Giá điện 2 thành phần - Bước thí điểm cần thiết

Nhiều lợi ích

Hệ thống giá điện 2 thành phần hiện được áp dụng tại hầu hết các nước trên thế giới. Ở nước ta, từ năm 2014, tại Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Bộ Công Thương nghiên cứu xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt cơ chế giá bán điện hai thành phần, gồm giá công suất và giá điện năng cho các nhóm khách hàng khi điều kiện kỹ thuật cho phép.

Hướng tới cải tiến hệ thống cơ chế chính sách về cơ cấu biểu giá điện theo định hướng trên, Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) yêu cầu khẩn trương xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần cùng lộ trình và đề xuất đối tượng khách hàng sử dụng điện sẽ được áp dụng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Xuân Hồi, chuyên gia năng lượng phân tích, giá bán điện theo biểu giá điện hiện hành chỉ gồm thành phần điện năng, trong khi quá trình cung cấp điện gồm 2 thành phần: Công suất đăng ký và điện năng tiêu dùng. Do đó, việc áp dụng cơ chế giá 1 thành phần không phản ánh đúng chi phí người tiêu dùng gây ra cho hệ thống, không góp phần cải thiện hệ số sử dụng thiết bị, tạo rủi ro cho ngành Điện khi thu hồi chi phí cố định qua giá điện năng.

Lấy ví dụ so sánh giữa một hộ tiêu thụ công suất 1kWh trong 1 giờ/ngày (dùng hết 24kWh trong 1 ngày) với 1 hộ dùng 24kWh chỉ trong 1 giờ/ngày và 1 ngày cũng tiêu thụ 24kWh,ông Bùi Xuân Hồi nêu, dù điện năng tiêu dùng như nhau (24kWh/ngày), trả một hóa đơn giống nhau, nhưng chi phí thực tế mà ngành Điện phải trả cho 2 hộ này lại hoàn toàn khác nhau. Cụ thể, với trường hợp đầu tiên, ngành Điện chỉ đầu tư quy mô 1kWh (chi phí cố định) và trả phí vận hành cho 24 giờ (chi phí biến đổi). Trong khi trường hợp còn lại, ngành Điện phải đầu tư quy mô lên tới 24kWh và trả phí vận hành trong 1 giờ.

Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) nêu thêm, giá điện 2 thành phần sẽ đem lại tín hiệu đúng cho cả bên sản xuất điện và bên tiêu thụ điện, giúp nâng cao hiệu quả kinh tế từ việc phân bổ, sử dụng nguồn lực hợp lý.

Cụ thể, ngoài thành phần giá điện năng, khi áp dụng thêm giá công suất (đ/kWh hoặc đ/kVA) sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng điện hiệu quả, góp phần nâng cao hệ số phụ tải điện và tiết kiệm được tiền điện; đồng thời giúp giảm việc đầu tư công suất nguồn và mở rộng lưới điện đáp ứng nhu cầu điện cho khách hàng và thu hồi được chi phí đầu tư đối với khách hàng đăng ký công suất lớn nhưng sử dụng ít hơn so với mức công suất đã đăng ký. “Do đó, đây được xem như biện pháp quản lý nhu cầu phụ tải tự nhiên”, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) Trần Việt Hòa khẳng định.

Nghiên cứu thí điểm qua công tơ điện

EVN cho biết, hiện các tổng công ty trực thuộc đã triển khai áp dụng công tơ điện tử có khả năng đo công suất và điện năng đối với hầu hết các khách hàng sử dụng điện cho mục đích sản xuất, kinh doanh (những khách hàng thuộc đối tượng áp dụng giá điện theo thời gian sử dụng điện trong ngày - TOU).

Việc triển khai giá bán điện theo công suất và điện năng là cần thiết nhằm bảo đảm giá điện phản ánh đúng, đủ chi phí tới khách hàng sử dụng điện, theo đó khách hàng có cùng sản lượng điện sử dụng theo tháng (theo kWh) nhưng có hệ số phụ tải (load factor) thấp thì phải trả giá cao hơn khách hàng có hệ số phụ tải cao. Bên cạnh đó, việc áp dụng giá điện theo 2 thành phần kết hợp với quy định giá điện TOU hiện hành sẽ góp phần cân bằng biểu đồ phụ tải của hệ thống và giảm bớt nhu cầu đầu tư nguồn và lưới điện để đáp ứng công suất sử dụng điện trong giờ cao điểm.

Thời điểm hiện tại, việc áp dụng giá điện 2 thành phần mới ở bước nghiên cứu thí điểm thông qua dữ liệu đo đếm từ công tơ điện nhằm tính toán, nghiên cứu ứng dụng và không ảnh hưởng tới tiền điện của khách hàng sử dụng điện. Đây là bước thí điểm cần thiết để đánh giá, tính toán được khoản tiền điện chênh lệch giữa biểu giá điện hiện hành và biểu giá điện hai thành phần nhằm giúp cơ quan quản lý xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần, sẵn sàng áp dụng ở thời điểm phù hợp.

Trên cơ sở đề xuất về cơ chế và lựa chọn đối tượng khách hàng áp dụng giá bán điện hai thành phần, Bộ Công Thương yêu cầu EVN thực hiện tính toán đối chứng, so sánh việc áp dụng giá bán điện theo hai thành phần với việc áp dụng giá bán điện theo biểu giá điện hiện hành.

EVN cũng sẽ thực hiện việc nghiên cứu, đánh giá tác động đối việc thực hiện giá bán lẻ điện bình quân cũng như tác động tới các nhóm khách hàng khi áp dụng cơ chế giá bán điện hai thành phần. Sau giai đoạn tính toán, đối chứng, Bộ Công Thương tiếp tục nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.