Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng trên 8%: Bài toán lớn cần nhiều đột pháBài cuối: Phát huy tối đa các lợi thế, tiềm lực, điều kiện

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh khi trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới.

Cấu trúc phát triển phải thay đổi

- Bên cạnh động lực truyền thống, động lực mới để Hà Nội đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm nay và tiến tới 2 con số những năm tiếp theo là gì, thưa ông?

- Chúng ta phải nhìn động lực từ hai phía. Nói về động lực cũ thì phải trả lời câu hỏi tại sao những động lực cũ chưa phát huy hết được; mà trả lời được thì sẽ thấy cái mới ở trong động lực cũ. Hà Nội có nhiều lợi thế nhưng tăng trưởng kinh tế chưa xứng tầm, chưa phù hợp với với tiềm lực, điều kiện, lợi thế của Hà Nội.

Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% và cao hơn thế được đặt ra trong bối cảnh mới, tạo ra khí thế mới. Cả nước hiện chuyển sang kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thời đại gắn với công nghệ cao, kinh tế số, tức là cấu trúc phát triển khác hẳn. Cấu trúc đó phải dựa trên nguồn, động lực mới thì mới giải phải quyết được những vấn đề đang đặt ra. Nếu chỉ gỡ những cái cũ thì không đủ bởi chúng ta đã bước vào thời đại mới.

Nguồn lực mới đó là gì, nhân lực, hạ tầng phải mới thế nào, đào tạo mới ra sao? Hay nhìn bình diện rộng hơn là cần có một hệ sinh thái công nghiệp, hệ sinh thái phù hợp và thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát huy hết tiềm năng chất xám kết hợp với xu hướng thời đại, sự sẵn sàng tận dụng cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư… là những khái niệm mới, cần nhận diện, có cách đón bắt, vận dụng để đạt được mục tiêu đặt ra.

- Như vậy, chúng ta có rất nhiều việc phải làm?

- Giải quyết vấn đề trên cần điều kiện tiên quyết, mang tính quyết định như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói, đó là giải quyết về thể chế, vốn là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”, “đột phá” của “đột phá”. Hà Nội đặt vấn đề, cách tiếp cận thể chế như thế nào để một mặt tháo gỡ trói buộc cũ, đồng thời mặt khác tạo ra không gian mới, thể chế mới để các nguồn lực của Thủ đô phát huy mạnh nhất, không chỉ từng nguồn lực mà là cộng hưởng sức mạnh của từng nguồn lực. Ở đây cần sự tư duy đột phá, tinh thần đoàn kết và trách nhiệm để cải thiện chất lượng môi trường đầu tư - kinh doanh.

Cần nhấn mạnh, Hà Nội có vai trò tiên phong, gắn với lợi thế đặc biệt, điều kiện thuận lợi so với cả nước để tiến vượt lên. Đó là trung tâm đổi mới - nền tảng cho đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao, những doanh nghiệp lớn và mạnh của Việt Nam tập trung nhiều ở Hà Nội. Vì vậy, Thủ đô cần phát huy đúng tầm, đúng vai của mình, vai trò của Hà Nội không chỉ cho Hà Nội mà còn cho cả nước.

Đặc biệt, lãnh đạo thành phố rất thẳng thắn. Tại hội thảo khoa học “Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao nhất trong năm 2025 và phấn đấu đạt 2 con số giai đoạn 2026-2030” vừa diễn ra, với tinh thần cầu thị, lãnh đạo thành phố khuyến khích chuyên gia, doanh nghiệp nói thẳng, nói thật; từ đó định hình giải pháp để vượt qua hạn chế, tồn tại cũ, góp ý cho Hà Nội ý tưởng tích cực giải quyết những vấn đề của năm 2025 cũng như mở ra cho Hà Nội cách tiếp cận cho giai đoạn tiếp theo.

Hướng tới lĩnh vực cao cấp, tạo ra giá trị gia tăng

- Ông có thể nói rõ hơn về định hướng cấu trúc phát triển?

