Du lịch trải nghiệm: Cơ hội mới cho diễn xướng dân gianTour “gìn giữ ký ức sống” của người Ireland

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và thương mại hóa du lịch ngày càng mạnh mẽ, việc bảo tồn và truyền tải di sản âm nhạc dân gian đang đối mặt với nhiều thách thức. Giữa bức tranh ấy, Inishfree Irish Music Tours nổi lên như một mô hình độc đáo, kết hợp du lịch trải nghiệm với bảo tồn văn hóa - một “khúc du ca” mang tính đương đại dành cho di sản truyền thống.

Mô hình độc đáo

Ireland không thiếu các biểu tượng văn hóa - từ văn học của James Joyce đến các truyền thuyết Celt cổ xưa - nhưng âm nhạc truyền thống có lẽ là hình thức thể hiện sống động nhất bản sắc của họ. Được truyền khẩu qua nhiều thế kỷ, dòng nhạc này gắn bó với đời sống cộng đồng, từ lễ hội mùa gặt đến các buổi họp mặt gia đình.

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc ​Fintan Vallely, người nổi tiếng với những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực âm nhạc truyền thống Ireland, các nhạc cụ đặc trưng như fiddle, uilleann pipes, bodhrán hay concertina không chỉ tạo âm thanh riêng biệt, mà còn định hình phong cách diễn xướng đầy cảm xúc, linh hoạt theo từng vùng miền.

Tuy nhiên, chính tính truyền khẩu và gắn với không gian diễn xướng phi chính thống như quán rượu (pub) hay phiên chợ đã khiến âm nhạc truyền thống Ireland có nguy cơ mai một trong thế kỷ XXI - nơi mà tiêu chuẩn hóa và biểu diễn hóa đang làm phẳng dần sự đa dạng văn hóa. Trong bối cảnh ấy, Inishfree Irish Music Tours không chỉ đơn thuần là công ty du lịch, mà là một “người gìn giữ ký ức sống”, tái hiện và duy trì một không gian văn hóa gắn với âm nhạc dân gian.

Thành lập với định hướng phục vụ những người yêu âm nhạc truyền thống, Inishfree Irish Music Tours tổ chức các tour kéo dài 9 ngày, dành cho nhóm nhỏ từ 22 - 24 người. Du khách không chỉ di chuyển qua các hạt (quận) như Clare, Galway, Mayo, Donegal hay Kerry bằng xe buýt tiện nghi, mà còn được hòa mình vào đời sống văn hóa địa phương thông qua các điểm dừng chân làng chài, pháo đài cổ, vòng tròn đá, và đặc biệt là các pub - nơi âm nhạc vẫn vang lên mỗi đêm.

Điểm đặc biệt nhất của mô hình này chính là việc các nghệ sĩ kiêm hướng dẫn viên không chỉ giới thiệu địa điểm mà còn trình diễn âm nhạc trực tiếp, tham gia các buổi diễn cộng đồng cùng nghệ sĩ địa phương. Những buổi tối ở các pub không phải là chương trình biểu diễn sân khấu hóa, mà là những phiên âm nhạc truyền thống (traditional sessions) đúng nghĩa - nơi người nghe và người chơi không tách biệt, nơi âm nhạc được “sống” chứ không chỉ “nghe”.

Theo nhà sáng lập Inishfree, “mỗi đêm là một lễ hội nhỏ, và mỗi bản nhạc là một mảnh ký ức được đánh thức”. Chính sự giao lưu, chia sẻ và ứng tác trực tiếp này đã làm nên giá trị văn hóa đích thực của tour - không phải “xem” Ireland mà là “sống cùng Ireland”.

Tính bền vững trong cách tiếp cận

Không giống như các tour đại trà vốn nhanh, đông và thiên về chụp ảnh “check-in”, Inishfree chọn cách tiếp cận chậm rãi và có chiều sâu. Mỗi tour chỉ chọn ghé thăm 3 - 4 quận, lưu trú tại các khách sạn nhỏ hoặc nhà khách, và dành nhiều thời gian để thực sự cảm nhận nhịp sống nơi đó. Theo mô hình này, du khách không chỉ là người quan sát mà là người tham gia - học cách nghe, cảm, và thậm chí chơi một vài giai điệu truyền thống.

Cộng đồng địa phương cũng hưởng lợi từ việc này. Du lịch âm nhạc tạo ra nguồn thu nhập trực tiếp cho nghệ sĩ, quán rượu, khách sạn, và các điểm tham quan nhỏ. Đồng thời, nó khuyến khích người dân duy trì các hình thức văn hóa truyền thống, bởi chính những điều tưởng như “bình thường” của họ - như một buổi hòa nhạc tối thứ sáu tại pub - lại trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách quốc tế.

Theo nghiên cứu của Tourism Ireland (2023), 38% du khách quốc tế đến Ireland quan tâm đến âm nhạc truyền thống, và những trải nghiệm mang tính bản địa cao như của Inishfree đóng vai trò quan trọng trong việc định vị thương hiệu du lịch Ireland ở tầm quốc tế.

Mặt khác, không thể không nhắc tới yếu tố kết nối cộng đồng và liên văn hóa mà Inishfree đã khéo léo xây dựng. Việc có các nghệ sĩ dẫn tour đến từ Mỹ, Canada - những nơi có cộng đồng người Ireland di cư lớn - không chỉ tạo cầu nối xuyên Đại Tây Dương mà còn gợi mở cuộc đối thoại giữa các thế hệ và không gian văn hóa. Đối với người bản địa Ireland, sự hiện diện và trân trọng của du khách quốc tế cũng là một sự công nhận giá trị văn hóa nội sinh, thúc đẩy quá trình tự nhìn nhận và bảo tồn.

Inishfree Irish Music Tours không phải là giải pháp duy nhất để bảo tồn âm nhạc truyền thống, nhưng nó là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình du lịch văn hóa trải nghiệm. Thay vì “bảo tàng hóa” hay “sân khấu hóa” di sản, Inishfree đã chọn con đường để di sản được sống, được chơi, và được lan tỏa qua từng chuyến xe, từng giai điệu vang lên trong quán rượu nhỏ ven biển.

Trong thời đại mà con người tìm kiếm trải nghiệm cá nhân sâu sắc và kết nối văn hóa thực chất, mô hình của Inishfree là một lời nhắc rằng: Bảo tồn không nhất thiết phải là sự đóng băng, mà có thể là sự chuyển động đầy cảm hứng.