Đi tìm hình tượng La Hầu trong văn hóa kiến trúc dân gian

Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam từ xa xưa, gương mặt La Hầu là một trong những hình ảnh dữ tợn nhất, thể hiện sự hung dữ và sức mạnh. La Hầu bao giờ cũng được nhìn chính diện, có mắt quỉ tròn, mũi sư tử, sừng nai, tai thú, má bạnh, miệng nhe và hàm nở rộng ngậm mặt trăng hay chữ thọ, hai chân bành ra hai bên bám chặt vào những đám mây.

Sau nhiều năm nghiên cứu, Tiến sĩ lý luận và lịch sử mỹ thuật Trần Hậu Yên Thế cho rằng, La Hầu là gương mặt hung dữ bậc nhất trong mỹ thuật Việt. Khuôn mặt ấy vẫn thường được gọi là hổ phù hay long hàm thọ.

So với hệ thống thần linh và các con vật linh của người Việt, La Hầu hình thành tương đối muộn, manh nha từ thời Lê Trung Hưng và phát triển mạnh vào thời Nguyễn. Tuy thế, hình ảnh này lại được phổ biến trên hầu hết các không gian tín ngưỡng từ đình, đền, miếu, cho đến các đồ lễ khí như ngai kiệu, hương án, sập đá, bia đá...

Tìm hiểu sâu về góc độ văn hóa, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Hồng Hải (Đại học Quốc gia Hà Nội), hình tượng La Hầu trong tín ngưỡng văn hóa dân gian Việt Nam ảnh hưởng rất nhiều từ hai nền văn minh lớn là Ấn Độ và Trung Hoa.

Có thể nói, hình tượng La Hầu là sự đan xen của hai hệ thống thẩm mỹ Trung Hoa và Ấn Độ, góp phần khẳng định nghệ thuật trang trí cổ truyền Việt Nam nói chung và nghệ thuật trang trí kiến trúc thời Nguyễn nói riêng, đồng thời mang những giá trị đặc biệt, thể hiện cốt cách và tâm hồn của dân tộc. 

Thông qua tọa đàm, công chúng có cái nhìn tổng quát và khá đầy đủ về lịch sử hình thành và phát triển của La Hầu trong văn hóa tín ngưỡng và nghệ thuật cổ thế giới, cũng như trong văn hóa và kiến trúc cổ Việt Nam.

Sự kiện cũng là cơ hội để mỗi người tìm hiểu cặn kẽ những giá trị tinh hoa của dân tộc, những ứng biến, phát sinh của tinh hoa truyền thống trong chiều dài lịch sử đất nước.