Giảm thu ngân sách từ giá dầu: Tính toán lại chi tiêu ngân sách

Đến nay, giá dầu đã xuống 47 USD/thùng, dự kiến sẽ tiếp tục giảm sâu. Hụt thu ngân sách do giá dầu giảm là tình huống cần tính đến bởi theo tính toán, nếu giá dầu xuống dưới 60 USD/thùng, NSNN sẽ giảm thu từ 50.000 đến 70.000 tỷ đồng.

Tác động hai mặt khi giá dầu giảm

Là một trong những quốc gia khai thác và xuất khẩu dầu mỏ, việc giá dầu giảm mạnh sẽ tác động trực tiếp đến nguồn thu ngân sách của nước ta. Trong báo cáo về tác động của giá dầu tới Việt Nam vừa trình Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính nhận định, giá dầu thế giới giảm sẽ tạo ra những hiệu ứng tốt cho nền kinh tế khi góp phần làm giảm chi phí đầu vào của doanh nghiệp (DN). Dầu giảm giá cũng sẽ là khởi đầu cho một chu kỳ mới bùng nổ kinh tế toàn cầu và tạo ra những tác động tích cực tới nền kinh tế.

Song, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, phương án dự toán ngân sách năm 2015 mà Quốc hội thông qua với giá dầu thô 100 USD/thùng. Nay giá đã xuống 47 USD/thùng, NSNN sẽ giảm thu. Song năm nay vẫn có thể bảo đảm dự toán ngân sách vì Bộ đã có nhiều giải pháp tăng thu khác. Trước đó, giải thích thêm về cơ cấu thu NSNN, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, cơ cấu thu năm 2014 - 2015 khác với những năm trước. Nếu như trước đây thu ngân sách từ XK dầu thô chiếm 20% - 25% tổng thu, thì nay chỉ chiếm từ 10% đến 12%. Trên 70% nguồn thu còn lại là từ thuế nội địa, sản xuất trong nước... Quan điểm của Bộ Tài chính là không vì giá dầu thô giảm mà khuyến nghị tăng sản lượng khai thác để bù đắp cho phần giá giảm, gây thiệt hại cho nền kinh tế. Bộ sẽ không đề xuất điều chỉnh thu, chi ngân sách, không tăng vay để bù đắp cho phần hụt thu vì sẽ tác động tới nợ công. Tuy nhiên, một vài dự báo bi quan cho rằng, giá dầu thô sẽ giảm xuống mức 20 USD/thùng, khi đó sẽ phải tính toán lại các khoản chi tiêu NSNN.

Trước thực tế giá dầu thô tiếp tục giảm mạnh, tại cuộc họp tổng kết hoạt động sản xuất kinh doanh và triển khai nhiệm vụ năm 2015, đại diện PVN cho biết đã cắt giảm sản lượng khai thác dầu thô năm nay khoảng 500.000 tấn so với năm 2014. Dự kiến, 4 mỏ có giá thành cao trong khoảng 60-70 USD/thùng sẽ tạm thời giãn, dừng khai thác. PVN sẽ đẩy mạnh công tác thăm dò, tìm kiếm dầu khí và dự kiến sẽ xây dựng kho bể chứa dầu thô với dung tích 1 triệu tấn, tăng dự trữ dầu thô ở các kho bể hiện nay chờ giá dầu tăng trở lại. PVN cũng công bố các kịch bản doanh thu và nộp ngân sách giảm theo giá dầu. Năm 2015, nếu giá dầu trung bình ở mức 40 USD/thùng, PVN có thể đáp ứng cho ngân sách chỉ còn khoảng 79.800 tỷ đồng.

Tìm phương án bù đắp giảm thu ngân sách

Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, giá dầu giảm mang lại nhiều thuận lợi cho nền kinh tế. Ngành vận tải được hưởng lợi nhất, sau đó là các lĩnh vực khác như sản xuất phân bón, nhựa, khai thác tài nguyên, đánh bắt thủy sản, luyện kim… Bởi xăng dầu chiếm tới 20%- 30% chi phí đầu vào của những ngành này. Nhiên liệu giảm giá sẽ góp phần giảm giá nhiều loại hàng hóa, dịch vụ, qua đó kích thích tiêu dùng, mang lại nguồn thu bền vững cho NSNN trong thời gian tới. Tuy nhiên, theo tính toán của Bộ Tài chính, giá dầu thế giới cứ giảm 1 USD thì ngân sách hụt khoảng 1.000 tỷ đồng và làm tăng áp lực lên nợ công.

Trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới liên tục giảm, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết sẽ tập trung vào giải pháp tháo gỡ khó khăn, để DN phát triển, tạo nguồn thu lâu dài cho NSNN; tiếp tục rà soát thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế; theo dõi sát giá dầu và sử dụng linh hoạt các giải pháp về thuế nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, DN và người tiêu dùng.

Theo các chuyên gia kinh tế, dầu giảm giá là cơ hội để nước ta cơ cấu lại các khoản chi ngân sách với những biện pháp cứng rắn hơn. Chính phủ cần quyết liệt hơn trong tái cơ cấu chi theo hướng, cắt giảm các khoản không cần thiết, không thực sự cấp bách như chi cho cán bộ nhà nước đi công tác nước ngoài; chi cho hội nghị, hội thảo, động thổ, khánh thành dự án… Giảm chi cũng có giá trị tương đương tăng thu, nên nếu thực hiện triệt để giải pháp này, sẽ góp phần giảm tác động tiêu cực của giá dầu giảm lên cân đối thu, chi ngân sách. Ngoài xuất khẩu dầu thô, Việt Nam cũng là quốc gia nhập khẩu (NK) các sản phẩm xăng, dầu với số lượng lớn. Chính đặc thù này đang góp phần tạo ra nguồn thu mới, để bù đắp cho hụt thu. Trong bối cảnh giá dầu giảm mạnh, để hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, DN và người tiêu dùng, Bộ Tài chính đã tăng thuế NK xăng từ 18% lên 35%. Dư địa để tiếp tục tăng thuế từ NK xăng, dầu vẫn còn, bởi mức thuế suất thuế ưu đãi NK xăng, dầu tối đa là 40% và điều này sẽ tạo ra nguồn thu mới, bù đắp đáng kể cho phần hụt thu NSNN.