Điều hành giá xăng dầu: Phải bảo đảm công khai, minh bạch

Sử dụng linh hoạt công cụ bình ổn giá

Từ đầu năm đến nay, giá xăng dầu đã được điều chỉnh 7 lần, trong đó có 3 lần giảm và 4 lần tăng. Theo Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), về cơ bản, giá xăng dầu dần bám theo thị trường, không gây sốc cho người tiêu dùng bởi các lần điều chỉnh đều được cân nhắc kỹ nhằm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp (DN). Trong 3 tháng đầu năm, mặc dù giá xăng dầu thế giới tăng khá cao so với những tháng cuối năm 2012, để bình ổn thị trường dịp Tết Nguyên đán, liên bộ Tài chính - Công thương đã giữ ổn định giá bán lẻ thông qua việc cho phép DN kinh doanh đầu mối được sử dụng hoặc tăng mức sử dụng quỹ BOG.

Cuối tháng 3, khi quỹ BOG đã hết, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, liên bộ cho phép DN tăng giá bán lẻ xăng dầu và ngừng sử dụng quỹ. Liên tục trong tháng 4-2013, khi giá thành phẩm trên thị trường thế giới có những biến động thất thường, liên bộ đã 3 lần yêu cầu các DN điều chỉnh giảm giá bán và 2 lần điều hành khôi phục một phần thuế nhập khẩu xăng dầu…

Việc chia sẻ lợi ích 3 bên được thể hiện rõ nhất tại lần điều chỉnh giá ngày 17-7 khi liên bộ yêu cầu DN cắt giảm 2/3 lợi nhuận định mức (hưởng 100 đồng/lít thay bằng mức 300 đồng) và tăng mức trích quỹ BOG để kiềm chế giá xăng dầu không tăng quá cao, tránh gây sốc cho thị trường. Giá xăng thời điểm này chỉ tăng 460 đồng/lít, không tăng quá cao như các lần điều chỉnh trước đó. Đơn cử, tại đợt điều chỉnh giá xăng ngày 28-3, do áp dụng nhiều biện pháp BOG trong một thời gian quá dài đã khiến giá xăng tăng 1.400 đồng/lít, gây tác động mạnh đến thị trường và chỉ số giá tiêu dùng. Ba đợt điều chỉnh gần đây, liên bộ đều quyết định biên độ tăng giá hẹp, khoảng từ 300-400 đồng/lít, nên đã không gây sốc cho thị trường.

Tuy nhiên, trước mật độ điều chỉnh liên tục, trong 3 lần gần đây, giá đã tăng tổng cộng 1.240 đồng/lít xăng khiến nhiều ý kiến cho rằng, liệu đã rà soát kỹ mức giá cơ sở bình quân 30 ngày trước khi cho phép DN đầu mối điều chỉnh giá? Việc điều chỉnh với mật độ dày cũng gây khó khăn cho DN, đặc biệt là những đơn vị sử dụng xăng dầu với số lượng lớn.

Không bao cấp giá xăng dầu trở lại

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó cục trưởng Cục Quản lý giá, công tác điều hành giá xăng dầu thời gian qua được thực hiện nghiêm túc, hợp lý và bám sát với giá thế giới. Lộ trình tăng giá phù hợp với Nghị định 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu. Theo Nghị định 84, DN được phép tăng giá tối thiểu 10 ngày một lần và chu kỳ tính giá là bình quân 30 ngày. Như vậy, trong điều kiện giá thế giới liên tục tăng cao, giá xăng có thể được điều chỉnh tăng giá 3 lần trong một tháng. Đối với điều chỉnh giảm, DN có thể được phép giảm bất kỳ lúc nào nhưng nếu tối thiểu trong 10 ngày không giảm thì cơ quan chức năng sẽ yêu cầu phải giảm.

Tại hội nghị sơ kết ngành diễn ra mới đây, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục tăng cường kiểm soát thị trường, giá cả, kiên định thực hiện điều hành giá theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, đặc biệt là với các mặt hàng xăng dầu, điện, than. Giá xăng dầu dứt khoát phải theo thị trường, không để giá trở lại bao cấp; gắn liền với công khai, minh bạch... Tuy nhiên, trong những tháng cuối năm, việc điều hành giá phải được cân nhắc thận trọng, vừa bảo đảm tiến sát với giá thị trường vừa cần linh hoạt.