Xuất khẩu bền vững với tiêu chuẩn thị trường cao

Tăng trưởng trong khó khăn

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 4 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa cả nước đạt 276,89 tỷ USD, trong đó, cán cân thương mại vẫn nghiêng về xuất siêu với 3,79 tỷ USD. Đáng chú ý, Việt Nam xuất siêu sang EU 13,4 tỷ USD, tăng 16,8%; xuất siêu sang Nhật Bản 0,7 tỷ USD, gấp gần 2 lần so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, nhập siêu từ Trung Quốc 35,1 tỷ USD, tăng 44,2%; nhập siêu từ Hàn Quốc 9,6 tỷ USD, tăng 9,5%; nhập siêu từ ASEAN 5,4 tỷ USD, tăng 83,1%.

Trong các mặt hàng xuất khẩu, dệt may là nhóm hàng chủ lực. Theo số liệu thống kê từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), xuất khẩu mặt hàng dệt may trong tháng 4 đã thu về hơn 3,5 tỷ USD, tăng 13,9% so với tháng 4-2024.

Lũy kế 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu ngành Dệt may đạt 13,78 tỷ USD, tăng 10,1% so với cùng kỳ.

Phó Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tổng công ty Dệt may Việt Nam (Vinatex) Hoàng Mạnh Cầm cho biết, một số điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu dệt may là quan hệ thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc có xu hướng hạ nhiệt với một số thỏa thuận đạt được; giá cước vận tải giảm, tỷ giá VND/USD đang có diễn biến tích cực hơn. Bên cạnh đó, tồn kho thực tế tại Hoa Kỳ đang ở mức rất thấp, nhiều nhãn hàng chỉ đủ dùng cho 6-8 tuần tới…

Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinatex Lê Tiến Trường nhận định, theo dự báo, nhu cầu tiêu dùng của quốc gia này có thể bị giảm khoảng 5% trong năm 2025. Cùng với đó, các chính sách đàm phán thuế quan đang được triển khai theo nhóm mặt hàng. Do đó, đây là cơ hội đối với mặt hàng dệt may của Việt Nam.

Chiều ngược lại, các chuyên gia cũng cho rằng, nguy cơ bất ổn trong chính sách thương mại toàn cầu hiện hữu và ngày càng rõ rệt. Trong bối cảnh đó, việc duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với doanh nghiệp xuất khẩu sẽ vô cùng khó khăn, nhất là với một số ngành có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lên tới trên 40%, thậm chí vượt 50% như ngành gỗ, dệt may, thiết bị điện tử.

Linh hoạt để đẩy mạnh xuất khẩu

Để thực hiện mục tiêu doanh thu và lợi nhuận, Tổng công ty Đức Giang (DUGARCO) sẽ triển khai nhiều nhóm giải pháp thích ứng với tình hình thị trường mới trong bối cảnh thuế quan bất định, đẩy mạnh hoạt động marketing và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong mọi hoạt động, cải thiện liên tục chất lượng sản phẩm, kiểm soát chi phí và rủi ro, quy hoạch và đào tạo nhân sự trẻ có chuyên môn cao.

Còn theo đại diện Tổng công ty May Hưng Yên - CTCP (Hugaco), kinh doanh khó khăn hơn, nhưng doanh nghiệp vẫn đặt mục tiêu tăng thu nhập bình quân của người lao động từ mức 12 triệu đồng/tháng trong năm ngoái lên mức 12,5 triệu đồng/tháng trong năm 2025. Trước mắt, doanh nghiệp huy động người lao động tập trung cao nhất nhằm hoàn thành những đơn hàng đã ký xuất khẩu vào Mỹ.

Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinatex Lê Tiến Trường đề xuất, các doanh nghiệp trong hệ thống tăng cường liên kết chuỗi, xây dựng và chia sẻ danh mục nguồn cung nguyên phụ liệu trong nước khi làm hàng xuất khẩu. Việc áp dụng các phương pháp sản xuất xanh hơn và đạt được các chứng nhận, chẳng hạn như các chứng nhận theo yêu cầu của Chỉ thị chung về an toàn sản phẩm (GPSD) và Quy định REACH của EU, cũng có thể tạo sự khác biệt cho các sản phẩm của Việt Nam. Bằng cách đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn, sử dụng hóa chất, chất lượng và dán nhãn do EU và các nước khác đặt ra, Việt Nam có thể tăng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường này…

Hoa Kỳ chiếm 30% thị trường xuất khẩu của Việt Nam, đồng thời cũng là thị trường lớn nhất của Việt Nam. Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ Đỗ Ngọc Hưng chia sẻ, chính sách thuế quan của Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng tới một số ngành của Việt Nam, như ngành điện tử, bao gồm các nhà sản xuất lớn như: Samsung, Intel và LG, là các tập đoàn có đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu chung. Đối với ngành đồ gỗ, thủy sản, nông nghiệp dự báo cũng chịu ảnh hưởng bởi thuế đối ứng cao, dẫn đến chi phí tăng và xuất khẩu giảm tại thị trường Hoa Kỳ, điều này cũng ảnh hưởng tới việc đóng góp vào tổng thể xuất khẩu chung.

