Điểm nhấn trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Nga Putin

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 25-6 đã thực hiện chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc theo lời mời của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Phát biểu từ Bắc Kinh, Tổng thống Putin đánh giá cao “mối quan hệ đối tác toàn diện” giữa Nga và Trung Quốc. Cùng với đó, Moskva và Bắc Kinh đã ký kết hơn 30 thỏa thuận hợp tác.

Tại cuộc hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Putin nhấn mạnh người dân hai nước mong muốn tăng cường và phát triển mối quan hệ song phương, đồng thời bày tỏ tin tưởng Nga và Trung Quốc có thể đạt thành tựu lớn hơn trên tất cả lĩnh vực về thương mại, đầu tư, nông nghiệp, năng lượng và công nghệ cao – một lĩnh vực ưu tiên của hai nước.

Trong khi đó, Chủ tịch Tập Cận Bình cho rằng, hai nước nên “thúc đẩy rộng rãi tư tưởng quan hệ hữu nghị mãi mãi”. Hai nhà lãnh đạo sau đó đã chứng kiến lễ ký hơn 30 thỏa thuận hợp tác trên nhiều lĩnh vực như kinh tế và thương mại, ngoại giao, cơ sở hạ tầng, công nghệ, nông nghiệp, tài chính, năng lượng, truyền thông, phát triển mạng Internet và thể thao.

Trong cuộc hội đàm song phương hôm 24-6 bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) tổ chức tại Uzbekistan, hai nhà lãnh đạo cũng đã nhất trí phát huy cơ hội 15 năm ký Điều ước hợp tác hữu nghị láng giềng và 20 năm thiết lập quan hệ đối tác hiệp tác chiến lược để tiếp tục thúc đẩy quan hệ giữa Trung Quốc và Nga trên tất cả các lĩnh vực, nhất trí tăng cường hợp tác và trao đổi lập trường trên các diễn đàn đa phương và song phương, trong đó có diễn đàn SCO.

Trước đó, trong cuộc gặp với Thủ tướng nước chủ nhà Lý Khắc Cường, ông chủ Điện Kremlin khẳng định quan hệ Nga - Trung được xây dựng vững chắc trên cơ sở các lợi ích kinh tế chung, đề cập đến sự kỳ vọng của Moskva vào việc Bắc Kinh đầu tư và mua sắm dầu mỏ, khí đốt cũng như các tài nguyên khác từ Nga.

Đây là lần thứ 5 Tổng thống Putin tới Trung Quốc trong vòng 3 năm qua kể từ khi ông tái đắc cử Tổng thống Nga năm 2013. Chuyến thăm diễn ra vào đúng dịp Nga và Trung Quốc chuẩn bị kỷ niệm 15 năm ký Điều ước hợp tác hữu nghị láng giềng và 20 năm thiết lập quan hệ đối tác hiệp tác chiến lược.

Có thể thấy, trong bối cảnh nước Nga đang chịu áp lực lớn từ lệnh trừng phạt của phương Tây, vấn đề kinh tế đã được nhà lãnh đạo Nga đặt lên hàng đầu trong cuộc hội đàm với nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Đó là những nỗ lực để tích hợp sáng kiến Vành đai kinh tế, Con đường tơ lụa do Trung Quốc phác thảo với Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU hoặc EEU, chính thức hoạt động từ tháng 5-2015 giữa các nước từng là thành viên Liên Xô cũ gồm Nga, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan và Belarus) và việc Nga xuất khẩu năng lượng tới Trung Quốc cũng như Trung Quốc đầu tư cơ sở hạ tầng tại Nga.

Ông Lauren Goodrich, chuyên gia phân tích tình hình Á-Âu tại Công ty tình báo toàn cầu Stratfor (Mỹ) nhận định rằng, chính sách hướng sang Trung Quốc của Nga là thông điệp mạnh mẽ gửi tới châu Âu. Tăng đầu tư từ Trung Quốc vào Nga là ưu tiên của Tổng thống Putin vì Moskva đang cố gắng giảm thiểu thiệt hại kinh tế của đất nước trong cấm vận. Nga hy vọng Trung Quốc mạnh lên khi hội nhập EAEU bởi có thể sử dụng liên minh để tăng hoạt động xuất khẩu than đá, thép và xe hơi...

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định rằng, Nga sẽ vấp phải sự cạnh tranh tại châu lục do chính sách xoay trục sang châu Á, vì đây là chiến lược mà Mỹ đã và đang thực hiện. Bên cạnh đó, chiến lược “hướng Đông” của Nga diễn ra trong thời điểm nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại, xuất khẩu của Bắc Kinh đang gặp khó khăn. Thế nên, việc Tổng thống Putin thuyết phục được Trung Quốc gia nhập EAEU là một thành tựu mang tính chính trị hơn là kinh tế.

Mặt khác, trong khi những lợi ích kinh tế nếu Trung Quốc gia nhập EAEU vẫn chưa rõ ràng thì Bắc Kinh có thể tìm kiếm cách tiếp cận “có đi có lại” với Moskva vì những khó khăn ngoại giao mà nước này đang đối mặt trong thời gian gần đây. Trong đó nổi bật là tìm kiếm “đồng minh” trong vấn đề Biển Đông.

Sau sự kiện Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), còn gọi là Brexit, làm chấn động toàn thế giới, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Putin trở thành cơ hội không thể tốt hơn để thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ đối tác chiến lược Nga - Trung.