Lệnh cấm chưa nghiêm

Xây dựng tuyến phố văn minh đô thị, hơn 5 năm nay, trên nhiều tuyến phố của Thủ đô, không khó để bắt gặp những tấm biển cấm: “Tuyến phố văn minh đô thị. Không để xe đạp, xe máy trên hè phố, lòng đường; không kinh doanh lấn chiếm vỉa hè, lòng đường; không vứt rác, phế thải ra vỉa hè, lòng đường”; “Cấm để xe”. Song thực tế hiệu lực của các tấm biển cấm này vẫn chưa rõ ràng, phụ thuộc nhiều vào sự quyết liệt của chính quyền địa phương.

Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và việc xử phạt hành vi hút thuốc lá ở những nơi bị cấm đã được quy định tại Nghị định 176/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Cụ thể, Điều 23 quy định hành vi hút thuốc lá tại địa điểm cấm sẽ bị cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng. Thế nhưng, ngoại trừ việc “làm nghiêm” tại các chuyến bay (áp dụng nghiêm của các hãng hàng không), còn các địa điểm công cộng khác, người hút thuốc lá vẫn phớt lờ lệnh cấm.

Thế nhưng, cấm mà không phạt hay mức phạt và xử lý chưa đủ sức răn đe đang là nguyên nhân khiến các lệnh cấm này mất “uy”, chưa đủ sức răn đe, phổ biến trong nhiều hoạt động như lấn chiếm vỉa hè, lòng đường để kinh doanh, dừng đỗ xe trái phép; bán hàng rong. Bên cạnh đó, còn có cả trường hợp nhiều quy định khi đi vào cuộc sống lại gặp khó khăn ở khâu thực hiện.

Nói về quy định không sử dụng căn hộ chung cư (CHCC) vào mục đích không phải để ở, ông Từ Danh Trung - Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh số 3 (Sở Kế hoạch-Đầu tư Hà Nội) cho biết: Đối với những trường hợp đăng ký mới, Sở đã tạm dừng tiếp nhận hồ sơ đăng ký kinh doanh có địa chỉ tại CHCC theo đúng quy định. Tuy nhiên, với các trường hợp đã đăng ký trước đây, Điều 80 Nghị định 99/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Nhà ở quy định: Kể từ ngày 10-6-2016, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân phải chuyển hoạt động kinh doanh sang địa điểm khác không phải là căn hộ chung cư, song trên thực tiễn quy định này xem ra rất khó thực thi. Đến nay, chúng tôi chưa thống kê được số doanh nghiệp (DN) đặt trụ sở tại CHCC do dữ liệu quản lý không cài đặt trình duyệt lọc DN theo địa chỉ kinh doanh. Hiện các DN có nhu cầu đến sửa đổi, chỉnh lý, bổ sung giấy phép kinh doanh mà có địa chỉ tại CHCC thì cán bộ tiếp nhận hồ sơ trao đổi phổ biến và khuyến khích chủ DN kết hợp làm luôn thủ tục. Trường hợp DN không chấp nhận cũng không thể xử lý vì cán bộ kế hoạch đầu tư không có thẩm quyền xử phạt cũng như chưa có điều khoản xử phạt vi phạm hành chính về vấn đề này.

Một quy định được quan tâm hiện nay - đó là Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội…, trong đó có việc xử phạt đổ rác thải, chất thải bừa bãi, tiểu tiện bậy,… quy định mức phạt từ 100.000 đồng đến 2.000.000 đồng. Nghị định quy định thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch UBND cấp xã từ cảnh cáo đến mức 4.000.000 đồng và buộc khắc phục hậu quả của hành vi vi phạm. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Anh Tuấn - Chủ tịch UBND phường Quang Trung (quận Đống Đa): Từ khi nghị định có hiệu lực đến nay, lãnh đạo phường chưa xử lý được trường hợp vi phạm nào. Theo trình tự thủ tục xử phạt VPHC, đầu tiên phải lập biên bản VPHC với đối tượng vi phạm, nói dễ hiểu là bắt quả tang vi phạm thì phường chưa làm được. Thường xuyên nhìn thấy túi rác ở nơi không đúng quy định chứ ít khi bắt gặp người vứt rác. Gần đây, lãnh đạo Xí nghiệp Môi trường đô thị số 4 nêu giải pháp sắm máy ảnh cho công nhân môi trường chụp ảnh người vi phạm gửi phường xử lý, nhưng nhiều người cho rằng biện pháp này cũng chưa khả thi vì không dễ tìm được người trong ảnh...

Như vậy, còn khá nhiều quy định "cấm” vẫn chủ yếu trông chờ vào ý thức người dân. Tuy nhiên, việc trông chờ này rõ ràng là không khả thi, đòi hỏi phải có biện pháp kiên quyết hơn từ chính quyền.