Điệu nhảy của vàng

Đằng sau bức tranh ấy có thể thấy vẻ lo lắng của chị giúp việc lặn lội từ miền Trung xa xôi lên thành phố để kiếm chút vốn lận lưng, sự căng thẳng của những người đến hạn phải thanh toán nợ, nỗi hồi hộp của giới kinh doanh vàng, và cả sự bối rối của các quan chức ngân hàng nhà nước khi giá vàng trong nước cứ cao hơn giá vàng thế giới một cách bất hợp lý.

Kẻ khóc, người cười

Tôi gặp chị bước ra từ một tiệm vàng ngay góc ngã tư Phạm Văn Hai - Cách Mạng Tháng Tám với vẻ buồn rầu hiện rõ trên nét mặt. Chị tên N.T.B., quê Quảng Ngãi, vào thành phố từ cuối năm 2002 để giúp việc nhà với mong ước kiếm vài lượng vàng về “dưỡng già”. Chị không chồng, không con, tiền chủ nhà trả không dám tiêu một xu, cứ đợi đủ tiền thì ra mua vàng. “Tôi được trả 600.000đồng/tháng, vào khoảng cuối năm 2002 thì giá vàng cũng xoay quanh mức ấy nên mỗi tháng cộng thêm tiền chủ cho lặt vặt tôi cũng dành dụm được một chỉ vàng. Bây giờ thì...” - chị bỏ lửng không nói tiếp. Bảng niêm yết giá vàng của cửa tiệm ghi rõ giá bán chiều 18-5 là 750.000 đồng/chỉ.

Ông V.N.H. thì cứ đang loay hoay với ngôi nhà rộng hơn 100m2 của mình trên đường Dân Tộc, quận Tân Phú, bán thì tiếc mà không bán thì tiền đâu mà trả nợ. Ông mua ngôi nhà này vào cuối năm 2001 khi giá nhà đất đang tăng vùn vụt với giá 132 lượng vàng, khoảng 590.000 đồng/chỉ, tính ra là gần 780 triệu đồng. Bây giờ vốn buôn bán đang thiếu trầm trọng, ngân hàng thì đòi nợ, ông treo bảng bán nhà và giá trả cao nhất là 116 lượng, khoảng 870 triệu đồng. Với giá đó ông vẫn “lời” được 90 triệu đồng nhưng tiếc đứt ruột ông không chịu bán, vì tính theo giá vàng, lãi suất ngân hàng và tốc độ trượt giá đồng tiền thì đó là một thương vụ thất bại nặng nề.

Đối với những người vay vàng ngân hàng để mua nhà thì tình trạng còn bi đát hơn. Một khách hàng vay vàng cho biết anh vay 100 lượng thời điểm khoảng 630.000 đồng/chỉ vàng cuối năm 2002 trong vòng năm năm. Vay vàng thì trả góp và trả lãi đều bằng vàng, mỗi tháng anh phải dùng tiền mua 16 chỉ để trả góp và hơn 6 chỉ trả lãi cho ngân hàng. Nếu chỉ tính chênh lệch 100.000 đồng/chỉ thôi thì mỗi tháng anh cũng mất đứt 2,2 triệu đồng.

Tuy nhiên, vẫn có một số người bỗng dưng có tiền tỉ trong tay vì vàng lên giá. Anh H.T.K., giám đốc một công ty thương mại dịch vụ, cho biết anh mua một căn nhà trị giá hơn 150 lượng vào thời điểm vàng ở mức 512.000 đồng/chỉ cuối năm 2001. “Dĩ nhiên là nhà tôi lên giá rồi nhưng giả dụ tôi vẫn chỉ có thể bán ở mức 150 lượng thôi thì tôi cũng đã có rủng rỉnh tiền tỉ trong túi” - anh cười khoái chí.

Giá vàng nhảy điệu lambada khiến người dân méo mặt, vậy giới kinh doanh vàng ra sao trong đợt biến động chẳng thế nào đoán trước được này? Một trong những công ty kinh doanh vàng tầm cỡ ở thành phố khẳng định rằng trừ những kẻ “tay mơ” không xoay trở kịp tình thế, còn các công ty kinh doanh vàng chuyên nghiệp vẫn thắng lớn. Một lãnh đạo của công ty này bày tỏ: “Thật ra, nói cho công bằng thì có vài thương vụ chúng tôi phải chịu lỗ khi mà vàng nhập về đến nơi thì giá vàng thế giới bỗng tăng đột ngột, nhưng nếu tính lộ trình kinh doanh cả quí thì lợi nhuận vẫn cao”.

Các “đại gia” cầm trịch thị trường thì lời to, vậy những người kinh doanh vàng nhỏ lẻ thì sao? Chị H.T., chủ tiệm kinh doanh vàng bên hông chợ Bến Thành, cho biết có thời điểm giá tăng mạnh bất ngờ, chị lỗ đến 150.000 đồng/cây vàng. Chị nói riêng số vàng nữ trang thì không thể xác định lời lỗ thế nào vì đó là hàng nằm, “cuối năm kết toán tôi mới biết được. Vàng miếng SJC thì tôi mua đâu bán đó, nhiều lúc vừa bán xong thì được báo giá đã tăng, vậy là lỗ chứ còn gì” - chị nói.

