Đọc sách: Hà Nội xưa và nay

Năm 1970, cụ Vũ Tuân Sán cùng các nhà nghiên cứu Chu Hà, Phạm Hòa sưu tầm biên soạn Ca dao, ngạn ngữ Hà Nội; cùng giáo sư Bùi Văn Nguyên viết Truyền thuyết ven Hồ Tây... Cụ là người sáng lập và có những đóng góp tích cực xây dựng Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội. Đọc các bài viết của cụ, người ta thấy ngay bản lĩnh, cách làm việc khoa học của một nhà nghiên cứu giàu tâm huyết; và ai đã một lần gặp đều thấy cụ sống bình dị và khiêm nhường, thể hiện cốt cách của một nhà Nho xưa.

Cách đây hơn 10 năm, khi đã ở tuổi ngoài 80, cụ chép, dịch các bức hoành, câu đối ở khu Đường Viên và tác phẩm của thân phụ là nhà giáo Vũ Duy Hoán, sau đó NXB Thế giới in thành sách. Mấy năm gần đây, khi cụ đã ở tuổi ngoài 90, những người ngưỡng mộ và kính mến vị học giả lão thành mới chợt nhận ra rằng mãi đến bây giờ, do say mê nghiên cứu, cụ Vũ Tuân Sán vẫn chưa dành thời gian tập hợp bản thảo và in một cuốn sách cho riêng mình. Gần đây, một thành viên BCH Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội đến nhà cụ tỏ nỗi băn khoăn này thì được biết, những người thân trong gia đình, trong đó có chị Vũ Uyển Di là con gái cụ, dạy lớp chuyên văn ở trường Hà Nội-Amxtecđam đã đến Tạp chí Hán-Nôm, Nghiên cứu Lịch sử, Nghiên cứu Phật học, Nghiên cứu Văn học, báo Người Hà Nội và báo Hànộimới sao chụp các tác phẩm của thân phụ. Các bài viết được phân thành lớp lang, dung lượng khá đồ sộ. Nhưng đây là loại sách kén người đọc, trong lúc đang tìm đầu ra thì bản thảo lọt vào mắt xanh của GS.TS Mai Quốc Liên, Giám đốc Trung tâm Quốc học. Việc biên tập được tiến hành nhanh chóng. Và chỉ một thời gian ngắn sau đó, tập Hà Nội xưa và nay của cụ Vũ Tuân Sán đã được NXB Hội Nhà văn ấn hành. Sách 980 trang khổ 16x24, in trên giấy tốt và đóng bìa cứng. Sách in 77 bài viết của cụ và được phân thành các phần: Hà Nội sử địa; Hà Nội di tích; Hà Nội danh nhân; Hà Nội văn học; Hà Nội văn nghệ dân gian, nghề truyền thống. Đầu sách in Lời tựa của GS.TS Mai Quốc Liên, nhà văn hóa Hữu Ngọc, GS Phan Huy Lê; ở cuối sách in Lời bạt của Đỗ Quang Toại, Trần Văn Mỹ và Phạm Huy Châu.

Mỗi bài trong Hà Nội xưa và nay đều thể hiện sự tìm tòi, khám phá bóng dáng Hà Nội xưa. Cụ đã dày công nghiên cứu về việc định đô Thăng Long của vua Lý Thái Tổ, phát hiện và làm sáng tỏ nhiều vấn đề liên quan đến thành Thăng Long thời Lý-Trần. Điều quan trọng là từ các tư liệu thu thập được 30-40 năm trước, cụ đã khẳng định được Hoàng cung thời Lý, Trần nằm đúng ở vị trí mà những phát lộ khảo cổ học gần đây tìm ra.Sách in một số bài nghiên cứu các địa danh lịch sử như núi Nùng, núi Khán, núi Sưa, bến Đông Bộ Đầu và Thành hoàng 13 trại... Ngoài ra sách còn in một loạt bài nghiên cứu của cụ về các sự kiện và nhân vật lịch sử Hà Nội như khởi nghĩa Hai Bà Trưng, cuộc đại phá quân Thanh, các nhân vật Phạm Tu, Phùng Hưng, Chu Văn An, Bùi Xương Trạch, Nguyễn Quý Đức, Bùi Huy Bích, Phạm Đình Hổ, Đặng Huy Trứ, Nguyễn Trọng Hợp...

Ưu điểm nổi trội của tập sách là tính phát hiện và tính khoa học. Để tiện đối chiếu, so sánh, các tài liệu Hán-Nôm, các hoành phi, câu đối trích dẫn trong sách đều được phiên âm, dịch nghĩa và NXB in nguyên văn chữ Hán.

Ngoài những tác phẩm đã xuất bản, việc tập hợp và xuất bản những bài nghiên cứu về Hà Nội của cụ là rất cần thiết để lưu giữ những kết quả sưu tầm của một nhà Hà Nội học lão thành và cũng để cung cấp tư liệu cho những ai quan tâm đến lịch sử văn hóa Thăng Long-Hà Nội đang bước vào tuổi 1000 (lời GS Phan Huy Lê). Bởi những khảo luận của cụ về Hà Nội xưa và nay - mỗi công trình là một khám phá, một bổ sung, một khẳng định tin cậy (...) đây là tập sách của một nhà khảo cứu bậc thầy; của một tâm hồn yêu Hà Nội, yêu đất nước thiết tha, nồng cháy và chung thủy (trích lời tựa của GS.TS Mai Quốc Liên).

Trần Văn Mỹ