Ngày 10-9-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi nước ngoài. Đây là văn bản pháp lý tạo khuôn khổ mới, minh bạch và chặt chẽ hơn cho việc huy động và sử dụng nguồn lực quốc tế.
Với mục tiêu tăng trưởng Tổng sản phẩm trong nước (GDP) đạt 8% trở lên trong năm nay, nghị định mới không chỉ là công cụ quản lý, mà còn khơi thông dòng vốn cho phát triển nhanh và bền vững.
Theo nghị định mới, vốn ODA không hoàn lại được ưu tiên cho phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, tăng cường năng lực, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Vốn vay ưu đãi được định hướng vào các chương trình, dự án trọng điểm, có tác động chuyển đổi trạng thái, xoay chuyển tình thế, góp phần định hình diện mạo mới cho nền kinh tế.
Điểm nhấn quan trọng là vốn ODA, vốn vay ưu đãi chỉ được sử dụng cho chi đầu tư phát triển, tuyệt đối không dành cho chi thường xuyên. Cùng với đó là những điều khoản nghiêm ngặt về minh bạch, trách nhiệm giải trình, công khai các điều kiện vay và tiến độ giải ngân, gắn trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm an toàn nợ công.
Trong bức tranh phát triển, vốn ODA và vay ưu đãi không đơn thuần là con số tiền tệ. Đó là niềm tin của cộng đồng quốc tế đối với năng lực quản trị, là cơ hội tiếp cận công nghệ, tri thức và mô hình quản lý tiên tiến. Khi nguồn vốn được dẫn đúng hướng, chúng sẽ trở thành “dưỡng khí” cho những dự án hạ tầng hiện đại, những chương trình ứng phó biến đổi khí hậu, những hành lang đổi mới sáng tạo. Đó chính là nền tảng để nâng cao năng suất lao động, tạo cú hích mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới.
Hơn thế, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP còn tạo dựng khuôn khổ pháp lý minh bạch, củng cố niềm tin của các nhà tài trợ quốc tế, mở rộng dư địa hợp tác công - tư. Khi niềm tin được bồi đắp, dòng vốn không chỉ dừng ở ODA, mà còn kéo theo các dòng vốn đầu tư trực tiếp, gián tiếp khác, hình thành hiệu ứng lan tỏa tích cực cho toàn bộ nền kinh tế.
Để nghị định mới trở thành “đòn bẩy” thực sự, trước hết cần sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành. Các cơ quan trung ương phải sớm ban hành hướng dẫn chi tiết, đồng bộ hóa các luật liên quan, tránh chồng chéo; tăng cường giám sát, kiểm tra, bảo đảm từng dự án sử dụng vốn ODA được thẩm định kỹ, triển khai đúng tiến độ, đúng mục tiêu.
Ở địa phương, nhiệm vụ quan trọng là lựa chọn dự án phù hợp với đặc thù phát triển, nâng cao năng lực quản lý, giám sát và báo cáo công khai kết quả với nhân dân. Đây vừa là trách nhiệm, vừa là cơ chế tạo sự đồng thuận xã hội, chống lãng phí, thất thoát.
Với cộng đồng doanh nghiệp, nghị định mở ra cơ hội tham gia vào các dự án đầu tư công, dự án PPP (đối tác công - tư) sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi. Doanh nghiệp cần chủ động chuẩn bị năng lực, từ quản trị tài chính, công nghệ đến nhân lực, để có thể trở thành đối tác tin cậy trong các dự án lớn. Đồng thời, việc tuân thủ chuẩn mực về minh bạch, bảo vệ môi trường, đổi mới sáng tạo sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả “đòn bẩy” vốn quốc tế, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
Mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt 8% trở lên không chỉ đòi hỏi nỗ lực cải cách trong nước, mà còn cần tận dụng tối đa mọi nguồn lực quốc tế. Nghị định số 242/2025/NĐ-CP ra đời đúng thời điểm, khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc tạo dựng cơ chế sử dụng vốn hiệu quả, an toàn, minh bạch. Nếu được triển khai nghiêm túc, đồng bộ, nghị định này sẽ trở thành “đòn bẩy kép”: Vừa tăng tốc phát triển hạ tầng, đổi mới sáng tạo, vừa củng cố uy tín, vị thế quốc gia trong mắt các đối tác toàn cầu.
(*) Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Hànộimới.