Kinh nghiệm lập pháp nhìn từ Luật Thủ đô năm 2024

Để có được dự thảo luật chất lượng, đề ra những cơ chế, chính sách vượt trội, xứng tầm với Thủ đô, công tác xây dựng luật và triển khai thi hành được thành phố Hà Nội phối hợp cùng các bộ, ngành, ủy ban của Quốc hội triển khai đồng bộ, chặt chẽ, bảo đảm tính khả thi trên tinh thần nhanh chóng đưa luật vào cuộc sống.

Báo Hànộimới trân trọng giới thiệu loạt bài: “Kinh nghiệm lập pháp nhìn từ Luật Thủ đô năm 2024”.

Bài 1: Điểm sáng về xây dựng pháp luật

Để dự án Luật Thủ đô năm 2024 nhận được sự đồng thuận cao của Quốc hội - điều đầu tiên phải nhắc đến là công tác xây dựng dự án luật đã được triển khai từ sớm, từ xa, bảo đảm chặt chẽ về kỹ thuật lập pháp, chất lượng các quy phạm pháp luật và xứng tầm với vị trí, vai trò của Thủ đô Hà Nội. Quá trình thực hiện nhiệm vụ quan trọng này là điểm sáng trong công tác xây dựng pháp luật của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Xây dựng luật nhanh chóng, hiệu quả

Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) được xây dựng trên cơ sở thể chế hóa Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 5-5-2022 của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” về vị trí, vai trò, định hướng, nhiệm vụ phát triển của Hà Nội cho đến giữa thế kỷ XXI, thúc đẩy, tạo động lực dẫn dắt cho cả nước. Đồng thời, việc xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) không phải chỉ riêng cho Thủ đô, thực chất là cho cả nước theo tinh thần: "Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước".

Trên tinh thần thẳng thắn nhìn nhận, quyết tâm khắc phục những bất cập, khó khăn trong triển khai thi hành Luật Thủ đô năm 2012, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2020-2025, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô đã đầu tư rất nhiều công sức, trí tuệ cho dự án luật. Trong các khâu đột phá được Đại hội lần thứ XVII Đảng bộ thành phố Hà Nội đề ra, việc đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Thủ đô, tạo thể chế thuận lợi để xây dựng, phát triển thành phố nhanh và bền vững là một trong những mục tiêu nhằm đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách.

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với UBND thành phố Hà Nội, các bộ, ngành và địa phương liên quan tổng kết thi hành Luật Thủ đô năm 2012, rà soát, lập đề nghị và soạn thảo dự án luật theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Các quy định trong dự thảo luật được Bộ Tư pháp tổng hợp, xây dựng và hoàn thiện dựa trên cơ sở đề xuất của UBND thành phố Hà Nội, ý kiến thảo luận của Thường trực Chính phủ, ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, ý kiến kết luận của lãnh đạo Quốc hội tại buổi làm việc với Thường trực Thành ủy Hà Nội.

Về phía thành phố Hà Nội, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Trần Sỹ Thanh cho biết, từ năm 2021, Hà Nội đã tiến hành việc tổng kết thi hành Luật Thủ đô năm 2012 và đề xuất chính sách xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi). Thành ủy Hà Nội đã thành lập Ban Chỉ đạo; UBND thành phố đã thành lập Tổ công tác xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) để lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai nhiệm vụ tổng kết thi hành luật, xây dựng hồ sơ dự thảo luật.

Sau khi xây dựng dự thảo luật, thành phố Hà Nội đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm, lấy ý kiến đóng góp của các đồng chí nguyên lãnh đạo thành phố, các chuyên gia, nhà khoa học, cử tri và nhân dân Thủ đô đối với toàn bộ dự thảo luật. Từ đó, Tổ công tác xây dựng luật đã tiếp thu nhiều ý kiến đóng góp quý báu, có giá trị thiết thực cả về lý luận và thực tiễn; giúp thành phố tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) với những quy định đặc thù, vượt trội, hiệu lực, hiệu quả, tạo thể chế thuận lợi để xây dựng, phát triển Thủ đô.

Qua quá trình xây dựng dự án Luật Thủ đô năm 2024, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn khẳng định, dự thảo luật là kết quả của quá trình phối hợp trong một khoảng thời gian dài nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện giữa thành phố Hà Nội, Bộ Tư pháp và các cơ quan có liên quan.

“Trong quá trình dự thảo luật được Quốc hội xem xét, UBND thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các sở, ban, ngành của thành phố tiếp tục tham gia, phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội trong việc giải trình, thuyết minh về dự án luật; bám sát các cơ quan thuộc Quốc hội, bộ, ngành trung ương để báo cáo giải trình, làm rõ về dự án luật”, đồng chí Lê Hồng Sơn nói.

Chia sẻ về tinh thần nhanh chóng hoàn thiện dự thảo Luật Thủ đô năm 2024 nhưng phải bảo đảm chặt chẽ những quy định trong lĩnh vực phụ trách, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng cho biết, sau phiên họp thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (tháng 3-2024), chỉ trong vòng một ngày, việc tiếp thu, chỉnh lý quy định đã được hoàn thiện. “Sau phiên họp, chúng tôi tiếp thu, sửa đổi ngay và tiếp tục tham khảo ý kiến của luật sư, nhóm nghiên cứu dự thảo luật để ghi nhận thêm góp ý. Ngay khi dự thảo quy định được hoàn thiện, Sở Văn hóa và Thể thao đã gửi văn bản cho UBND thành phố tổng hợp”, đồng chí Đỗ Đình Hồng cho hay.

