Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng trên 8%: Bài toán lớn cần nhiều đột pháBài 4: Phát triển các mô hình mới với năng suất lao động cao

Ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển các mô hình mới với năng suất lao động cao là giải pháp đột phá cho tăng trưởng kinh tế.

Chưa theo kịp yêu cầu

PGS.TS Bùi Quang Tuấn, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, Hà Nội có nhiều tiềm năng trong khai thác các động lực tăng trưởng mới, trong đó kinh tế số có tiềm năng rất lớn. Tuy nhiên, việc chuyển đổi số chưa theo kịp yêu cầu, gây cản trở kinh tế số phát triển. “Kinh tế số Hà Nội đang tăng trưởng cao hơn mặt bằng chung của cả nước. Nổi bật nhất là thương mại điện tử với mức tăng trên 20%. Tuy nhiên, thương mại điện tử chỉ là một loại hình của kinh tế số. Còn các dịch vụ về công nghệ tài chính, Fintech… có thể đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế thì chưa khai thác nhiều. Hiện, doanh nghiệp còn đang phải “tự bơi” vì thành phố chưa liên kết tạo hệ sinh thái cho họ hoạt động”, PGS.TS Bùi Quang Tuấn nói.

Chuyên gia này cũng khẳng định về tiềm năng của thị trường tiền số khi các quốc gia lớn trên thế giới đang định hình rõ hơn về tương lai của nó. Để khai thác tốt, Hà Nội cần sớm có các giải pháp cụ thể hóa, có thể thử nghiệm sàn giao dịch, các biện pháp quản lý để sàn vận hành, đóng góp tốt cho Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) trong năm 2025 và 2026.

Cùng bàn về kinh tế số và chuyển đổi số, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội, Mạc Quốc Anh cho rằng, hiện kinh tế số đóng góp khoảng 15% GRDP của Hà Nội và đến năm 2030 cần tăng gấp đôi, đạt trên 30%. Để đạt mục tiêu này, cần có chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn giúp doanh nghiệp ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), kết nối vạn vật (IoT) vào sản xuất và kinh doanh. Về phát triển kinh tế xanh, áp lực từ các tiêu chuẩn quốc tế đòi hỏi doanh nghiệp phải chuyển đổi theo hướng phát triển bền vững. Hà Nội cần xây dựng các cụm công nghiệp xanh, ưu đãi tài chính cho doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo.

Theo Phó Giám đốc VNPT Hà Nội Nguyễn Thành Vinh, chuyển đổi số rất quan trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng 8% trong năm 2025 và 2 con số trong giai đoạn 2026-2030. “Muốn chuyển đổi số tốt, cần có nguồn dữ liệu lớn. Dữ liệu phải bảo đảm các tiêu chí “sạch, minh bạch, đúng, sống và online” nhằm phục vụ điều hành của các cấp lãnh đạo thành phố cũng như quá trình làm việc của các đơn vị, doanh nghiệp. Ngoài ra, Hà Nội cần có hạ tầng số đủ mạnh, đủ lớn, không những cho chính quyền thành phố mà còn cho các doanh nghiệp tích hợp, tăng năng suất lao động, điều hành minh bạch, chính xác, nhanh chóng, thúc đẩy tăng trưởng”, ông Nguyễn Thành Vinh nêu.

Cần giải pháp và tư duy mới

Muốn đạt tăng trưởng cao, Hà Nội phải có giải pháp mới, tư duy mới đột phá. Từ góc nhìn của người nghiên cứu, tư vấn cho các doanh nghiệp, tổ chức, Tiến sĩ Dương Thu đề xuất, cần phải có công cụ khai thác trí tuệ từ những nhân lực giỏi. Công nghệ này đã được sử dụng để phát triển các thành phố thông minh trên thế giới, đặc biệt tại các nước châu Âu và có thể giải quyết bài toán tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026-2030.

Là một nhà khoa học, tư vấn chính sách, PGS.TS Bùi Quang Tuấn cảm nhận, Nghị quyết 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia mở ra không gian rất mới, rất lớn cho cả nước, trong đó có Hà Nội. Thành phố cần sớm tạo ra hệ sinh thái cho đổi mới sáng tạo. Hệ sinh thái này cần có đủ thành phần, có sự kết nối các thành phần và cơ chế giám sát, hỗ trợ.

Về lâu dài, các chuyên gia kinh tế đều mong muốn, Hà Nội sẽ sớm phát huy vai trò trung tâm đầu tàu kinh tế, đầu tàu giáo dục, phát huy ưu thế về nguồn nhân lực chất lượng cao, có thung lũng silicon đặt tại Hòa Lạc, trở thành điểm nhấn thu hút nhân lực từ bên ngoài. Đây là điều kiện tốt để tạo ra hệ sinh thái, thu hút nhà đầu tư lớn.

Trả lời câu hỏi doanh nghiệp Hà Nội cần làm gì trước những yêu cầu, đòi hỏi mới về chuyển đổi số, theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội Mạc Quốc Anh, mỗi doanh nghiệp cần có chiến lược chuyển đổi số riêng để tối ưu vận hành, cắt giảm chi phí và mở rộng thị trường. Các đơn vị sử dụng thương mại điện tử, thanh toán số để gia tăng doanh thu. Muốn chuyển đổi sang mô hình kinh doanh xanh, doanh nghiệp cần đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất tuần hoàn, đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế; xây dựng thương hiệu xanh để gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, ông Mạc Quốc Anh kiến nghị, thành phố cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp; tăng cường ưu đãi tài chính, miễn/giảm thuế cho doanh nghiệp xanh và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống logistics, khu công nghiệp công nghệ cao. Về chính sách tài chính, thuế và tín dụng, cần thành lập quỹ hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn vay ưu đãi để đầu tư công nghệ.

Là một doanh nghiệp nước ngoài có trụ sở tại Khu công nghiệp Thạch Thất - Quốc Oai (huyện Thạch Thất), Tổng Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Meiko Việt Nam Akito Tsuchibashi cho rằng, bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ mang lại nhiều cơ hội cũng như nhiều thách thức cho doanh nghiệp. Để gia tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững, Meiko xác định ứng dụng khoa học công nghệ, tự động hóa vào sản xuất, quản lý là điều kiện tiên quyết, song song với đó, đào tạo, nuôi dưỡng nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao cũng là mục tiêu quan trọng. "Thành phố nên đầu tư cho giáo dục nhằm tạo ra nguồn nhân lực có trình độ kỹ thuật cao, đặc biệt là kỹ thuật bán dẫn để sẵn sàng đáp ứng nhu cầu phát triển", ông Akito Tsuchibashi nêu.

Tìm giải pháp huy động thêm nguồn nhân lực chất lượng cao, trọng tâm là lĩnh vực công nghệ cao, PGS.TS Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) kiến nghị, Hà Nội chủ động tham gia chương trình đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn theo Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

“Để sớm có ngay nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, Hà Nội có thể miễn phí cho học viên học trong chương trình với cam kết sau khi ra trường, làm việc trong các doanh nghiệp ở địa bàn Hà Nội. Đặc biệt, có chế độ khuyến khích học viên khởi nghiệp, lập doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao”, PGS.TS Bùi Tất Thắng gợi ý.

(Còn nữa)