Italia có nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử: Kỳ vọng giải quyết các thách thức

Ngày 22-10, Thủ tướng Giorgia Meloni và 24 bộ trưởng trong nội các mới đã tuyên thệ trước Tổng thống Sergio Mattarella tại Cung điện Quirinal ở Rome. Việc bổ nhiệm nữ thủ tướng đầu tiên là một sự kiện lịch sử đối với nền kinh tế lớn thứ 3 Khu vực đồng euro (Eurozone) và đối với đảng Anh em Italia (FdI). Ngay sau đó, ngày 23-10 (giờ Việt Nam), tại dinh Thủ tướng Italia, Thủ tướng sắp mãn nhiệm Mario Draghi đã thực hiện nghi thức bàn giao quyền lực cho bà G.Meloni. Sau 90 phút trao đổi riêng, tân Thủ tướng Italia lập tức chủ trì cuộc họp nội các đầu tiên.

Sự khẩn trương trong chuyển giao quyền lực là dễ hiểu, bởi Chính phủ mới của Italia đang đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt là lạm phát tăng vọt (đạt 9,1% trong tháng 8-2022, cao nhất kể từ năm 1997) và tỷ lệ nợ cao (chỉ sau Hy Lạp trong Eurozone). Cục Thống kê Italia (ISTAT) cho biết, số lượng hợp đồng tạm thời trong tháng 7-2022 cũng ở ngưỡng cao nhất kể từ khi số liệu được công bố vào năm 1977. Công việc tạm bợ với mức lương thấp khiến hàng nghìn thanh niên Italia tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài. Rõ ràng, khủng hoảng mới đang đè nặng lên nhiều vấn đề lâu năm của Italia, như tăng trưởng yếu, năng suất trì trệ, nợ công khổng lồ, tỷ lệ việc làm thấp…

Trong khi đó, giá năng lượng đã và đang tác động xấu đến doanh nghiệp và gia đình Italia. Nước này cũng đang đối mặt với viễn cảnh phải trả gấp đôi tiền nhập khẩu năng lượng so với cách đây một năm. Rome đã chi 66 tỷ euro để bảo vệ công dân của mình khỏi việc tăng giá điện và sẽ cần nhiều hơn thế nữa trong thời gian sắp tới. Được biết, đồng minh chính của tân Thủ tướng, ông Matteo Salvini, lãnh đạo đảng Liên đoàn Italia còn đang muốn Nhà nước cung cấp một khoản trợ cấp trị giá 30 tỷ euro (30 tỷ USD) để bù đắp chi phí năng lượng cho các doanh nghiệp trong thời gian mùa đông sắp tới.

Về đối ngoại, thách thức lớn đầu tiên của chính phủ mới sẽ là xử lý chi tiêu quân sự tăng từ mức 1,5% lên 2% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong 6 năm, đặc biệt là phương án quản lý và tránh chi phí không hiệu quả. Trong khi đó, khu vực Địa Trung Hải đầy biến động vẫn là mối quan ngại lớn, càng trở nên trầm trọng hơn bởi cuộc nội chiến Libya đang diễn ra, dòng người nhập cư bất hợp pháp bằng đường biển (đã ghi nhận tới 71.000 người trong 9 tháng năm 2022) 
và sự cạnh tranh mạnh trong khu vực.

Đứng trước những thách thức về kinh tế, tân Thủ tướng G.Meloni cam kết sẽ đàm phán lại việc phân bổ quỹ phục hồi Liên minh châu Âu (EU) dành cho Italia. Nữ lãnh đạo này cũng tuyên bố sẽ gây sức ép lên châu Âu để áp giá trần đối với khí đốt nhập khẩu từ Nga; đồng thời hứa cắt giảm thuế; cam kết thận trọng hơn với các khoản tài chính công.

Theo giới quan sát, để có sự khởi đầu thuận lợi, tân Thủ tướng G.Meloni đã chọn lựa thành phần nội các làm yên lòng các đối tác của Italia. Dễ thấy là, cựu Chủ tịch Nghị viện châu Âu Antonio Tajani của đảng Forza Italia được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng. Thủ tướng G.Meloni cũng sớm bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Với muôn vàn thách thức phía trước, cách thức xử lý các vấn đề chính trị và kinh tế sẽ là một phép thử quan trọng với tân Thủ tướng G.Meloni và các cộng sự. Chỉ khi giải quyết thành công những "bài toán khó" nói trên, bộ máy lãnh đạo mới của Italia mới có thể đưa đất nước ra khỏi quỹ đạo đầy rắc rối lâu nay, trở lại lộ trình phát triển ổn định và bền vững.