Thế nhưng, người chịu thiệt thòi hơn cả trong thời gian này và những ngày sắp tới chính là giới buôn lậu vàng. Một chuyên gia với mấy chục năm kinh nghiệm trong ngành kinh doanh vàng tuyên bố chắc nịch: “Thị trường sẽ không còn chỗ cho giới nhập vàng lậu nữa”.

Thời cáo chung của dân buôn lậu vàng?

Chuyên gia này bảo dân buôn lậu vàng đã đạt được các khoản siêu lợi nhuận trong 4-5 năm qua và đã đến lúc họ phải “nghỉ ngơi”. Thời vàng son của họ bắt đầu từ năm 1997 khi Ngân hàng Nhà nước quyết định thắt chặt quota nhập vàng và áp thuế nhập khẩu vàng ký 5% và vàng nguyên liệu 3%. Thuế cao, thủ tục nhập quá khó khăn và thời gian kéo dài (48-72 giờ) đã tạo điều kiện cho giới buôn lậu vàng xuất hiện.

Họ là ai? Đó là những doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh vàng, có cửa tiệm hẳn hoi nhưng chỉ buôn bán lèo tèo, không gây sự chú ý cho ai. Họ có trong tay 1 - 2 triệu USD. Khi thị trường có dấu hiệu khan và nhận được đơn đặt hàng vào 6 giờ chiều, họ lập tức gọi điện cho hệ thống chân rết của mình ở Châu Đốc, chốt giá và thỏa thuận đồng tiền thanh toán bằng miệng. Chân rết của họ chính là những tiệm vàng ở Châu Đốc. Những người này sẽ gọi điện cho “đối tác” của mình ở Campuchia. Trong đêm đó, hàng sẽ được cửu vạn cõng sang biên giới, vào được các tiệm vàng ở Châu Đốc thì xem như là “hàng sạch”.

Khoảng 6 - 7 giờ sáng hôm sau vàng đã về đến TP.HCM và 8 giờ đã có thể đưa ra thị trường. Như vậy, chỉ trong 12 giờ, doanh nghiệp cần hàng đã được cung cấp tận cửa.

Theo số liệu chính thức của Ngân hàng Nhà nước, năm 2003 ước tính khoảng 10 tấn vàng được nhập chính thức, trong khi theo Hội đồng vàng thế giới thì 58,8 tấn vàng đã được nhập vào Việt Nam.

Như vậy, đã có 48,8 tấn vàng được nhập lậu, và nếu cứ tính 1 triệu USD mua được 100 kg vàng thì có 488 triệu USD đã đi ra khỏi Việt Nam. Một số lượng lớn ngoại tệ bị chảy máu và một khoản lợi nhuận khổng lồ đã chui vào túi dân chợ đen. Đấy là chưa nói đến chuyện Nhà nước thất thu thuế và mỗi lần những tay buôn lậu gom USD để đánh hàng đã đẩy giá USD lên cao.

Ý thức được tình hình và để cởi trói cho doanh nghiệp, tháng ba vừa qua Bộ Tài chính ký quyết định giảm thuế nhập khẩu vàng cốm từ mức 1% xuống 0,5% và vàng thỏi từ 3% xuống 1%. Giảm thuế nhập khẩu vàng, cấp hạn ngạch thông thoáng, trong khi chi phí đi vàng lậu tăng vì rủi ro cao hơn sẽ góp phần giảm bớt nạn buôn lậu vàng.

Thêm vào đó, kho ngoại quan vàng sẽ được mở tại sân bay Nội Bài và sân bay Tân Sơn Nhất trong vài tháng nữa. Tại đó, các ngân hàng quốc tế đã trữ sẵn vàng (Ngân hàng Standard Singapore dự kiến sẽ bỏ ngay vào 500 kg) để khi doanh nghiệp có nhu cầu, vàng sẽ được nhập chính thức vào Việt Nam trong vòng tám tiếng. Vấn đề đặt ra là vàng mua từ kho ngoại quan có mắc hơn so với vàng doanh nghiệp nhập trực tiếp.

Ông Huỳnh Trung Khánh - giám đốc Công ty TNHH thương mại dịch vụ VGC, nguyên trưởng đại diện của Hội đồng vàng thế giới tại VN - cho biết chắc chắn doanh nghiệp sẽ được lợi hơn vì họ không phải trả cước vận chuyển và phí bảo hiểm như phải nhập hàng từng chuyến từ nước ngoài về. Hiện Ngân hàng Nhà nước đang xem xét địa điểm và mô hình thiết kế kho ngoại quan để có thể đưa vào hoạt động trong thời gian sớm nhất.

Như Hằng(TTO)