Đổi mới quy trình lập pháp từ sớm, từ xa, đơn giản, dễ hiểu

Đầu phiên thảo luận sáng 1-11 về kinh tế - xã hội tại kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa XV, phát biểu tranh luận với một số ý kiến cho rằng hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo và khó thực hiện, đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đoàn Đắk Nông) cho biết, Nghị quyết số 101/2023/QH15 của Quốc hội đã giao Chính phủ tổ chức rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và đã có báo cáo tại kỳ họp này.

Kết quả rà soát của Chính phủ và đánh giá độc lập của các cơ quan của Quốc hội cho thấy, về cơ bản các văn bản quy phạm pháp luật được rà soát và nội dung qua rà soát phát hiện có mâu thuẫn, chồng chéo không nhiều, khoảng 6,5% trên tổng số các nội dung được rà soát.

Trong các các nội dung được chỉ ra có bất cập, hầu hết do được ban hành khá lâu, điều kiện kinh tế - xã hội có nhiều thay đổi dẫn đến một số quy định không còn phù hợp. Bên cạnh đó, có nội dung được cho là vướng mắc, song thực chất là do nhận thức, do văn bản quy định chi tiết chưa được ban hành đầy đủ hoặc chưa triển khai thực hiện đúng, nghiêm túc, có hiệu quả các quy định của pháp luật.

Gần 70% nội dung được phát hiện có bất cập, vướng mắc trong luật thuộc các dự án luật đã có trong chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Tại kỳ họp thứ sáu này cũng có rất nhiều nội dung đã được trình Quốc hội, ví dụ như Luật Đất đai, Luật Tín dụng, Luật Kinh doanh bất động sản…

“Đối với các nội dung bất cập đã được chỉ ra trong việc rà soát, đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội tiếp tục chỉ đạo tiếp thu đầy đủ, đồng thời tiếp tục đổi mới quy trình lập pháp theo phương châm từ sớm, từ xa và trách nhiệm rõ ràng trong công tác phối hợp đã được Chủ tịch Quốc hội chỉ đạo ngay từ đầu nhiệm kỳ. Còn đối với các văn bản dưới luật thì đề nghị Chính phủ trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, chỉ đạo các cơ quan sớm có kế hoạch sửa đổi để báo cáo Quốc hội”, đại biểu nêu kiến nghị.

Tranh luận về cùng nội dung trên, đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn Quảng Nam) nêu vấn đề quan trọng nằm ở cách hiểu các quy định pháp luật chưa thực sự thống nhất. Đại biểu lấy ví dụ đối với việc xác định giá trị đất đai trong các vụ án; có những trường hợp xác định giá trị tại thời điểm khởi tố vụ án, nhưng cũng có quan điểm cần xác định giá trị thất thoát tại thời điểm xảy ra vụ việc, tạo ra những chênh lệch lớn, từ 4.000 tỷ đồng xuống còn hơn 1.000 tỷ đồng.

Đại biểu cho rằng, việc không thống nhất trong cách hiểu pháp luật chính là một trong những nguyên nhân khiến cán bộ sợ sai, không dám làm. Do đó, bên cạnh việc rà soát, hạn chế sự chồng chéo của pháp luật thì nội dung các bộ luật cần được xây dựng sao cho đơn giản, dễ hiểu, tránh câu chuyện cùng một quy định nhưng có thể hiểu nhiều cách khác nhau.

Đại biểu Tao Văn Giót (Đoàn Lai Châu) đề nghị đối với các dự án luật được thông qua tại kỳ họp thứ sáu và kỳ họp thứ bảy, như: Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Đấu giá tài sản, Chính phủ cần tập trung chỉ đạo xây dựng dự thảo các nghị định, văn bản hướng dẫn ngay từ bây giờ, để khi luật thông qua nhưng còn thời gian chờ để có hiệu lực thì các hệ thống văn bản đã đầy đủ cho việc thực hiện, nhất là đối với Luật Đất đai.

Đại biểu Tao Văn Giót cũng lưu tâm đến việc xây dựng đội ngũ làm công tác pháp chế, nhất là ở các cơ quan ở Trung ương; bổ sung đội ngũ làm công tác pháp chế được hưởng phụ cấp nghề như công tác kiểm tra, thanh tra.

Đồng thời, để nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tham mưu xây dựng chính sách, đề nghị Chính phủ nghiên cứu quy định chế độ biệt phái công chức, viên chức với những người có trình độ, năng lực, trẻ tuổi và được quy hoạch, hoặc đang giữ chức vụ phó, trưởng phòng đến công tác tại cơ sở ít nhất 12 tháng để cán bộ có cơ hội thâm nhập và am hiểu thực tế.