Đong đầy nghĩa tình đồng đội

Trả lại tên cho liệt sĩ

18 tuổi, cũng như bao thanh niên Hà Nội, ông Nguyễn Viết Trì hăng hái xung phong lên đường vào Nam chiến đấu. “Tôi nhập ngũ tháng 9-1973, biên chế ở Trung đoàn 20 (e20), Quân khu 9 và chiến đấu tại chiến trường Tây Nam Bộ. Đất nước thống nhất, năm 1976, tôi may mắn sống sót trở về, hiện là thương binh 4/4”, ông Nguyễn Viết Trì chia sẻ.

Rót chén trà mời khách, người lính năm xưa chậm rãi kể: “Năm 2015, kỷ niệm 50 năm thành lập Trung đoàn 20, chúng tôi về thăm chiến trường xưa tại tỉnh Kiên Giang và không khỏi ngậm ngùi bởi biết bao đồng đội vẫn còn nằm đâu đó, chưa được về yên nghỉ ở quê hương”. Nói đến đây, ông lặng đi: “Sau lần đó, Ban Liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 20, Quân khu 9, khu vực Hà Nội đã khởi xướng xây dựng bia tưởng niệm đồng đội và được anh em ở các địa phương khác hưởng ứng”.

Hai năm liền, ông Trì đi khắp trong Nam, ngoài Bắc vận động được hơn 500 triệu đồng để xây dựng bia. Năm 2017, Bia tưởng niệm các liệt sĩ e20 được khánh thành đúng kỷ niệm 70 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ tại ấp Hai Lành, xã Ngọc Hòa, huyện Giồng Riềng (tỉnh Kiên Giang). Từ đây, như một nhân duyên, ông Trì được tiếp nhận danh sách 138 liệt sĩ của e20 và những phần mộ liệt sĩ chưa xác định được danh tính ở Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Kiên Giang.

“Tôi nghĩ là có danh sách rồi thì làm dễ quá, nhưng khi bắt tay vào việc mới thấy khó. Để cung cấp thông tin giám định ADN liệt sĩ chính xác, cần có sự hợp tác chặt chẽ với gia đình liệt sĩ, thật kiên trì, thận trọng”, ông Nguyễn Viết Trì chia sẻ.

Trăn trở tìm cách trả lại tên cho các liệt sĩ, ông Nguyễn Viết Trì cùng các cựu chiến binh Vương Xuân Hòa (phường Thụy Khuê, quận Tây Hồ); Trương Ngọc Quang (phường Hàng Bông, quận Hoàn Kiếm); Nguyễn Văn Bình (phường Bồ Đề, quận Long Biên) có nhiều chuyến đi gặp Ban Liên lạc cựu chiến binh e20 của các tỉnh để tìm hiểu.

Được sự hướng dẫn của Cục Người có công (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), ông Nguyễn Viết Trì cùng cựu chiến binh trong Ban Liên lạc còn thu thập thông tin, gửi thư, vận động thân nhân liệt sĩ cung cấp mẫu sinh phẩm cho Cục Người có công và Viện Giám định pháp y Quân đội để giám định gen. Ban đầu, ông và đồng đội gặp không ít khó khăn. Có gia đình liệt sĩ không hợp tác. Ông lại kiên trì giải thích, kết nối Zalo, hướng dẫn kê khai hồ sơ, từ đó các gia đình mới tin tưởng, cung cấp thông tin và mẫu sinh phẩm.

Quá trình tìm kiếm, vận động gia đình không chỉ vất vả, mất nhiều thời gian mà có liệt sĩ phải lấy mẫu sinh phẩm lần 2 mới giám định ADN cho kết quả chính xác; không ít trường hợp phải đi lại nhiều lần mới đạt kết quả. Nhưng với cách làm khoa học, sau hơn 2 năm (2018-2020), ông Trì và đồng đội đã giúp xác định đúng danh tính của 27 liệt sĩ. Được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và UBND tỉnh Kiên Giang tạo điều kiện, ông Trì đã cùng Ban Liên lạc e20 tổ chức “Lễ trả lại tên cho 27 liệt sĩ Trung đoàn 20” vào ngày 30-8-2020 tại Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Kiên Giang…

Trọn nghĩa, vẹn tình

4 năm qua, mặc dù là thương binh, nhưng ông Nguyễn Viết Trì đã cùng 3 đồng đội không quản ngại khó khăn, tốn kém tiền của, thời gian và công sức để đi đến 17 tỉnh, thành phố tìm gia đình liệt sĩ của e20. Toàn bộ chi phí đi lại, ăn ở, các ông đều tự bỏ tiền cá nhân. Có tháng tiền gọi điện thoại lên tới hàng triệu đồng, nhưng với ông số tiền đó là “vì tình cảm đồng đội, để ấm lòng những người đã nằm xuống và cả những người còn đang sống hôm nay”.

Đồng hành cùng ông Trì trong việc làm ý nghĩa này, cựu chiến binh Trương Ngọc Quang hồ hởi khi nói về đồng đội: “Mọi việc đều do Trưởng ban Liên lạc cựu chiến binh e20 Nguyễn Viết Trì khởi xướng. Là người nhiệt huyết, lại có tâm, coi trọng đồng đội, ông Trì không ngại khó, luôn tìm tòi sáng tạo, quyết chí làm bằng được, do vậy chúng tôi đều tin tưởng và ủng hộ”.

Sau khi giúp các gia đình xác định danh tính cho 27 liệt sĩ, các ông còn góp phần phối hợp với cấp ủy, chính quyền các địa phương tổ chức lễ đón nhận, an táng liệt sĩ ở nghĩa trang quê nhà trang trọng. “Tôi cảm thấy hạnh phúc nhất là tìm được gia đình cho liệt sĩ Nguyễn Văn Dáp sinh năm 1953, quê ở huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, hy sinh năm 1973. Cha liệt sĩ lúc bấy giờ đã 105 tuổi, chờ đón con trở về quê hương rồi sau đó hơn một tháng bình thản ra đi, rất mãn nguyện. Có những gia đình liệt sĩ nhận được kết quả giám định ADN đã rất xúc động sau bao năm mong chờ. Nhưng cũng có những gia đình hoàn cảnh còn khó khăn, chúng tôi đến thăm mà không khỏi trăn trở”, ông Nguyễn Viết Trì chia sẻ.

Là em trai liệt sĩ Nguyễn Văn Dáp, ông Nguyễn Văn Phẩm bày tỏ: “Gần 50 năm gia đình đi tìm kiếm mộ của anh tôi mà không thấy. Nhờ có sự giúp đỡ của ông Trì và đồng đội, gia đình đã biết được nơi anh Dáp hy sinh và đón về quê nhà, không phải mất một đồng kinh phí nào. Gia đình chúng tôi vui mừng, cảm động lắm... Mong rằng sẽ có thêm nhiều gia đình may mắn tìm được người thân như chúng tôi”.

Các cựu chiến binh e20 nay tuổi đều đã cao, nhưng vẫn trăn trở về những đồng đội đang còn nằm lại nơi chiến trường xưa. Vì thế, những chuyến đi vẫn sẽ tiếp tục. Khoe với tôi về một gia đình liệt sĩ tận trong tỉnh Cà Mau vừa nhắn tin hồi âm, ông Trì phấn khởi: “Niềm vui vô giá của chúng tôi đó là trả lại được danh tính cho liệt sĩ, tìm được thân nhân của liệt sĩ. Chúng tôi mong muốn các gia đình hãy tin tưởng, để chúng tôi có thể hoàn thành trọng trách của mình cho trọn vẹn nghĩa tình”.

Năm 2020, Ban Liên lạc cựu chiến binh e20 đã được Hội Cựu chiến binh thành phố Hà Nội tặng Bằng khen. Đặc biệt, vào tháng 6-2021, cá nhân ông Nguyễn Viết Trì đã được Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt”. Đó là phần thưởng xứng đáng dành cho những cựu chiến binh Thủ đô giàu nhiệt huyết và trọn nghĩa, vẹn tình với đồng đội.