Logistics xanh - Xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp xuất khẩu

Sự kiện do Vụ Phát triển Thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) phối hợp cùng Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Phú Lữ - Giám đốc ITPC cho rằng, khi các doanh nghiệp ứng dụng logistics xanh trong chiến lược của mình, về lâu dài, sẽ gia tăng số lượng khách hàng, tăng được nguồn thu và cắt giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh.

Để phát triển logistics xanh, theo ông Lữ, doanh nghiệp cần cải thiện chất lượng vận tải bằng việc thay thế các phương tiện vận tải cũ, sử dụng các phương tiện vận tải mới, thân thiện với môi trường; cần tối ưu hóa kho bãi bằng sử dụng công nghệ GPS quản lý thông tin và định vị trong vận tải; tăng cường phát triển công nghệ lạnh trong quản lý kho bãi...

Đặc biệt, Chính phủ cần xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics tại địa phương hiệu quả, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương, tạo điều kiện cho doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa thuận lợi trong việc tiếp cận các nguồn vốn trong và ngoài nước, phát triển thị trường, đào tạo, tiếp cận thông tin.

Còn theo ông Trương Tấn Lộc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics thành phố Hồ Chí Minh (HLA), Việt Nam dù đã xếp hạng 43/139 về chỉ số hiệu quả Logistics (LPI), vẫn còn đối mặt với những điểm yếu cố hữu về chất lượng cơ sở hạ tầng và dịch vụ, dẫn đến lãng phí và phát thải carbon không cần thiết.

Phân tích sâu về các rào cản quốc tế, ông Lộc chỉ rõ áp lực từ Liên minh châu Âu (EU) đang thiết lập lại các quy chuẩn mới. Cụ thể là cơ chế điều chỉnh biên giới Carbon (CBAM) sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, hoạt động như một loại thuế carbon áp lên hàng hóa nhập khẩu vào EU. Doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải mua và nộp “chứng chỉ CBAM” tương ứng với lượng phát thải carbon trong sản phẩm...

Điều đáng nói, thách thức lớn nhất hiện nay là sự phụ thuộc quá lớn vào đường bộ và bài toán kết nối hạ tầng logistics còn nhiều bất cập. Để giải quyết vấn đề này, Hiệp hội Logistics thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra một loạt kiến nghị - đề xuất chiến lược. Trước hết, cần xây dựng một bộ tiêu chí chung để đo lường logistics xanh trên toàn quốc.

Về tài chính, cần có các chính sách tài chính xanh đột phá để tháo gỡ rào cản chi phí đầu tư ban đầu cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Về hạ tầng, HLA kiến nghị Chính phủ đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng logistics trọng điểm, ưu tiên các vị trí có khả năng kết nối vận tải đa phương thức để giảm tải cho đường bộ.

Về nguồn nhân lực, các đại biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải cách chương trình đào tạo theo mô hình hợp tác 3 bên: Nhà nước (Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Công Thương) - Nhà trường (các trường đại học, cao đẳng có chuyên ngành logistics) - Doanh nghiệp (thông qua các hiệp hội như VLA, HLA).

Tại Hội thảo, ông Bùi Tuấn Hải - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II cho biết, hướng tới mục tiêu xây dựng “Hải quan số, Hải quan thông minh” vào năm 2030, Chi cục Hải quan Khu vực II sẽ tích cực tham gia triển khai các công nghệ của cách mạng công nghiệp 4.0 như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), và chuỗi khối (Blockchain) vào hoạt động nghiệp vụ.

Để khai thác tối đa lợi ích từ hệ sinh thái số, ông Hải nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật các quy định pháp luật thường xuyên thay đổi để tránh sai sót và chi phí phạt. Song song đó, việc chuẩn bị hồ sơ chính xác ngay từ đầu là vô cùng quan trọng vì trong môi trường số, một sai sót nhỏ cũng có thể khiến hệ thống từ chối tờ khai.

Hơn nữa, doanh nghiệp phải chú trọng đào tạo đội ngũ nhân sự để có đủ kiến thức và kỹ năng vận hành các hệ thống điện tử hiện đại một cách thành thạo. Cuối cùng, việc phối hợp chặt chẽ và chủ động liên hệ với cơ quan Hải quan khi có vướng mắc sẽ giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng và xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy.