"Lính 110" vùng biên cương xứ đá

Thắp sáng cột cờ Lũng Cú

Trạm biến áp 110kV do Chi nhánh lưới điện cao thế Hà Giang quản lý được đặt ở huyện Yên Minh, nằm ngay cạnh chân đèo nơi ngã ba đi Đồng Văn và Mèo Vạc. Gọi là trạm biến áp 110kV ở vị trí đầu tiên của hệ thống lưới cấp điện áp 110kV của cả nước cũng được, gọi là trạm cuối cùng thì mọi người cũng hiểu. Bởi lẽ, nếu tính từ Cột cờ quốc gia Lũng Cú, thì trạm biến áp 110kV Yên Minh là trạm đầu tiên, nhưng đi từ Hà Nội lên thì đây là trạm cuối cùng. Vấn đề đáng quan tâm không phải ở vị trí đầu tiên hay cuối cùng mà là, cao nguyên đá là nơi ai cũng dám đi, dám đến nhưng không dễ ở lại.

Bởi, vào mùa đông, ngoài “đặc sản” cái lạnh như kim châm của gió rét miền biên ải và những cơn mưa tuyết bất chợt, còn là những con đèo hiểm trở nằm trên cung đường khúc khuỷu dài khoảng 160 km, vắt vẻo trên những triền núi đá dựng đứng ngang lưng trời. Đường dây 500kV và 220kV chưa lên tới vùng cao nguyên đá, nên đường dây 110kV là đường dây huyết mạch quan trọng đảm bảo điện cho cả vùng biên cương này. Cũng như người dân vùng cao nguyên đá, những "người lính 110" cứ phải bám chặt vào đá mà trụ lại cùng với loài cây sa mộc - biểu tượng của sức sống kỳ diệu giữa vùng đất quanh năm gió núi, mây ngàn.

Giám đốc Chi nhánh lưới điện cao thế Hà Giang Nguyễn Huy Hiếu cho biết, Chi nhánh có 53 người, trong đó, 8 người làm công tác văn phòng, 36 cán bộ công nhân trực vận hành tại 4 trạm biến áp 110kV, còn lại 14 cán bộ công nhân là đội đường dây, quản lý vận hành 12 đường dây 110kV với chiều dài hơn 332km, tức mỗi người quản lý vận hành khoảng 24km đường dây. Đây là công việc quá khó khăn để có được kết quả quản lý, vận hành cung cấp điện an toàn, liên tục, tin cậy, đảm bảo chất lượng điện năng, phấn đấu giảm tổn thất điện năng truyền tải theo kế hoạch được giao hàng năm.

Những "người lính 110” Hà Giang không chỉ có sức bền dẻo dai gồng vai đội trời đạp đá, tắm sương gội gió, mà còn phải có tinh thần chiếm lĩnh, chinh phục độ cao. Ở nơi khó khăn gian khổ giữa âm u thâm cùng thủy cốc này, họ đã sống với nhau trong nghĩa bạn bầu, đồng chí, anh em và gắn bó với công việc bằng cái tâm của người lính thì mới có thể hoàn thành nhiệm vụ. 9 tháng 2017 vừa qua, các cán bộ, công nhân viên Chi nhánh Lưới điện cao thế Hà Giang đã vận hành lưới điện không xảy ra sự cố chủ quan, các sự cố khách quan được xử lý khắc phục kịp thời; không có tai nạn lao động, không có tai nạn đối với nhân dân, không phát sinh vi phạm hành lang bảo vệ an toàn lưới điện cao áp; không xảy ra mất tài sản.

Con đường Hạnh Phúc hay còn gọi là Quốc lộ 4C vắt mình trên cao nguyên đá, hình hài đá, tâm hồn đá thẳm sâu nơi cõi đá. Ta thử một lần áp tai vào đá để được nghe đá kể về sự sống ngàn xưa, về sự sinh tồn tiến hóa còn ẩn mình trong đá. Ta thử áp tai vào mặt đá nóng ran hay tê buốt để được nghe tiếng sóng biển ngàn xưa đập vào lòng đá tìm trong mỗi địa tầng thấy cá biển đang quẫy mình, thấy chú cua, chú sò đang đằm mình trong nước mặn của trùng khơi. Cao nguyên đá Đồng Văn có năm cái nhất: nhiều đá nhất, nhiều người Mông nhất, khát nước nhất, nghèo đói và khó khăn nhất nước.

Ở đây “đất không quá ba mét bằng, trời không quá ba ngày nắng”, nước vẫn là một nỗi khao khát của người dân vùng đất chắt đá để lấy nước này. Dưới thung lũng sâu kia dòng Nho Quế cứ lững lờ trôi mảnh mai như sợi chỉ, nhưng để có được một can nước người dân nơi đây phải xuống cõng mất cả ngày đường. Và tôi cứ trăn trở với cái ý nghĩ: Tại sao vùng đất khát nước, thiếu nước quanh năm này lại mang tên Hà Giang, tên của sông của nước như một khát vọng sống dù chỉ là trong tâm tưởng. Và chính điều đó càng làm cho chúng tôi thêm khâm phục "người lính 110” - những người giữ gìn dòng điện, thắp sáng cột cờ Lũng Cú chủ quyền quốc gia Việt Nam.

Nét duyên của đá...

Lên cao nguyên xứ đá không chỉ có nương đá, bờ rào đá, cối xay đá và những con đường trên đá. Tháng 11, đường lên xứ đá còn bạt ngàn hoa tam giác mạch - một nét duyên quyến rũ khó cưỡng của đá. Tuy chưa vào chính vụ nhưng đã có nhiều vườn hoa khoe sắc. Loài hoa mang tên một loại lúa (mạch) từng là loài hoa cứu đói lại nở bao sắc màu đan xen nhau. Từ tím ngăn ngắt đến hây hây đỏ như má phúng phính mịn màng của các cô gái vùng cao. Lại thỉnh thoảng chớp chớp hàng mi, lấp lánh một tỉ tê anh ánh màu thổ cẩm nở trong các kẽ đá rồi bạt ngàn vươn ra cả một thảm hoa như nương ngô. Những năm gần đây, Lễ hội hoa tam giác mạch được tổ chức, quảng bá rộng rãi đã đưa cao nguyên đá đến gần hơn với nhiều người, cùng với mạng lưới điện được truyền tải đến nhưng bản làng heo hút nhất đã mở ra hướng phát triển du lịch hiệu quả cho vùng đất này.

Cách đây hơn chục năm, chúng tôi đã lên xứ đá. Lúc ấy, nguyện vọng của nhân dân và chính quyền huyện Đồng Văn chỉ là được mua điện trực tiếp của ngành điện, thì hôm nay, ngành điện đã đưa trạm biến áp 110kV lên đến huyện cao nguyên đá Yên Minh và cuối năm nay sẽ có thêm trạm biến áp 110kV Mèo Vạc để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện của nhân dân 4 huyện vùng cao nguyên đá. Điều đó đồng nghĩa với việc kinh tế - xã hội ở các huyện này sẽ có những bước phát triển vượt bậc.

Tuy nhiên, một vài trăn trở, băn khoăn, mặc dù không lớn nhưng vẫn cứ theo tôi suốt hành trình trở về Hà Nội, đó là những bất cập và tồn tại trong công tác quản lý vận hành lưới điện 110kV của Hà Giang, như: Các đường dây Hà Giang - Bắc Quang đi qua khu vực mật độ sét lớn nhưng thiết kế vẫn theo mô hình cũ chỉ có duy nhất một dây chống sét nên xác suất sự cố cao; đường dây Sông Lô 4 - Bắc Quang còn tồn tại điểm đấu nối chữ T nhánh rẽ Nhà máy thủy điện Sông Chừng; thiết bị trong trạm biến áp không đồng bộ; các thiết bị trong tủ hợp bộ trung áp có khoảng cách pha - pha, pha - đất không đạt theo TCVN, trong khi đó thiết bị chưa được nhiệt đới hóa nên dễ xảy ra phóng điện, hoặc nổ thiết bị; sơ đồ vận hành trạm 110kV Yên Minh chưa hoàn thiện. Có một điều khiến tôi tin rằng vấn đề này sẽ sớm được khắc phục, bởi Tập đoàn Điện lực Việt Nam đang hướng đến các dịch vụ tốt nhất cho khách hàng...

Tạm biệt cao nguyên đá, tạm biệt những "người lính 110”; trong lòng chúng tôi mang thật nhiều cảm xúc, bồi hồi xúc động, cảm phục và tự hào về những gì mà những "người lính 110” Hà Giang đã và đang gây dựng niềm tin trong lòng nhân dân các dân tộc Hà Giang.