Doanh nghiệp Việt Nam ''vẽ lại'' bản đồ phân phối bán lẻ

Doanh nghiệp bán lẻ vươn lên mở rộng thị phần

Nhìn lại thời điểm cách đây hơn chục năm, làn sóng đầu tư của nhiều nhà bán lẻ nước ngoài vào thị trường nội địa Việt Nam diễn ra rất mạnh mẽ. Trong khi các doanh nghiệp ngoại có đầy đủ các thế mạnh, thì doanh nghiệp bán lẻ Việt yếu cả về vốn, năng lực cạnh tranh, thiếu sự liên kết để tạo sức mạnh chung, nguồn nhân lực cũng chưa được đào tạo bài bản… Đi đôi với việc ra sức chiếm lĩnh hệ thống các mạng lưới phân phối thì hàng hóa của các nước cũng thâm nhập mạnh vào thị trường Việt Nam và được trưng bày ở những vị trí đẹp nhất, thuận tiện nhất. Đây là điều đáng lo ngại, vì nếu mất hệ thống phân phối là mất cả thị phần sản xuất hàng Việt.

Đứng trước tình hình khó khăn trên, với quyết tâm cao và được sự lãnh đạo sát sao của Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là sự nỗ lực của doanh nghiệp bán lẻ Việt, bản đồ bán lẻ của Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Liên tục trong khoảng 3 năm gần đây, các doanh nghiệp bán lẻ Việt đã vươn lên mở rộng thị phần. Cụ thể giữa năm 2018, Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) đã mua lại toàn bộ mạng lưới bán lẻ của Auchan (Pháp) trước khi họ rút khỏi thị trường Việt Nam. Trước Auchan, hàng loạt doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài như: Tập đoàn Parkson (Malaysia), Big C (Pháp), Metro (Đức), Shop&Go của Singapore… do nhiều nguyên nhân khác nhau, mà chủ yếu công bố là thua lỗ, đã lần lượt rút lui khỏi thị trường Việt Nam. 

Ngược lại với tình hình không mấy sáng sủa và có chiều hướng sa sút của các doanh nghiệp ngoại trên, thì các doanh nghiệp nội đã và đang âm thầm mở rộng và chiếm lĩnh lại mảng phân phối hiện đại. Minh chứng là Vincom Retail của Vingroup đang sở hữu trên 80 trung tâm thương mại trên toàn quốc và gần như không có đối thủ trong phân khúc bán lẻ này. Hay chuỗi bán lẻ Vinmart và Vinmart+ với hơn 2.500 điểm bán đang tăng tốc với những “cú bắt tay” liên kết của The CrownX, là đơn vị vận hành chuỗi bán lẻ trực thuộc Masan. Mới nhất, từ tháng 4-2021 tới nay, Tập đoàn SK Hàn Quốc đã rót 410 triệu USD vào The CrownX. Nhóm nhà đầu tư do Tập đoàn Alibaba cùng Baring Private Equity Asia (BPEA) đã rót 400 triệu USD vào The CrownX.

Đến cuối tháng 5-2021, Masan tiếp tục công bố đầu tư vào chuỗi cà phê Phúc Long để cùng tăng sức mạnh thương hiệu Việt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Saigon Co.op cũng từng bước chuyển đổi mô hình kinh doanh, tập trung vào các sản phẩm riêng biệt, ngành hàng thực phẩm tươi sống chế biến sẵn, phát triển thêm các trung tâm thương mại, đại siêu thị khác, cùng các cửa hàng nhỏ tiện lợi như Co.op Food, Co.op Smile… với mục tiêu đạt tối thiểu 2.000 điểm bán lẻ vào năm 2025, tăng gần gấp đôi so với hiện nay. 

Hay Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro - trực thuộc Tập đoàn BRG) cũng đã mở thêm hàng chục điểm bán hàng ở Thủ đô Hà Nội để mở rộng thị phần kinh doanh, đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu bán lẻ hiện đại ở Thủ đô từ nay đến năm 2025 và những năm tiếp theo. Một hệ thống bán lẻ nội địa khác là Thế giới Di động đã tích cực xây dựng chuỗi Bách hóa xanh trong vài năm gần đây để vươn lên tốp 3 các nhà bán lẻ hàng tiêu dùng thực phẩm tại Việt Nam với 1.700 điểm bán tập trung tại thành phố Hồ Chí Minh và tiến tới phủ rộng trên toàn quốc.

Tiếp tục xây dựng thương hiệu bán lẻ Việt Nam

Qua thực tế trên cho thấy, ngành bán lẻ nội địa ngày càng tạo thế chủ động trên thị trường. Các doanh nghiệp nội đã chủ động liên kết và tìm thấy những điểm mạnh của nhau để cùng phát triển. Đặc biệt, không chỉ tăng cường được sức cạnh tranh để có cơ hội thâu tóm các công ty nước ngoài trong ngành phân phối bán lẻ, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam còn đẩy mạnh phát triển bán hàng đa kênh, ứng dụng hiệu quả công nghệ 4.0. Họ cũng tự phát triển sản xuất để đưa hàng hóa nông sản thực phẩm, hàng tiêu dùng đi thẳng từ sản xuất tới bán lẻ, giảm trung gian, giảm chi phí để nâng cao năng lực cạnh tranh về giá trên thị trường. 

Mặc dù đã đạt được những thành tựu bước đầu đáng khích lệ, tuy nhiên để phát triển mạnh mẽ hơn nữa, các doanh nghiệp bán lẻ Việt cần tiếp tục nỗ lực hoàn thiện về mọi mặt từ đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại khang trang, đáp ứng nhu cầu của thời đại công nghệ số để tiếp tục phát triển nhanh trong lĩnh vực bán lẻ. Bán lẻ phải luôn luôn gắn kết với vùng sản xuất hàng hóa Việt, nhất là hàng nông sản thực phẩm mà Việt Nam đang có thế mạnh, nhằm bảo đảm ổn định cho đầu vào của hệ thống phân phối Việt. Thêm vào đó, giữa sản xuất và nhà bán lẻ Việt phải có mối quan hệ giao dịch mua bán minh bạch, công bằng, cạnh tranh lành mạnh; loại bỏ hiện tượng ép giá, đưa những mức chiết khấu cao đối với hàng ký gửi đại lý, gây thiệt hại cho người sản xuất. 

Tại Việt Nam, đa phần là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chưa có những tập đoàn bán lẻ lớn, vì vậy sự hợp tác liên doanh liên kết một cách chân thành và trách nhiệm là điều hết sức cần thiết, chấp nhận vừa cạnh tranh, vừa hợp tác với các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài. Song song với đó là tiếp tục xây dựng thương hiệu bán lẻ Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, tạo cơ hội thuận lợi đưa hàng Việt vào phục vụ người tiêu dùng.