Giao quyền nhưng phải kiểm soát quyền lực

Tiếp đó, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước; nghe Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm báo cáo giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Chiều cùng ngày, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; nghe Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Bảo đảm quyền tiếp cận thông tin

Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Đoàn Hà Nội) cho rằng, Điều 4 dự thảo luật quy định nguyên tắc bảo vệ bí mật nhà nước với 5 khoản rất chung chung. Đại biểu đề nghị bổ sung 2 khoản mới: Việc sản xuất cung cấp thiết bị phương tiện để thực hiện bí mật nhà nước phải bảo đảm công nghệ hiện đại được sản xuất bởi cơ sở tuyệt đối an toàn, an ninh của Việt Nam và thực hiện cơ chế kiểm soát đặc biệt đối với các thiết bị, phương tiện điện tử có khả năng phát tán thu thập dữ liệu gây lộ, lọt bí mật nhà nước.

Đại biểu Thái Trường Giang (Đoàn Cà Mau) cảnh báo, nguy cơ trăm hoa đua nở "bí mật" khi dự luật cho phép Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố ban hành danh mục bí mật nhà nước riêng cho địa phương. Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung nguyên tắc phân loại bí mật nhà nước, phải theo mức độ, danh mục theo từng lĩnh vực chứ không chỉ dựa theo khả năng nguy hại hay bị lộ, bị mất để đóng dấu mật.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga, quy định của dự thảo luật phải bảo đảm hai yêu cầu là lợi ích Nhà nước, tổ chức, cá nhân và bảo đảm thực hiện sự công khai, minh bạch của cơ quan tổ chức đơn vị, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân, Quốc hội, báo chí và hiệu quả trong phòng, chống tham nhũng.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Thượng tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, dự thảo luật cần tiếp tục hoàn thiện để bảo đảm tính khả thi.

Không bỏ qua kiểm soát quyền lực

Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, các đại biểu khẳng định sự cần thiết của việc thành lập 3 đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: Vân Đồn (Quảng Ninh); Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang) và ban hành luật này.

Nhiều đại biểu tán thành phương án 1 như Chính phủ đề xuất: Không tổ chức HĐND và UBND tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt mà thực hiện thiết chế Trưởng Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Thủ tướng bổ nhiệm, được phân quyền, phân cấp mạnh, có thẩm quyền quyết định và tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt.

Đại biểu Nguyễn Thái Học (Đoàn Phú Yên) phân tích, có 3 cơ sở để tin tưởng phương án 1 vì: Thể hiện rõ tính đột phá, vượt ra những quy định của cơ chế chính sách hiện hành nhưng vẫn phù hợp với Hiến pháp; thể hiện rõ tính đặc biệt trong một đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và hiện có đầy đủ cơ sở để khắc phục sự lạm quyền khi giao quá nhiều quyền lực cho trưởng đặc khu. Theo đại biểu, điều quan trọng là ở khâu tuyển chọn và bổ nhiệm trưởng đặc khu cần công khai, minh bạch, bởi chọn được người có tâm, có tầm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thì sự thành công của mô hình này sẽ được khẳng định.

Đại biểu Ngọ Duy Hiểu (Đoàn Hà Nội) nhất trí quan điểm không bỏ qua nguyên tắc kiểm soát quyền lực và đề xuất nên có Hội đồng Đặc khu bao gồm các chuyên gia trên các lĩnh vực (kinh tế tài chính, tài nguyên - môi trường, quản lý đô thị, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh, pháp luật…) thực hiện chức năng giám sát, khuyến nghị đối với trưởng đặc khu. Trong hội đồng còn có một nửa thành viên do dân bầu để giám sát việc lắng nghe nguyện vọng của nhân dân.

Một số ý kiến lưu ý cần phải làm rõ vấn đề bảo vệ quốc phòng - an ninh; bảo tồn các giá trị tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học, nhất là tài nguyên biển đảo và rừng phòng hộ. Đặc biệt, cần chú ý đến mặt trái của các mô hình (kể cả những mô hình đã thành công), đó là: Phát triển thiếu cân đối; lao động giá rẻ, bóc lột sức lao động; ô nhiễm môi trường và hàng loạt vấn đề khác.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, có 24 ý kiến phát biểu, 6 ý kiến tranh luận, còn 45 ý kiến đăng ký phát biểu nhưng không còn thời gian. Ban soạn thảo, cơ quan thẩm tra sẽ phối hợp để tiếp tục tổ chức các hội nghị, hội thảo đánh giá sâu sắc, toàn diện hơn sự tác động của một số cơ chế chính sách ở trong luật này để báo cáo Quốc hội kỳ họp tới.