nhân với các từ khóa “hàng giả” hoặc “lừa đảo”.

Với các loại thuốc bổ được rao bán trên mạng, người tiêu dùng không thể dễ dàng tin tưởng vào lời quảng cáo của người bán mà cần tham vấn ý kiến của bác sĩ, chuyên gia y tế. 

Bác sĩ CKI Nguyễn Công Bình, Phó Trưởng khoa Cấp cứu, Trưởng đơn vị Điều trị bệnh nhân Covid-19 (Bệnh viện Nội tiết Trung ương) cho biết, thực phẩm chức năng không phải là thuốc mà chỉ là thực phẩm hỗ trợ. Do đó, khi có những triệu chứng bất thường về sức khỏe, bệnh nhân nên đến bệnh viện để được khám và điều trị đúng cách.

Việc tự ý sử dụng các loại thuốc cũng như thực phẩm chức năng mà không tham vấn ý kiến của bác sĩ có thể dẫn tới bỏ sót bệnh, làm bệnh diễn biến nặng hơn. Do vậy, bệnh nhân tuyệt đối không tự dùng thuốc để điều trị tại nhà.