- Mục tiêu tăng trưởng hai chữ số bền vững trong thời kỳ chuyển đổi số, định hướng công nghệ cao là thay đổi được cơ cấu kinh tế, xác định cơ cấu công nghiệp hiện đại; hướng tới những ngành/lĩnh vực cao cấp, tạo ra giá trị gia tăng cao và có thể thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ; từ đó giúp Hà Nội tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Qua đó đồng thời cũng cải thiện được sức cạnh tranh, vị thế trong khu vực và quốc tế…

Hà Nội phải đặt vấn đề làm sao có hệ sinh thái thuận lợi cho phát triển công nghiệp mới, trong đó tập trung vào việc hình thành khu công nghiệp công nghệ cao đủ tầm vóc, mức độ hiện đại xứng tầm với vị thế Thủ đô. Đặc biệt, Hà Nội phải đặt mục tiêu trở thành trung tâm đào tạo nhân lực cho thời đại mới, bởi Hà Nội đã có đủ các điều kiện nền tảng đào tạo nhân lực chất lượng cao. Tiến tới, Hà Nội không chỉ đào tạo nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam mà còn có thể cung cấp nhân lực chất lượng cao cho cả khu vực và thế giới. Nếu làm được, đây sẽ là thế mạnh lớn của Hà Nội.

- Để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế, việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) được đặt ra là cần chọn lọc, chất lượng cao, ông đánh giá như thế nào về thu hút nguồn vốn này của Hà Nội thời gian qua?

- Kết quả thu hút vốn FDI của Hà Nội không cao, quy mô vốn trung bình mỗi dự án mới ở mức nhỏ và vừa. Những dự án lớn, có đủ sức lan tỏa và sức mạnh để có thể xoay chuyển cấu trúc, tạo cú hích phát triển cho kinh tế Hà Nội gần như chưa có.

Có thể nói, thu hút FDI của Hà Nội chưa tương xứng với tiềm năng, kể cả về số lượng và chất lượng. So sánh với nhiều địa phương, tỷ lệ thu hút FDI của Hà Nội nhìn chung là thấp. Nhưng trên thực tế, Hà Nội có điều kiện để có FDI chất lượng cao hơn so với các địa phương vì là trung tâm phát triển, có nguồn nhân lực, giao thông tốt nhưng lại chưa phát huy được. Như vậy, vấn đề đặt ra là làm sao biến tiềm năng, lợi thế thành kết quả như mong muốn.

Muốn vốn FDI là động lực cho tăng trưởng kinh tế thì phải đặt ra chiến lược như thế nào? Thời gian qua, tôi thấy có nhiều ý kiến góp ý với Hà Nội rất hay, đó là Hà Nội có dư địa, không gian, năng lực cho dự án chất lượng cao. Chất lượng cao gắn với công nghệ cao, chuỗi công nghệ cao, hệ sinh thái công nghiệp mới. Hà Nội cần có tư duy về hệ sinh thái công nghiệp mới để mời được các nhà đầu tư lớn. Ngoài ra, nút thắt thể chế là khâu cần giải quyết… Tôi tin là Hà Nội sẽ có chuyển biến mạnh về thu hút FDI.

- Thu ngân sách cũng là một trong những động lực tăng trưởng kinh tế. Năm 2024 và 2 tháng đầu năm nay thu ngân sách của Hà Nội đứng đầu cả nước, ông đánh giá như thế nào về động lực này cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Hà Nội năm 2025?

- Hà Nội thu ngân sách tốt không những là động lực cho thành phố mà tự thành tích đó đã là động lực cho cả nước để vươn lên. Thu ngân sách tăng sẽ tạo động lực cho Hà Nội giải quyết tích cực những vấn đề hiện đang đặt ra. Chẳng hạn, về bộ máy, thu ngân sách tốt có thể giải quyết câu chuyện về nguồn lực, bộ máy sớm đi vào ổn định, tính khuyến khích cao. Điều này cũng tạo ra thế để Hà Nội vượt lên trước.

Thu ngân sách tăng cũng tạo điều kiện để Hà Nội có cơ hội giải quyết những vấn đề tồn đọng lớn như nhà ở xã hội, hạ tầng, giao thông… Như vậy, những cơ hội mang tính tiềm năng ở chuyện ngân sách tăng là đóng góp tích cực cho cả nước và chính Thủ đô Hà Nội.

- Trân trọng cảm ơn ông!