Gặp những người bắn rơi máy bay, bắt sống giặc lái Mỹ

Viên phi công Everett Alvarez bị áp giải về trại giam. Ảnh: Corbis

Trong căn nhà nhỏ nhìn ra QL5 thuộc thôn An Phú, xã Đại Bản, huyện An Dương, TP Hải Phòng, ông Nguyễn Bách Thảo và ông Phạm Văn Năm, nguyên chiến sỹ Tiểu đoàn 217 bồi hồi nhớ lại…

Máy bay bốc cháy, phi công nhảy dù

Đầu năm 1960, Hoa Kỳ thường xuyên cho máy bay xâm phạm vùng trời miền Bắc. Máy bay C130 đã nhiều lần ban đêm bay vào vùng núi Hoành Bồ, Dương Huy... khu Hồng Quảng (nay là tỉnh Quảng Ninh). Tình hình địch trên không rất phức tạp, các đơn vị phòng không (PK) phải thường xuyên cảnh giác cao, SSCĐ.

Xác định vùng mỏ than Hồng Quảng là một yếu địa quan trọng, cần được bảo vệ, ngày 15-3-1963, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập lực lượng pháo PK chính quy. Trong đó, Tiểu đoàn 217 (Đoàn Bạch Đằng) có nhiệm vụ bảo vệ vùng trời Hòn Gai gồm các mục tiêu: Nhà máy Điện cột 5, Bến phà Bãi Cháy, Cảng Hòn Gai, Nhà máy Than luyện, Nhà máy Cơ khí Hòn Gai... Anh em CBCS hầu hết là con em nhân dân TP Hải Phòng. Tháng 7-1963, Đoàn Bạch Đằng bước vào thường trực chiến đấu theo nhiệm vụ, Quân chủng PK trực tiếp chỉ huy.

Đêm 4, rạng ngày 5-8-1964, cùng với các tàu khu trục, nhiều tốp máy bay địch hoạt động ở ngoài khơi Thanh - Nghệ - Tĩnh. Các trạm ra-đa của các đơn vị thường xuyên mở máy theo dõi chặt chẽ hoạt động của máy bay. Sáng ngày 5-8-1964, địch hoạt động nhiều hơn các ngày trước, Bộ Tư lệnh Quân chủng báo động toàn đoàn. Chỉ huy sở Tiểu đoàn pháo PK 217, các chiến sỹ thông tin hữu tuyến, vô tuyến, trinh sát tiểu đoàn, các sỹ quan tác chiến vào vị trí chiến đấu.

Trên trận địa pháo, các pháo thủ ngồi trên mâm pháo chịu đựng cái nắng gay gắt đầu hè. 13 giờ, xuất hiện tốp 31 trên biển, số lượng 4 chiếc, cao độ 1.000m cách Lệ Thủy, Quảng Bình khoảng 200km. Đến 14 giờ, tốp thứ 32 xuất hiện trên biển với số lượng 12 chiếc, bay thẳng lên hướng Bắc. Đến 14 giờ 41 phút, hai chiếc đi đầu trong đội hình 12 chiếc (gồm 10 chiếc A4 bay theo đội hình hàng dọc và 2 chiếc F4 bay 2 bên tạo thành một mũi tên) đột ngột tăng tốc, phun ra một luồng khói đen xì, bứt khỏi đội hình lao xuống. Pháo 88 ly đồng loạt bắn lên theo phương án tác chiến hợp đồng định sẵn. Đạn chụm trên đỉnh Hòn Cóc, những quả cầu khói trắng bung ra, chiếc thứ 3 bị trúng đạn bốc cháy ngay trên đầu trận địa, rơi xuống vụng Hòn Mối, phi công nhảy dù. Chiếc thứ 4 bị thương. 6 chiếc còn lại vội tách khỏi đường bay, vọt lên cao bay vòng lượn trên bầu trời Hòn Gai rồi lao xuống phóng rốc két xuống vụng Cửa Lục, nơi tàu Hải quân của ta đang đỗ...

Trong sở chỉ huy tiểu đoàn, Binh nhì trinh sát Ngô Huy Trình, Binh nhất trinh sát Nguyễn Bách Thảo hô to: ''Đạn chụm vào mục tiêu, 1 chiếc máy bay bốc cháy lao xuống biển ở hướng Đông nam, 1 chiếc bị thương bay ra''. Tin bắn máy bay rơi, máy bay bị thương từ các đại đội báo về làm nức lòng CBCS Tiểu đoàn 217, động viên anh em tiếp tục chiến đấu trong mưa bom bão đạn, cùng nhân dân Quảng Ninh bắn rơi thêm 2 máy bay A4 trên bầu trời Hạ Long.

Trận đánh kết thúc lúc 15 giờ 5 phút. Người và vũ khí toàn tiểu đội đều an toàn, trừ vài chiến sỹ bị bỏng nhẹ. Ông Phạm Văn Năm, nguyên xạ thủ số 1, Đại đội 141, Tiểu đoàn 217 - người đạp cò khẩu súng 14,5 ly, góp phần bắn rơi máy bay địch, nhớ lại: Lần đầu tiên bắn rơi máy bay Mỹ, cả trung đội đều sung sướng, reo hò. Đây cũng là kỷ niệm đáng tự hào của Ban liên lạc CCB pháo PK 217 Bạch Đằng mỗi dịp 5-8.

Bắt sống giặc lái Mỹ

Khoảng 15 giờ, trong lúc 4 chiếc máy bay cánh quạt vẫn lượn vòng bắn phá tàu Hải quân ngay trên phà Bãi Cháy, cảng Hòn Gai, Binh nhất Nguyễn Bách Thảo được lệnh dẫn đường cho Tỉnh đội trưởng Vũ Đình Mai đi bắt phi công. Còn quá trẻ, lại nhỏ con (lúc đó Thảo mới 21 tuổi, cao 1,55m, nặng 45kg), nhưng chấp hành mệnh lệnh, Thảo nhanh chóng mang theo 1 khẩu AK, 1 băng đạn, 1 ống nhòm, cùng Tỉnh đội trưởng Vũ Đình Mai và 2 sỹ quan xuống xuồng, phóng ra vụng Hòn Mối. Đến nơi đã thấy viên phi công Mỹ cao lớn ngồi co ro giữa chiếc thuyền câu của hai bố con ông lão thuyền chài, xung quanh đó, nhiều thuyền nan của ngư dân đang vây quanh...

Chiếc ca nô áp sát vào chiếc thuyền câu, Tỉnh đội trưởng Vũ Đình Mai ra lệnh cho Binh nhất Nguyễn Bách Thảo trói viên phi công lại. Nhảy xuống thuyền nan một cách dứt khoát, Thảo nhanh nhẹn áp sát viên phi công, cầm hai tay viên phi công kéo về phía sau và dùng sợi dây thừng do cô con gái ông thuyền chài đưa trói lại và dìu viên phi công ra mép thuyền. Viên phi công không chống cự, ngoan ngoãn làm theo. Đúng lúc đó, tàu Hải quân tới, đưa hắn lên boong tàu. Chân phi công trượt trên thành tàu rớm máu, ông Thảo lấy thuốc đỏ trong tủ thuốc trên tàu bôi cho hắn. Tàu Hải quân đưa viên phi công vào đất liền lúc 17 giờ 50 phút. Viên phi công tên là E.Alvarez, lái máy bay A4D bị Trung đội súng 14,5 ly bắn rơi lúc 14 giờ 43 phút ngày 5-8-1964.

Sau chiến thắng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đến động viên, thăm hỏi và khen ngợi CBCS Tiểu đoàn 217 đã đánh giỏi, bắn trúng. Thủ tướng cười sảng khoái và gửi quà chúc mừng thắng lợi của đơn vị (quà gồm 30 gói chè Thanh Tâm, 30 gói thuốc lá Điện Biên bao bạc). ''Ngày đó, quà như thế là sang lắm vì mọi thứ đều được phân phối theo kế hoạch'' - ông Thảo nhớ lại.

Sau này, về phục viên tại quê nhà và làm nghề cắt tóc nuôi vợ con, ông Nguyễn Bách Thảo vẫn không nguôi nhớ lại kỷ niệm xưa. Tiếp chúng tôi tại nhà riêng vẫn còn treo bức ảnh chụp ông cùng Binh nhì Nguyễn Huy Trình trên đài quan sát ngày 5-8-1964, ông Thảo cho biết, ông đang cùng đồng đội cũ chuẩn bị đi dự buổi gặp mặt nhân chứng lịch sử tham gia đánh thắng trận đầu do Quân chủng PK-KQ tổ chức tại Hạ Long, Quảng Ninh. ''Kỷ niệm của tuổi trẻ trong đời quân ngũ, lần đầu tiên tiếp giáp, đối mặt với kẻ thù mãi mãi trong tôi" - ông Thảo tâm sự.

Lệ Hằng