Từ thực tế hiện nay, ông Đỗ Ngọc Hưng nhấn mạnh, doanh nghiệp cần đa dạng các thị trường xuất khẩu, thông qua các hiệp định thương mại tự do, nhất là các hiệp định mới để phân chia rủi ro trong trường hợp thị trường có những biến động và tìm các thị trường xuất khẩu thay thế cho thị trường Hoa Kỳ. Cùng với đó, để tiếp tục giữ vững vị thế tại thị trường này, các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cần kiến nghị Chính phủ Việt Nam sớm miễn thuế nhập khẩu đối với sản phẩm của Hoa Kỳ.

Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Nguyễn Anh Sơn cho hay, cơ quan quản lý sẽ chú trọng phát triển dịch vụ logistics, thường xuyên theo dõi diễn biến về giá cước, thị trường vận tải kho vận trên thế giới và trong nước để có khuyến nghị kịp thời tới cộng đồng doanh nghiệp…

Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn:

Cần nhà nước hậu thuẫn nhiều hơn

Tôi vừa có cuộc trao đổi với 20 doanh nghiệp hàng đầu Đồng bằng sông Cửu Long, chủ yếu trong lĩnh vực nông sản. Một số lãnh đạo doanh nghiệp cho biết không khỏi chạnh lòng khi nhìn thấy sự hỗ trợ từ phía nhà nước của các đối tác khi tham gia cùng một hội chợ quốc tế.

Thực tế, việc tận dụng các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) của doanh nghiệp trong nước chưa cao, cả về thị trường, thuế suất… Một phần do nội lực của doanh nghiệp còn yếu, nhưng có phần thiếu sự hậu thuẫn, hỗ trợ của Nhà nước trong kết nối doanh nghiệp Việt với thị trường toàn cầu.

Một trong những bài học từ các cuộc chiến thương mại là đa dạng hóa thị trường và sản phẩm. Chính phủ đã thành công trong đàm phán các Hiệp định Thương mại tự do, doanh nghiệp cũng làm được khá nhiều việc, nhưng đầu tư cho xúc tiến thương mại của Việt Nam chưa đủ mạnh. VCCI và nhiều hiệp hội đang đề xuất thay đổi cách thức hỗ trợ xúc tiến thương mại theo hướng mở rộng sự tham gia của các hiệp hội doanh nghiệp, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả của hoạt động này.

Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Võ Nguyên Phong:

Khai thác hiệu quả các FTA để thúc đẩy xuất khẩu

Để đạt được mức tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững, doanh nghiệp cần quyết liệt khai thác hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) hiện có, nhất là các hiệp định thế hệ mới, tiêu chuẩn cao để đa dạng hóa, mở rộng thị trường, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống và thích nghi với những chuẩn mực thương mại quốc tế ngày càng cao.

Để tận dụng hiệu quả các FTA, doanh nghiệp phải chủ động tìm hiểu nâng cao nhận thức về các FTA, tham dự các hội nghị hội thảo, tập huấn về các FTA do các bộ, ngành và địa phương tổ chức. Đồng thời, các doanh nghiệp chủ động đổi mới tư duy kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh phải được đầu tư, chuẩn hóa, đáp ứng các yêu cầu, tiêu chí của thị trường, đặc biệt là tiêu chuẩn về phát triển bền vững (lao động, môi trường, đa dạng sinh học, bảo vệ rừng…) và tuân thủ chặt chẽ các quy định về nguồn gốc để hưởng ưu đãi thuế quan theo các FTA.

Tổng Giám đốc Tổng công ty May 10 - CTCP Thân Đức Việt:

Doanh nghiệp phải tận dụng tốt cơ hội

Trong 3 tháng đầu năm 2025, tổng doanh thu của đơn vị đạt 1.250 tỷ đồng, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, khó khăn bắt đầu xuất hiện từ đầu tháng 4 khi Mỹ công bố chính sách thuế đối ứng, dẫn đến có thời điểm đơn hàng bị gián đoạn.

Tận dụng cơ hội chính quyền Mỹ tuyên bố hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày, đơn vị đẩy mạnh sản xuất, phấn đấu hoàn thành mục tiêu quý II-2025. May 10 tiếp tục dồn toàn lực hoàn thành các đơn hàng để kịp giao vào cuối tháng 6 theo đề nghị của đối tác. May 10 cũng đang tập trung tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao năng suất lao động và tìm kiếm thị trường mới.

Về dài hạn, chúng tôi phải mở thêm những thị trường mới. Tổng công ty May 10 từ trước đến nay đều luôn luôn cân bằng ba thị trường lớn là Mỹ, châu Âu, Nhật Bản. Ngoài ra, chúng tôi cũng có những thị trường nhỏ khác như thị trường Canada, ASEAN, Đài Loan (Trung Quốc) và gần đây là Ấn Độ…

Anh Minh ghi