Giản tiện hay là nghiệp dư?

Phim điện ảnh "Chuyện của Pao", một tác phẩm rất nhiều thành công, nhưng không phải không có chút băn khoăn. Chuyện xảy ra ở một bản người Mông, nhưng diễn viên thì như người Kinh (vì là người Kinh thật), lại nói tiếng Kinh rành rẽ… Gần nhất là một phim truyền hình đang phát sóng trên giờ vàng VTV1, về cuộc đấu tranh chống tham nhũng ở một tỉnh miền núi. Phim mới đi chặng đầu, tình tiết đang có nhiều gay cấn, diễn viên toàn hàng "sao", mang lại cho khán giả hy vọng vào một bộ phim chính luận nghiêm túc. Nhưng sao xem phim cứ thấy lấn cấn, khó "nhập". Phải chăng vì chuyện xảy ra ở miền núi, mà diễn viên thì "đậm đặc" miền xuôi cả hình thức lẫn ngôn ngữ?

Phim của ta thường hay mắc lỗi này, không chỉ với nhân vật người Việt mà còn cả với những phim có nhân vật là người nước ngoài, đôi khi đạo diễn cũng cho họ nói tiếng Việt… như người Việt.

Hẳn nhiên, chẳng phải là không có phim lưu ý về vấn đề này, nhưng có lẽ con số đó còn ít. Còn nhớ "Hà Nội 12 ngày đêm" của NSND Bùi Đình Hạc, các nhân vật là người nước ngoài đều nói đúng ngôn ngữ của họ, phía dưới màn hình chạy phụ đề tiếng Việt. Hay như một phim đang chiếu trên truyền hình TP Hồ Chí Minh về những Việt kiều ở Campuchia, tuy còn nhiều chỗ khá "non tay", nhưng xem lại thấy thật, chỉ vì nhân vật nói với nhau bằng tiếng Kh'Mer, chạy phụ đề tiếng Việt.

Nhiều nhà làm phim Việt không cho vấn đề ngôn ngữ của nhân vật là quan trọng, dù nó tạo cho nhân vật sự chân thật nhất có thể. Nếu cứ tình trạng này, thì “nghệ thuật thứ 7” của ta còn xa mới hội nhập thế giới và khán giả trong nước đến lúc nào đó cũng sẽ từ chối lối giản tiện làm nghiệp dư hóa điện ảnh như thế!