Lấp "hố đen" trong hoạch định chính sách công

(HNMO) – Hôm nay (6/5), tại Hà Nội đã diễn ra lễ khai mạc Hội thảo quốc tế "Khu vực phi chính thức và việc làm phi chính thức". Hội thảo lần này giải quyết những câu hỏi về tính phi chính thức ở các quốc gia đang phát triển và quá độ (châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh) với việc xem xét cụ thể trường hợp của Việt Nam.

Mặc dù chiếm tỉ trọng lớn trong các nền kinh tế đang phát triển và quá độ, khu vực kinh tế phi chính thức và việc làm phi chính thức hiện vẫn ít được biết đến và được coi là “hố đen lớn” chưa được tính đến trong hoạch định chính sách công. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, số lượng các cuộc điều tra thống kê về khu vực kinh tế phi chính thức ngày càng nhiều, khái niệm và phương pháp đo lường được triển khai, cũng như có nhiều nghiên cứu quốc tế có chất lượng đã được tiến hành tại các quốc gia. Vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để các chuyên gia, nhà quản lý tổng kết các kinh nghiệm khác nhau, phân tích các cơ hội và thách thức trong tương lai.

Tại Việt Nam, những nghiên cứu mới đây của Tổng cục Thống kê (GSO) và Viện Nghiên cứu Phát triển (IRD) đã chỉ ra rằng khu vực kinh tế phi chính thức cung cấp gần 1/4 tổng số việc làm và một nửa của việc làm phi nông nghiệp, đồng thời đóng góp đáng kể vào tổng sản phẩm trong nước (GDP). Việc làm phi chính thức bao gồm toàn bộ những người lao động không được bất kỳ một chương trình bảo hiểm xã hội nào bảo vệ và chiếm tới 82% tổng số việc làm trên cả nước.

Cho đến nay, mặc dù làm việc trong điều kiện khó khăn (thu nhập thấp, tình trạng bấp bênh, gần như hoàn toàn không có bảo hiểm xã hội), khu vực kinh tế phi chính thức vẫn chưa được hưởng lợi từ những chính sách hỗ trợ đặc thù. Tuy nhiên, chính những chính sách ấy lại đóng góp đáng kể vào quá trình xóa đói giảm nghèo. Hơn nữa, ở Việt Nam cũng như ở các quốc gia đang phát triển và chuyển đổi, khủng hoảng kinh tế trên quy mô toàn cầu là nguyên nhân làm mất việc làm và tái cơ cấu thị trường lao động. Trong bối cảnh ấy, khu vực kinh tế phi chính thức ngày càng tỏ ra là bến đỗ hữu hiệu trong thời kỳ khủng hoảng.

Phát biểu tại lễ khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Nguyễn Thanh Hòa cho biết: Với tỷ trọng lao động làm việc trong khu vực kinh tế chính thức còn thấp như hiện nay thì trong những năm tới, khu vực kinh tế phi chính thức sẽ tiếp tục là một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Bởi vậy, Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục bổ sung, hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính sách tập trung vào những nội dung an sinh xã hội, học nghề, an toàn vệ sinh lao động, tiếp cận thị trường... cho lao động làm việc ở khu vực phi chính thức…

Hội thảo quốc tế về khu vực kinh tế phi chính thức và việc làm phi chính thức lần này nhằm phân tích các tác động kinh tế của khu vực kinh tế phi chính thức và việc làm phi chính thức cũng như nghiên cứu các biện pháp hiện hành cũng như các chính sách cần áp dụng trong tương lai về lĩnh vực này. Hơn 15 năm đã trôi qua kể từ khi xuất hiện định nghĩa quốc tế chung về khu vực kinh tế phi chính thức, đã đến lúc các nhà quản lý nhìn lại về những gì đã học hỏi được từ kinh nghiệm của các quốc gia trên toàn cầu, cả dưới góc độ phân tích kinh tế và phương pháp thống kê về mặt chính sách kinh tế cũng như kết quả đạt được cho đến nay.

Ngoài ra, hội thảo quốc tế còn là nơi hội tụ và đối thoại của ba nhóm đối tượng là các nhà nghiên cứu, các chuyên gia thống kê cũng như các nhà hoạch định và thực thi chính sách kinh tế. Bối cảnh toàn cầu hóa và khủng hoảng kinh tế càng làm cho các cuộc đối thoại này trở nên cần thiết.

Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS) và Viện Nghiên cứu Phát triển (IRD) phối hợp với Tổng cục Thống kê (GSO), Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (MOLISA) cùng các tổ chức quốc tế như Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Ngân hàng Thế giới (WB), và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đồng tổ chức hội thảo quốc tế này.

Hội thảo sẽ còn diễn ra trong ngày mai 7/5. Sau hội thảo, từ những kết quả đạt được, nhiều phát kiến ở tầm quốc gia, khu vực và thế giới sẽ được đưa ra nhằm giải đáp cho những thách thức mà khu vực kinh tế phi chính thức và việc làm phi chính thức đã đặt ra.