Để đại biểu Quốc hội yên tâm bấm nút “tán thành”

Dự thảo luật khi trình Quốc hội lần đầu tại kỳ họp thứ sáu (tháng 11-2023) đã thể hiện đầy đủ, toàn diện 9 nhóm chính sách mà Chính phủ trình Quốc hội khi lập đề nghị xây dựng luật, trong đó có nhiều nội dung mang tính đột phá, đặc thù; nhiều nội dung thể hiện sự kế thừa, bổ sung và phát triển hơn so với Luật Thủ đô năm 2012. Từ đó đã cụ thể hóa chủ trương của Đảng về xây dựng và phát triển Thủ đô xứng đáng là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, hội nhập quốc tế, có sức cạnh tranh cao với khu vực và thế giới, có sức lan tỏa nhằm thúc đẩy vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển.

Trong bối cảnh công tác xây dựng pháp luật còn bất cập nhất định, đặc biệt là hồ sơ một số dự án luật chưa bảo đảm chất lượng, tiến độ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng khẳng định, hồ sơ dự án Luật Thủ đô năm 2024 được chuẩn bị rất công phu, nghiêm túc, chất lượng. Đặc biệt, ngoài các tài liệu theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hồ sơ của dự thảo luật còn kèm theo bản thuyết minh chi tiết về từng quy định, chính sách được đề xuất trong dự thảo luật và dự thảo kế hoạch triển khai thi hành Luật Thủ đô (sửa đổi), trong đó dự kiến các công việc, phân công trách nhiệm và tiến độ triển khai thực hiện sau khi luật được ban hành.

Đánh giá cao Hà Nội đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch triển khai thi hành trong hồ sơ dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) trình Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, Bộ Tư pháp báo cáo Chính phủ đưa nội dung này vào hồ sơ các dự án luật trình Quốc hội thời gian tới. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, sau khi được Quốc hội thông qua, việc có kế hoạch thi hành sẽ tạo thuận lợi cho việc triển khai các quy định, tổ chức tuyên truyền phổ biến pháp luật, ban hành văn bản quy định chi tiết, thành lập ban chỉ đạo, đầu tư ngân sách… “Có kế hoạch, có lộ trình, có người làm, có thời hạn thì sẽ rất dễ triển khai luật đi ngay vào cuộc sống”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường nhận định, trong thời gian ngắn giữa hai kỳ họp, Bộ Tư pháp, UBND thành phố Hà Nội, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã phối hợp với các cơ quan liên quan nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ dự án luật cả về nội dung và kỹ thuật lập pháp. Hồ sơ dự án luật đã được gửi đến các đại biểu Quốc hội nghiên cứu trước kỳ họp thứ bảy bảo đảm đúng thời gian quy định.

Nhờ tinh thần khẩn trương hoàn thiện trình Quốc hội tại hai kỳ họp (thứ sáu và thứ bảy), các đại biểu Quốc hội cùng chung nhận định, dự án Luật Thủ đô năm 2024 trình Quốc hội có chất lượng tốt, khắc phục được tính chất "luật khung, luật ống". Những quy định trong Luật Thủ đô lần này mang tính chất quy phạm rất rõ để có thể áp dụng khả thi, cụ thể vào thực tiễn. Dự thảo luật quy định những vấn đề có tính phổ quát của một đô thị đặc biệt nhưng cũng mang tính đặc thù riêng có của Thủ đô - một đạo luật về cơ chế đặc thù và phân quyền, giao quyền, phân cấp gắn với trách nhiệm là giám sát và kiểm tra.

Đặc biệt, tại kỳ họp thứ bảy, trước khi dự án luật được thông qua, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng thuận rất cao với việc cơ quan chủ trì soạn thảo, chủ trì thẩm tra đã tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô năm 2024 đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ sáu và thứ bảy, bảo đảm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, chính sách của Trung ương, Bộ Chính trị; đồng thời, bám sát 9 nhóm chính sách đã được Quốc hội quyết định khi bổ sung dự án luật vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

Theo dõi phiên thảo luận tại kỳ họp thứ bảy, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) khẳng định, tất cả ý kiến của các đại biểu đều rất đồng tình về các quy định của luật; có những điểm chỉ đưa ra trao đổi, cần cân nhắc chứ không có quan điểm không đồng ý. “Vì vậy, tôi cho rằng, đại biểu Quốc hội đã hoàn toàn yên tâm khi bấm nút “tán thành” thông qua luật này”, đại biểu nói.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh khẳng định, Luật Thủ đô năm 2024 với nhiều điều khoản quy định cụ thể, tạo ra nguồn lực, thẩm quyền để Thủ đô chủ động thực hiện các chức trách, nhiệm vụ được giao trong Hiến pháp. Đây là “cơ hội vàng” định vị lại không gian, mục tiêu, quan điểm phát triển, kiến tạo Thủ đô trong tương lai. Bên cạnh đó, thành phố nỗ lực triển khai đồng bộ Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 trong Luật Thủ đô năm 2024. “Đây là những quy định tạo triết lý, quan điểm, định hướng, không gian phát triển cho Thủ đô trong thời gian tới”, đồng chí Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

(Còn nữa)