Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi): Chưa rõ những đột phá

Cần nhấn mạnh vai trò "hậu kiểm"

Thảo luận về quy định cấp giấy chứng nhận (GCN) đăng ký đầu tư (Điều 42), thủ tục thông báo đầu tư (Điều 43), các ĐBQH Vũ Tiến Lộc (Đoàn Thái Bình), Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội)… đã nhấn mạnh việc cần phải đơn giản hóa thủ tục chứng nhận đăng ký đầu tư nhằm tránh gây phiền hà, tốn kém cho các nhà đầu tư cá nhân, DN, nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN). Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính còn nhằm thu hút nguồn lực đầu tư khi mà nhu cầu vốn của xã hội ngày càng tăng nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, khôi phục tốc độ tăng trưởng. Cụ thể, các ý kiến đề xuất, Ban soạn thảo nên tiếp thu theo hướng bỏ quy định thông báo đầu tư hoặc cấp GCN đăng ký đầu tư, ngoại trừ các dự án bắt buộc phải đăng ký cấp GCN theo quy định.

ĐB Vũ Tiến Lộc (Đoàn Thái Bình) đề xuất, chỉ các dự án thuộc diện "đặc biệt" cần Nhà nước giao đất, cho thuê đất, các dự án khai thác tài nguyên khoáng sản, các dự án sử dụng nhiều năng lượng vẫn phải áp dụng thủ tục đăng ký đầu tư để Nhà nước có thể kiểm soát được các hoạt động này. Còn theo ĐB Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội), Ban soạn thảo nên có quy định cụ thể về vai trò quản lý của cơ quan nhà nước ở khâu "hậu kiểm", chứ không để phát sinh thêm các thủ tục hành chính đối với nhà đầu tư...

Các ý kiến còn cho rằng, với quy định thủ tục thông báo đầu tư (Điều 43) về bản chất là một loại giấy phép, các quy định này chưa thể hiện được bước đột phá về cải cách thủ tục hành chính như mục tiêu sửa đổi luật. Hơn nữa, bỏ thủ tục cấp GCN đăng ký đầu tư hay thông báo đầu tư không làm mất đi công cụ quản lý của Nhà nước bởi các cơ quan quản lý vẫn có thể thực hiện chức năng của mình thông qua công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các điều kiện đầu tư, kinh doanh đã được pháp luật quy định. Được biết, trước đó, trong phần tiếp thu ý kiến thảo luận tại tổ về dự thảo luật này, UBTVQH cũng đã đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, sửa đổi theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, đồng thời rà soát, loại bỏ những thủ tục không cần thiết để tạo bước đột phá về thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư.

Thảo luận về một số quy định liên quan đến cấp GCN đầu tư ra nước ngoài quy định tại Chương VII, một số ĐB cho rằng nhà đầu tư cần thực hiện thủ tục cấp GCN đăng ký đầu tư ra nước ngoài như trong dự thảo. Một số ý kiến khác đề nghị cần dỡ bỏ quy định này và thay bằng cơ chế đăng ký hoạt động chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài tại cơ quan nhà nước quản lý ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), cùng với việc tăng trách nhiệm của chủ sở hữu, đại diện chủ sở hữu với phần vốn đầu tư ra nước ngoài. Nhiều ý kiến thống nhất, trong bối cảnh nước ta rất cần vốn để phát triển kinh tế thì chưa nên khuyến khích đầu tư ra nước ngoài. Vì vậy, việc bỏ hoàn toàn thủ tục cấp GCN đầu tư ra nước ngoài là chưa phù hợp, nhất là để quản lý, kiểm soát dòng vốn này. Cụ thể, các ý kiến đề xuất đối với nhóm các dự án sử dụng nguồn lực từ Nhà nước cần kiểm soát bằng thủ tục GCN đầu tư để bảo đảm không sử dụng lãng phí hoặc xâm hại tới các lợi ích công cộng trong quá trình sử dụng các nguồn lực này.

Nguy cơ luật chồng luật

Cũng trong phiên thảo luận ngày 23-6, có nhiều ý kiến phát biểu của các ĐB là chuyên gia kinh tế, lãnh đạo các DN, hiệp hội DN, luật sư cho rằng, Ban soạn thảo cần nghiêm túc xem xét dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) này trong mối tương quan với các quy định pháp luật khác nhằm tránh sự chồng chéo, phủ nhận lẫn nhau... Tiêu biểu là ý kiến của các ĐB Vũ Tiến Lộc (Đoàn Thái Bình), Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội), Trần Du Lịch, Trương Trọng Nghĩa (Đoàn TP Hồ Chí Minh). Cụ thể, tại Điều 33, Hiến pháp năm 2013 quy định "nhà đầu tư có quyền tự do kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm". Trong khi đó, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) lại có quy định theo kiểu liệt kê, nhà đầu tư có quyền làm gì và không làm gì (Chương V, mục 1)…

Theo các ĐB, nhà đầu tư với quyền tự do kinh doanh được làm những việc pháp luật không cấm, chứ không chỉ được làm những việc quy định tại luật này. Vì vậy, các ĐB đề nghị bỏ các quy định liên quan tới quyền của các nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án đầu tư tại dự thảo luật. Hoặc, với khái niệm "nhà đầu tư nước ngoài" (khoản 3, Điều 3) dự thảo luật quy định: "Nhà ĐTNN là nhà đầu tư thuộc một trong các trường hợp: a - Cá nhân nước ngoài; b - Tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài; c - Tổ chức thành lập và hoạt động tại Việt Nam có cá nhân, tổ chức quy định tại các Điểm a và b khoản này nắm giữ trên 51% vốn điều lệ; công ty hợp danh có cá nhân nước ngoài làm thành viên...". Như vậy, có thể hiểu, định nghĩa nhà ĐTNN sẽ được áp dụng với các loại hình DN, kể cả công ty đại chúng. Do vậy, câu hỏi đặt ra là định nghĩa này có được áp dụng cho các luật và văn bản quy phạm pháp luật khác như Luật Chứng khoán không?

Các ĐB cũng kiến nghị Ban soạn thảo cần xác định rõ lại khái niệm này vì sẽ là cơ sở quan trọng để áp dụng điều kiện và thủ tục đầu tư tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng, cạnh tranh nhưng cũng phải bảo đảm quản lý nhà nước.